آنچه درباره قانون جدید بازنشستگی باید بدانیم

افزایش سن بازنشستگی روز گذشته در مجلس شورای اسلامی تصویب شد، اما این مصوبه باعث طرح ابهام‌ها و پرسش‌هایی شد که در این گزارش سعی شده به آن‌ها پاسخ داده شود.
به گزارش مشرق، نمایندگان در جلسه علنی نوبت صبح(یکشنبه ۲۸ آبان) مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی جزئیات لایحه برنامه هفتم توسعه، با بند الحاقی ماده ۲۹ این لایحه یعنی افزایش سن بازنشستگی موافقت کردند.
بر این اساس بیمه‌پردازانی که ۲۵ تا ۲۸ سال سابقه خدمت دارند به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی ۲ ماه به سنوات اشتغالشان اضافه می‌شود، این افزایش برای افرادی با سابقه ۲۰ تا ۲۵ سال به ازای هر سال سه ماه، برای افرادی با ۱۰ تا ۲۰ سال سابقه خدمت به ازای هر سال چهار ماه و برای بیمه‌پردازانی که تا ۱۰ سال سابقه خدمت دارند به ازای هر سال تا زمان بازنشستگی پنج ماه خواهد بود.
طبق این مصوبه به سنوات اشتغال بیمه پردازانی که ۲۸ تا ۳۰ سال سابقه خدمت دارند عددی اضافه نخواهد شد.
برای مثال فرد بیمه‌پردازی که در حال حاضر دارای ۲۹ سال سابقه خدمت است افزایشی در سنوات اشتغال خود نخواهد داشت، اما فرد بیمه‌پردازی با سابقه ۲۶ سال به ازای ۴ سال سنوات باقی‌مانده خود ۸ ماه، فردی که ۲۳ سال سابقه دارد ۲۱ ماه، فردی با سابقه ۱۵ ساله ۶۰ ماه و فردی با سابقه ۵ ساله ۱۲۵ ماه دیرتر بازنشسته خواهد شد.
طبق تبصره این مصوبه اگر فرد شاغلی در حال حاضر با سابقه ۵ ساله سی و پنج سال سن داشته باشد و با این مصوبه سن بازنشستگی‌اش از ۶۰ سالگی به حدود ۷۰ سالگی برسد بیش از ۶۲ سال خدمت نخواهد کرد و اجرای این مصوبه مشروط بر آن است که سن بیمه‌شده در زمان بازنشستگی برای مردان از ۶۲ سال و برای زنان از ۵۵ سال بیشتر نباشد.
نمایندگان مخالف و موافق افزایش سن بازنشستگی چه گفتند؟
علی بابایی کارنامی در مخالفت با این بند الحاقی گفت: این بند الحاقی همان افزایش سن بازنشستگی است که با فرمولی غیریکسان و نامفهوم برای هر یک از گروه‌های شغلی و افرادی که سابقه کار دارند، سن بازنشستگی را تعیین کرده است. این بند الحاقی را مغایر با اصول ۳ و ۱۱۰ قانون اساسی است و تصویب آن تبعات اجتماعی در پی خواهد داشت.
در مقابل محمدرضا میرتاج الدینی در موافقت با بند الحاقی مذکور گفت: این بند یکی از بهترین احکام برنامه است، امروز میانگین سن بازنشستگی در دنیا ۶۳ سال بوده، ولی در کشور ما فردی که از ۲۰ سالگی مشغول به کار بوده، در ۵۰ سالگی بازنشسته می‌شود.
محسن زنگنه سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم نیز در موافقت این بند الحاقی با اشاره به سن امید به زندگی در کشورمان، میانگین سن بازنشستگی را پایین‌تر از میانگین جهانی دانست و گفت: با توجه به اینکه دولت با همسان‌سازی حقوق بازنشستگان موافقت کرده است، باید با این بند الحاقی موافقت کرد تا ناترازی‌ها برطرف شود.
دلایل تصویب افزایش سن بازنشستگی
به هر ترتیب مجلس شورای اسلامی افزایش سن بازنشستگی را تصویب کرده و آن‌گونه که از اظهارات نمایندگان موافق این طرح مشخص است افزیش سن امید در ایران و پایین‌بودن میانگین سن بازنشستگی نسبت به سایر کشورها و همچنین وضعیت نه‌چندان مناسب صندوق‌های بازنشستگی از مهم‌ترین دلایل موافقت با این بند بوده است.
در مقدمه طرح نیز آمده است که این طرح به منظور کاهش ناترازی صندوق‌های بازنشستگی و تقویت توان صندوق‌ها در انجام تکالیف محوله تدوین شده است.
پس از انتشار این خبر و جزئیات آن پرسش‌ها و ابهام‌هایی به وجود آمد که همین مسئله واکنش رئیس مجلس را درپی داشت و قالیباف در جلسه علنی دیروز مجلس درباره این مصوبه گفت: در افزایش سنوات خدمت، سقف سنوات خدمت حداکثر ۳۵ سال تعیین شد. سقف سن بازنشستگی برای آقایان ۶۲ سال و برای خانم‌ها ۵۵ سال تعیین شده است.
اما با وجود این باز هم بر طرح ابهام‌ها ادامه داشت. یکی از ابهام‌های مطرح‌شده این بود که طبق بند پنجم از مصوبه مجلس، تکلیف آن دسته از افرادی که در سال‌های نخست استخدام خود هستند و باید ۴۲ سال خدمت کنند چه خواهد شد؟
این دسته از افراد اگر در سن ۲۰ سالگی استخدام شده باشند باید با لحاظ شدن ۴۲ سال خدمت تا سقف ۶۲ سالگی شاغل باشند یا با لحاظ شدن سقف ۳۵ سال سنوات لازم برای بازنشتگی در سن ۵۵ سالگی بازنشته خواهند شد؟
این ابهام را سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم پاسخ داد و گفت: سقف سنواتی برای افرادی که در سال‌های اولیه استخدام خود هستند ۳۵ سال است. این اختیار را به کارمندان داده‌ایم که اگر بخواهند پس از ۳۰ سال بازنشسته شود، بدون توجه به سن ۶۲ سال تقاضای بازنشستگی دهد و دستگاه مربوطه باید با این درخواست موافقت کند.
آیا سن بازنشستگی در ایران ۱۲ سال افزایش یافته؟
یکی دیگر از ابهام‌های مطرح شده این بود که گفته شد سن بازنشستگی در ایران ۱۲ سال افزایش یافته است.
مطرح شدن این ادعا منجر به واکنش روابط عمومی مجلس شد و آن را کذب خلاف واقع دانست. روابط عمومی مجلس همچنین اعلام کرد که براساس مصوبه مجلس، اولا میزان افزایش سنوات خدمت پلکانی است و بیشتر افراد در حد چند ماه به سنوات خدمت‌شان اضافه می‌شود و ثانیا افرادی که به تازگی شروع به کار کنند به میزان سنوات خدمت آن‌ها حداکثر ۵ سال اضافه می‌شود.
قالیباف نیز درپاسخ به این ابهام گفت: ورودی‌های سال ۱۴۰۳ حتما باید با ۳۵ سال سابقه خدمت و یا ۶۲ سال سن بازنشسته شوند که این میزان برای خانم‌ها ۳۰ سال سابقه خدمت و یا ۵۵ سال سن است.
افزایش سن بازنستگی از کی اجرایی می‌شود؟
سخنگوی کمیسیون تلفیق برنامه هفتم توسعه در این باره گفت: در صورت تصویب(در شورای نگهبان) این مورد از سال ۱۴۰۳ اجرایی خواهد شد لذا برای کسانی که سال بیست و هشتم و بیست و نهم خدمت خود هستند هیچ تغییری اتفاق نخواهد افتاد.
اما یکی از ابهام‌هایی که همچنان مطرح است، مساله پرداخت حقوق و دستمزد افراد با سنوات اشتغال متفاوت است. به عبارتی، این ابهام نیز وجود دارد که حقوق بازنشستگی فردی با ۳۰ سال سنوات اشتغال و فرد دیگر با ۳۵ سال اشتغال چگونه و با چه ضریبی باید محاسبه شود تا حقوق و مزایای دریافتی عادلانه باشد.
کارشناسان چه می‌گویند؟
هادی ابوی، دبیرکل کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران، در گفت‌وگو با روزنامه خراسان گفته است: در این باره سه نوبت جلساتی را با نمایندگان دولت و کمیسیون اجتماعی مجلس برگزار و مخالفتمان را با افزایش سن بازنشستگی اعلام کردیم. حرفمان هم این است که کارگری که ۲۰ سال قبل بیمه اجباری پرداخت کرده و حالا برایش تصمیم بگیریم که سنوات خدمتی اش بیشتر از ۳۰ سال است، این به نظر درست و منطقی نیست. البته بیشتر حرف ما این هم بود که در این مصوبه باید تبعیض میان کارگران و کارمندان را هم رفع می‌کردند؛ که اگر یک کارگر بعد از دوره بازنشستگی بر اساس نیاز، در جایی مشغول کار شد، تامین اجتماعی برای حقوق بازنشستگی‌اش مشکلی ایجاد نکند. در صورتی که کارمندان پس از بازنشستگی باز هم می‌توانند بدون هرگونه مشکلی مشغول کار شوند.
از سوی دیگر موافقان می‌گویند که درحال‌حاضر حدود ۱۷ درصد از بودجه کشور صرف کمک به صندوق‌های بازنشستگی می‌شود و اگر اصلاحات لازم صورت نگیرد و نسبت پشتیبانی در سازمان تامین اجتماعی هم به حدود یک نفر یا کمتر از آن برسد، حجم کمک‌های بودجه‌ای دولت به صندوق‌ها شاید تا حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد از بودجه کشور برسد.
در همین راستا صولت مرتضوی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ضمن حمایت از مصوبه افزایش سن بازنشستگی گفته است: ضریب پشتیبانی صندوق‌های بازنشستگی به شدت کاهش پیدا کرده که در صورت ادامه‌داشتن این روند صندوق‌ها در آینده نزدیک قادر به پاسخگویی به ذی‌نفعان خود نخواهند بود.