حال ناخوش صنعت زنبورداری در چهارمحال و بختیاری

ایسنا/چهارمحال و بختیاری زنبورداران چهارمحال و بختیاری این روزها با دغدغه‌ها و مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند که شیرینی محصول تولید شده آن‌ها به تلخی تبدیل شده است، کسانی که نیازمند همت و تلاش مسئولان برای رفع این مشکلات هستند.
به گزارش ایسنا، چهارمحال و بختیاری یکی از استان‌های تولیدکننده به واسطه کیفیت بالای عسل در کشور مطرح است، اما این حرفه مشکلاتی دارد، شاید بتوان گفت نسبت به آن بی‌توجهی صورت گرفته است.
شاید اگر زنجیره ارزش این محصول در استان تکمیل شود، اندکی از مشکلات زنبورداران برطرف شود، البته این صنعت به عنوان یک حرفه سخت و دشوار شناخته می‌شود که به دانش و مهارت کافی نیاز دارد.
باتوجه به پتانسیل استان در حرفه زنبورداری، اما به واسطه مشکلات این صنعت اشتغال‌زا، هنوز به آن جایگاه مطلوب نرسیده و نبود حمایت مناسب مسئولان در توسعه این صنعت کام زنبورداران را نیز تلخ کرده است.
رضا ترکی، زنبوردار محلی در چهارمحال و بختیاری با اشاره به اینکه زنبورداری شغل خانوادگی ما بوده و درحال حاضر تحصیلات آکادمیک آن رشته را ادامه می‌دهم، اظهار کرد: مشکل اصلی صنعت زنبورداری سوء مدیریت از سوی زنبورداران بوده که این امر ناشی از نبود آگاهی از مباحث و مطالب به روز علمی است.
وی دیگر مشکل تولیدکنندگان و زنبورداران را تراکم بالای کندوها در زنبورستان‌ها بیان کرد و گفت: در برخی از چراگاه‌های استان این تراکم مشاهده می‌شود که لازم است کاهش یابد، می‌توان گفت هر زنبورستان باید براساس چراگاه و تعداد کلنی از زنبورستان مجاور خود فاصله واقع بینانه داشته باشد، علاوه بر اینکه کلنی‌های خود و زنبورستان‌های مجاور با فقر منابع مواجه بوده و خواهند شد و بحث انتقال بیماری‌ها هم افزایش می‌یابد، بنابراین باید این برنامه اجرایی شود که هر زنبوردار تنها تعداد کلنی محدودی مثلاً ۱۵۰ کلنی را با فاصله استاندارد در مراتع بکر و عسل خیز مستقر کند.
به گفته وی، لازم است نظارت قانونی در خصوص مراتع عسل خیز در کشور و استان وجود داشته باشد که این امر مستلزم پیگیری سازمان‌های مربوطه است.
این تولیدکننده عسل گفت: با توجه به افزایش بدون برنامه و نظارت جمعیت کلنی‌ها توسط زنبورداران در سال‌های اخیر با محدودیت چراگاه مواجه شده‌ایم و در ادامه این جریان بحرانی‌تر خواهد شد.
وی به افزایش تولید عسل‌های تقلبی در بازار اشاره و تصریح کرد: مراتع بکر به تولید عسل طبیعی، سالم و درجه یک اختصاص دارد نه جای زنبور سازی و تولید عسل‌های تغذیه‌ای(تقلبی)، متاسفانه به دلیل اینکه در سال‌های اخیر عده‌ای از زنبوردارنماها دست به تولید عسل تغذیه‌ای زده‌اند و با این توجیه که تولید عسل طبیعی صرفه اقتصادی ندارد، به این حرفه ورود کرده‌اند، از طرفی ارزش‌گذاری در قیمت عسل طبیعی و سالم وجود ندارد که این امر نیازمند توجه سازمان‌های مربوطه است.
وی بیان کرد: اگر قرار است زنبورداری صرفاً عسل را به عنوان یک ماده غذایی تولید کند و به کیفیت و مرغوبیت آن توجهی نکند جای آن در مرتع بکر نیست، حتی می‌تواند در کویر، کنار دریا و ... این کار را انجام دهد، مساله مهم این است که مصرف کنندگان، عسل را با توجه به ارزش غذایی و دارویی بالای آن به عنوان یک دارو خریداری و مصرف می‌کنند.
ترکی تاکید کرد: نباید از زنبورداری به عنوان یک سوپاپ اطمینان بیکاری در کشور استفاده شود چرا که متاسفانه این طور بیان شده زنبورداری شغلی با نیاز سرمایه‌گذاری پایین است، در صورتی که هزینه‌های بالایی نیاز دارد  و اگر کسی بدون برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری حرفه زنبورداری را شروع کند به شدت ضربه اقتصادی خواهد خورد، البته شروع این شغل باید با نظارت و مجوز همراه باشد، یعنی افرادی که قصد ورود به این حرفه را دارند نخست باید از علم اساتید مجرب که دارای تحصیلات آکادمیک و دارای تجربه بوده استفاده کنند، گرچه برخی زنبورداران مشغول به کار نیز باید این آموزش‌ها را فرا گیرند چرا که بدون برنامه و اطلاعات لازم وارد این شغل شده‌اند.
وی در ادامه بیان کرد: باید به همه پرورش‌دهندگان ملکه مجوز داده شود تا امکان نظارت بر آن‌ها وجود داشته باشد، البته بحث نظارت بر تولید ملکه تجاری بحثی جدی در کشور است، چرا که تولید ملکه بی‌کیفیت و بیمار به معنای از بین رفتن یک کلنی و ضربه اقتصادی به زنبوردار است.
این تولیدکننده گفت: باید به زنبورداران مجوز کارگاه بسته‌بندی عسل داده شود چرا که زنبورداران محلی تقویت و شرکت‌های بزرگی که بیشتر به تولید عسل تقلبی می‌پردازند کنار گذاشته شوند.
وی اضافه کرد: در مقابل سوء مدیریت از سوی سازمان‌ها و کارشناسان که به این صنعت ضربه وارد کرده، ضررهای خشکسالی بسیار کم بوده است، باید در صنعت دام و طیور جایگاه زنبورعسل مشخص شود چرا که زندگی همه موجودات به زنبورعسل وابسته است.
ترکی گفت: این حرفه بسیار مهم نیازمند آموزش اصول کسب و کار است، کوتاهی‌هایی که در این صنعت مشاهده می‌شود به دلیل بی‌اهمیتی تعاونی‌هایی بوده که در حرفه زنبورداری فعال هستند، البته پیشنهاداتی به تعاونی‌ها مبنی بر خرید محصول مرغوب و بازاریابی و عرضه به قیمت واقعی به بازار داده شده، اما با توجه به نبود زیرساخت ها این کار عملی نشد.
وی خاطرنشان کرد: مسیر اخذ مجوز برای کارگاه بسته‌بندی در کل سیستم برای تولید کننده دشوار و برای دلال تسهیل است، اگر هدف تقویت و دیده شدن تولیدکننده باشد باید پیگیری‌ها انجام شود، اما اگر قرار باشد شرکت‌ها با عناوین دیگر مجوزهایی را برای کارگاه بسته‌بندی دریافت کنند حق تولیدکننده ضایع خواهد شد.
بی‌توجهی به صنعت زنبورداری تولیدکننده را رنج می‌دهد
محسن اویسی، مدیرعامل اتحادیه زنبورداران چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه زنبورداری در دنیا به عنوان یک شغل پردرآمد و قابل توجه محسوب می‌شود، گفت: متاسفانه نبود اطلاعات علمی موجب شده که افرادی بدون آگاهی از این حرفه وارد صنعت زنبورداری شوند، در حقیقت زنبورداری یک شغل نیست بلکه حرفه‌ای است که نیاز به تجربه و علم‌آموزی دارد.
وی ادامه داد: البته برای نخستین بار در استان رشته زنبورعسل در یکی از مراکز دانشگاهی به رشته‌های کاربردی افزوده شده است، اما استقبال کمی از این رشته صورت گرفت، در حالی که حداقل ۲۰۰۰ زنبوردار استان به صورت حرفه‌ای در استان مشغول به کار هستند و باید آموزش‌های لازم را فرا گیرند.
اویسی با اشاره به رها شدن صنعت زنبورداری و نبود تسهیلات برای زنبوردار، گفت: هیچ ردیف مالی برای زنبوردار وجود ندارد.
به گفته وی، باتوجه به افزایش قیمت شکر متاسفانه عسل تولیدی زنبوردار برخلاف ارزش فراوان غذایی و دارویی تغییر قیمت نداشته است.
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان بیان کرد: بزرگ‌ترین معضل موجود وارد شدن فروکتوز(شیره ذرت) به بازار است که بیش‌ترین آسیب را به این صنعت وارد می کند، البته فروکتوز می‌تواند جایگزین شکر باشد اما این زمانی کاربردی است که مبنا حفظ زنبورعسل باشد نه اینکه برای تولید عسل از آن استفاده شود.
وی در ادامه بیان کرد: ورود زنبورداران مهاجر به استان مدیریت بسیار ضعیفی دارد، چرا که باید قبل از مهاجرت با اتحادیه‌ها و شرکت‌های زنبورداری و مدیریت دام و طیور نسبت به اسکان اقدام کنند اما بدون اطلاع در مراتع استان اسکان می گزینند که گاهی آسیب جدی به زنبوردارن بومی وارد می‌کنند.
اویسی با تاکید بر اینکه زنبورداری شغلی است که می‌تواند درآمد و اشتغال بسیاری ایجاد کند، تصریح کرد: متاسفانه برخلاف مزایای زنبورداری، توجهی به این صنعت صورت نمی‌گیرد.
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: افرادی که قصد ورود به حرفه زنبورداری را دارند باید آموزش‌های لازم را کسب کند، زیرا نبود علم آسیب بزرگی به این صنعت وارد می‌کند، از طرفی بیماری‌هایی که در زنبورستان  به دلیل نبود آگاهی ایجاد می‌شود می‌تواند به زنبورستان‌های دیگر انتقال یابد.
این تولیدکننده، تولید و فروش ملکه‌های بدون شناسنامه را از دیگر معضلات صنعت زنبورداری برشمرد و گفت: متاسفانه برخی از افراد سودجو بدون اطلاع از علم ژنتیک در فضای مجازی شروع به تبلیغ و فروش ملکه‌ها با اسامی و  برندهای خارجی می کنند که یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌هاست و می‌توان گفت با این کار زنبورداری به دلایل هم خونی و نبود اطلاع از مسائل ژنتیکی ازبین می‌رود و به بن بست می‌رسد.
به گفته وی، باید استانداردی وجود داشته باشد تا بتوان عسل استان را معرفی و آن را برندسازی کرد.
اویسی گفت: زنبوردار باید تلاش کند و تغییرات و تحولاتی در درآمد و حرفه خود ایجاد کند، این تغییر و تحولات نیازمند افزایش آگاهی و کسب آموزش‌ و گریز از بن بست تک محصولی و شناخت و درمان به موقع بیماری‌هاست تا به موقع نسبت به رفع آن‌ها اقدام کند، گرچه نظارتی بر وارد شدن داروهای تقلبی در بازار صورت نمی‌گیرد و این مساله نیز از دیگر معضلات صنعت زنبورداری است.
ابلاغ زنجیره ارزش عسل به زنبورداران/بازاریابی و فروش مشکل عمده زنبورداران
سید عباس میراحمدی، معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: طبق سرشماری صورت گرفته،  در سال جاری تعداد زنبورداران استان ۱۶۸۰ نفر است و ۳۱۶ هزار کلنی زنبور عسل در استان وجود دارد، با تلاش زنبورداران در سال جاری میزان تولید عسل حدودا ۲۸۸۶ تن بوده است.
وی افزود: در سال جاری یکی از برنامه‌ها تکمیل زنجیره ارزش محصولات زنبور عسل که شامل تامین، تولید و توزیع بوده، پیگیری و به تمام زنبورداران ابلاغ شد.
معاون بهبود تولیدات دامی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری با اشاره به وجود ۱۳ کارگاه بسته‌بندی عسل در استان، تصریح کرد: از این تعداد ۸ کارگاه فعال در شهرستان‌های بروجن، کوهرنگ، فارسان و شهرکرد است که در این زمینه محدودیتی برای دریافت مجوز کارگاه بسته‌بندی وجود ندارد.
میراحمدی گفت: در گذشته با محدودیت‌هایی در پرداخت تسهیلات به زنبورداران مواجه بودیم، اما طبق هماهنگی‌های صورت گرفته با بنیاد برکت، اکنون متقاضیان می‌توانند تسهیلات را دریافت کنند، البته ابتدا باید نسبت به تکمیل زنجیره ارزش اقدام و سپس در قالب زنجیره تسهیلات پرداخت شود.
معاون بهبود تولیدات دامی جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری در پاسخ به چرایی تراکم بالای زنبورستان‌ها، تاکید کرد: ضوابط استقرار زنبورستان‌ها به مدیریت جهاد کشاوررزی شهرستان‌ها اعلام شده که آن‌ها مسئول صدور مجوز استقرار هستند، گرچه حریم‌ها در مجوزها قید و به زنبوردار اعلام می‌شود، از طرفی اولویت بحث صدور مجوز به زنبورداران بومی استان اختصاص دارد که در صورت مشاهده زنبوردارن بدون مجوز می‌توانند سریعاً به مدیریت شهرستان‌ها اعلام کنند تا برخورد شود.
میراحمدی با بیان اینکه عمده مشکلات زنبورداران استان بحث فروش و بازاریابی است، گفت: باید شرکت‌های تعاونی و اتحادیه زنبورداری نسبت به تقویت این امر اقدامات لازم را انجام دهند، همچنین بحث نهاده زنبورداران از دیگر مشکلات است که امسال شکر مورد نیاز در اختیار زنبورداران قرار گرفت، حتی اکنون در صورت نیاز این امکان فراهم است که شکر مورد نیاز تامین و در اختیار زنبوردار قرار داده شود، به طوری‌که امسال تاکنون حدود ۲۰۰ تن شکر در اختیار زنبورداران قرار داده شده است.
وی در پایان به بحث بیمه زنبورداران اشاره و خاطرنشان کرد: مکاتباتی با وزارت جهاد کشاورزی انجام شده است، در صورتی که اعتبارات از سوی سازمان برنامه و بودجه به این امر تخصیص داده شود، مشکل بیمه حل خواهد شد.