به گزارش بازارکارصنعت دیگر یک واژه سخت و زمخت نیست. امروزه زنجیره پیشرفت و توسعه جهانی به صنایع خلاق و نرم قلاب شده و بخش اعظمی از دارایی و اقتصاد کشورها به محصولات صنایع نرم و فرهنگی گره خورده است.

در واقع طیف وسیعی از مشاغل پردرآمد در مقیاس‌های کوچک را رشته‌های علوم انسانی و نرم افزاری شکل می‌دهند و این مشاغل زیر مجموعه صنایع خلاق و فرهنگی از بسیاری جنبه‌ها، نوک پیکان رشد و توسعه در قرن بیست و یکم هستند. بر اساس تخمین‌های جهانی کلید رشد، اقتصاد دیجیتالی است. مفهوم زیست‌بوم خلاق، حدود ۵ سال است که وارد نظام کارآفرینی و نوآوری کشور ایران شده و به عنوان مکمل زیست‌بوم دانش‌بنیان شناخته می‌شود.

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان رئیس جمهور نیز به اهمیت صنایع خلاق در اقتصاد دانش‌بنیان تاکید کرده و گفته است که «اکثر اقتصادهای دنیا را فناوری‌های نرم و صنایع خلاق به پیش می‌برند و سهم قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی کشورهای توسعه‌یافته به این حوزه اختصاص دارد.»

به گفته روح الله دهقانی فیروزآبادی، در حوزه صنایع خلاق در بخش‌هایی که ممکن است فناوری پیچیده و خاصی در میان نباشد اما اثری از خلاقیت دیده می‌شود، اغلب نقش علوم انسانی و هنر در این حوزه پررنگ و کلیدی است. در حوزه‌های گوناگون صنایع خلاق همچون صنایع دستی، میراث فرهنگی، گردشگری، چاپ و نشر، بازی، انیمیشن، تولید محتوا، نوآوری‌های اجتماعی و بسیاری از بخش‌های دیگر، نقش‌آفرینی علوم انسانی و هنر را شاهد هستیم.»

خلق ثروت و بکارگیری نخبگان به کمک فناوری‌های نرم

طبق آمار معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری در ابتدای سال ۱۴۰۲ در ایران بیش از هزار و ۷۰۰ شرکت به عنوان واحد خلاق ثبت شده است که حوزه «کسب و کارهای دیجیتال و فضای مجازی» با ۹۹۲ شرکت، بیشترین تعداد شرکت‌های خلاق را به خود اختصاص می‌دهد. ۲۱۷ شرکت خلاق نیز در حوزه «بازی، اسباب‌بازی و سرگرمی» مشغول به فعالیت هستند.

مصطفی خزری، معاون توسعه مدیریت و منابع استانداری اصفهان معتقد است به دلیل اینکه در عصر کنونی در جنگ نرم و رسانه قرار داریم باید به حوزه صنایع خلاق و نرم توجه ویژه شود. وی به خبرنگار مهر گفت: این حلقه در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان ایجاد شده و امیدواریم با وجود پارک تخصصی فناوری‌های فرهنگی، نرم و صنایع خلاق این حوزه شاهد تولید ثروت و به‌کارگیری نخبگان باشیم.

وی ادامه داد: امروز و زمانه ما اثبات توانمندی و کارآمدی ایران و ایرانی ذیل انقلاب اسلامی در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان است و حتی در عرصه‌های مختلف فرهنگی، دفاعی، سیاسی و بین‌الملل این توانمندی‌ها به نمایش گذاشته شده است.

سهم اصفهان از شرکت‌های خلاق و نرم

معاون پشتیبانی فناوری شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان با اشاره به فعالیت جدی شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان در حوزه صنایع خلاق و نرم طی یک سال اخیر به خبرنگار مهر گفت: هرچند که اولین مرکز رشد هنر سال‌ها قبل به صورت مشترک با دانشگاه هنر اصفهان و شهرک تأسیس شده بود اما شکل‌گیری پارک تخصصی فناوری‌های فرهنگی، نرم و صنایع خلاق در اصفهان نوپاست.

محمد رئیسی، شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان را یکی از پایه‌گذارهای پارک‌های علمی در کشور عنوان کرد که مهم‌ترین بازیگر زیست بوم فناوری و نوآوری در اصفهان است و تاکنون در راستای حمایت و توجه ویژه به این حوزه، یک ساختمان مجزا و تجهیز شده را به این پارک اختصاص داده است.

وی ادامه داد: حدود ۲۰ شرکت صنایع خلاق و نرم در شهرک مستقر شدند و روند پذیرش ایده‌ها و حمایت برای ایجاد شرکت ادامه دارد و مراجعات در حال افزایش است.

به گفته رئیسی در کل کشور تعداد شرکت‌های خلاق که دانش‌بنیان هم باشند ۶۰ عدد است که از این تعداد ۴ شرکت در اصفهان حضور دارند. اما تعداد شرکت‌ها خلاق تعداد بیشتری هستند و در واقع دانش‌بنیان شدن در این حوزه کار راحتی نیست و هنوز نگاه به این شرکت‌ها با عینک فناوری است و نیاز به بازنگری دارد.

نگاه به شرکت‌های خلاق بدون عینک فناوری سخت

وی معتقد است که شرکت‌های خلاق و نرم گردش مالی به اندازه سایر شرکت‌های فناوری را ندارند زیرا ماهیت و نوع کار و بازار آنها متفاوت است. یک شرکت فناوری ممکن است خط تولید راه‌اندازی کند اما شرکت خلاقی که در حوزه آثار هنری، گردشگری و صنایع دستی و … فعالیت دارند نمی‌توانند سری محصولاتی را تولید کنند و محصولات خاصی و به تبع گردش مالی متفاوتی هم دارند و باید این عینک فناوری سخت را از آنها برداشت؛ با این وجود ایجاد اشتغال کردند که پایدار است.

معاون پشتیبانی فناوری شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان با بیان اینکه استقبال از محصولات این شرکت‌ها به سبد فرهنگی خانواده‌ها نیز بستگی دارد، گفت: در جامعه هدف مصرف محصولات فرهنگی باید دید چقدر برای آنها هزینه می‌شود و اگر سهم کمی داشته باشند طبیعتاً بازار بزرگی نخواهند داشت و نیاز به فرهنگ‌سازی در کل جامعه و زیرساخت اقتصادی دارد.

وی دانشگاه اصفهان را به عنوان دانشگاه مادر در حوزه علوم انسانی دانست و افزود: در راستای حمایت و توجه ویژه به این حوزه، طی تفاهمنامه‌ای با دانشگاه اصفهان، یک مرکز رشد علوم انسانی در این دانشگاه راه اندازی خواهد شد که زیرساخت‌های آن در حال آماده‌سازی است. البته تعدادی شرکت هم پذیرش شده و حتی یک شورای پذیرش مجزا از شرکت‌های فناوری در داخل شهرک تأسیس شده تا به طور ویژه و با معیارها و داوری‌های متمایزی به آنها نگاه شود.

افزایش درآمدهای غیر نفتی با توسعه هنر تلفیقی صنایع دستی

حال به تعدادی از شرکت‌های موفق خلاق در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان اشاره می‌شود که اغلب آنها مسیر رونق درآمدهای غیر نفتی را حمایت از شرکت‌های نرم و فرهنگی می‌دانند. برای نمونه یکی از این شرکت‌ها همت خود را بر تولید و توسعه هنرهای تلفیقی قرار داده است و با ایده اصلی گوهرکوبی بر بستر چوب و فلز از سال ۹۷ وارد شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان شده است. این شرکت در حوزه زیورآلات و جواهرات فعالیت داشته و آن را اکنون از حالت دستی به نیمه صنعتی تبدیل کرده است.

زارعان در خصوص وجه تمایز فعالیت خود که گوهر کوبی بر بستر چوب است به خبرنگار مهر گفت: تلفیقی از هنر سنگ‌تراشی، گوهرکوبی، فلز و چوب انجام می‌شود اما تخصص اصلی در گوهرکوبی بر بستر چوب و فلز است؛ در واقع سنگ‌های قیمتی مانند عقیق و فیروزه ویاقوت را با مکانیزمی خاص بر سطح فلز و یا چوب قرار می‌دهیم و مجموعه آثار چوبی تولید شده خاصیت ضد آب دارند و همین امر این آثار را منحصر به فرد کرده است. به عبارتی با فرمول‌های خاصی چوب‌ها را برای تعبیه گوهرها آماده می‌کنیم که تغییری در بافت آنها، پوسیدگی و یا آسیب‌پذیری از طریق آفت را نخواهد داشت.

پیشتازی فناوران خلاق اصفهانی در تولید انیمیشن

شرکت دیگری در زمینه تولید انیمیشن، محتوای واقعیت مجازی، بازی‌های موبایلی فعالیت دارد و تمرکز خود را بر محتوای آموزشی خردسال، کودکان بین ۳ تا ۶ سال قرار داده است. داوود خرمن‌زاده، مدیرعامل این شرکت با بیان اینکه طرح کسب و کار را برپایه IP قراردادیم، گفت: با توجه به اینکه اغلب انیمیشن‌های پخش شده خارجی و دوبله می‌شود، از این رو فناوران خلاق برای توسعه و تولید بیشتر، ۳۰۰ دقیقه انیمیشن تولید می‌کنند و برای تولید انیمیشن سه بعدی که مغفول مانده نیز برنامه‌ریزی کردند. از سویی دیگر بحث آموزش نیروی خلاق در زمینه تولید 3D را از برنامه خود عنوان کردند تا برای رشد و توسعه خود و ایجاد اشتغال نیز مؤثر واقع شوند.

وی ادامه داد: درواقع کاراکتری مانند پلنگ صورتی، تام و جری و… خلق می‌شود و یک مالکیت معنوی بر آن پیدا می‌کند و می‌تواند به نهادهای دیگری واگذار و به فروش برساند که این شرکت شخصیت دالی را خلق کرده است. به عبارت دیگر هر محصولی که از این برند شکل بگیرد از جمله فیلم سینمایی، اسباب‌بازی و سایر لوازم، مالکیت آن بر عهده شرکت است.

بازی‌های فکری و رومیزی با چاشنی یادگیری میراث ایران زمین

در حال حاضر بیش از ۹۵ درصد کمپانی‌هایی که تولید بازی می‌کنند در حال برگردان و کپی بازی‌های خارجی هستند و این در حالی است که یک شرکت خلاق اصفهانی بر ساخت بازی‌های ایرانی متناسب با فرهنگ این مرز و بوم تمرکز دارد. در واقع ایده اصلی آن هفت خان طراحی و ساخت بازی‌های رومیزی و فکری است. مجموعه‌ای از بازی‌های پازلی ایرانی نیز از دیگر محصولات این شرکت است که طرح‌ها و نقاشی‌های آثار ملی تاریخی و حتی آداب و رسوم قوم‌های ایرانی بر آنها حک شده و با خلاقیت در تصویرگری تولید می‌شود.

اساس اصلی این شرکت بر پایه طراحی بازی‌های فکری بنا شده که در کنار آن آموزش و آشنایی با فرهنگ بومی را به همراه دارد البته برای ساخت مهره و چاپ برون‌سپاری می‌شود که به گفته مدیر عامل این شرکت در هر دو حوزه کاری و در صورت توسعه و جذب سرمایه‌گذار امکان اشتغال‌آفرینی فراهم خواهد شد و در حال حاضر ۷ نفر به صورت مستقیم در حال فعالیت هستند.

حضور بخش با بیان اینکه دو سال از دریافت مجوز خلاق معاونت علمی ریاست جمهوری می‌گذرد، گفت: طراحی، تولید محتوا و استراتژی مکانیزم بازی از صفر تا صد به عهده فناوران این شرکت است و مباحثی که به فرهنگ جامعه به ویژه با کودکان مرتبط است باید حمایت شود تا قهرمان‌های ملی ایران و ظرفیت‌های تاریخی و هویت ملی از سنین پایین نهادینه شود.

حال با توجه به اینکه گردش مالی بازی و اسباب بازی به عنوان یک صنعت شناخته شده بسیار بالا است، اما توجه کمی به خودکفایی در این حوزه صورت گرفته و خلاء «طراح بازی» کاملاً احساس می‌شود.

مدیر عامل شرکت در خصوص ضرورت این موضوع و جلوگیری از ورود فرهنگ غرب به کشور، خاطر نشان کرد: بازی و اسباب‌بازی یک حوزه بسیار قوی برای انتقال مفاهیم است و با توجه به تک فرزندی خانواده‌ها قطعاً برای بازی و سرگرمی فرزندان خود هزینه می‌کنند، از این رو با حمایت از تولید ملی بازی‌ها واردات کاهش و ارز کمتری از کشور خارج می‌شود.

فکر پروری کودکان را به کمک شرکت‌های خلاق تقویت کنید

طراحی و ساخت اسباب‌بازی، انیمیشن، وسایل کمک‌آموزشی و کتاب داستان بر اساس رویکرد جدید آموزشی به نام فکر پروری یکی از دغدغه‌های شرکت‌های خلاق است. در واقع به کمک این ابزارها روش صحیح اندیشیدن را به کودک آموزش می‌دهند و مبنای آن هم گفت‌وگو است.

مدیر عامل این شرکت در این باره گفت: در واقع به کمک اسباب‌بازی و یا کتاب داستان کودکان به سمت تفکر عقلانی سوق داده می‌شوند. از سویی دیگر مفاهیمی به آنها در قالب داستان و یا بازی آموزش داده می‌شود که علت و چرایی آنها را نیز درک کنند و اغلب مفاهیم آموزشی در کتاب‌های درسی وجود دارد.

وی بر این باور است که درست فکر کردن منجر به حل و کشف دغدغه‌های جامعه می‌شود و فرد می‌تواند به خوبی تبیین کند که بهترین سن برای آموزش کودکی است.

به گزارش مهر، با توجه به اهمیت و سهم این حوزه در اقتصاد کشور، برای حمایت بیشتر از صنایع خلاق در کشور به گفته پرویز کرمی، مشاور معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری، صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق‌های پژوهش و فناوری از آنها حمایت می‌کند. همچنین ستاد توسعه فناوری‌های نرم و صنایع خلاق به عنوان هماهنگ‌کنندگی و پیونددهندگی میان عناصر و بازیگران اصلی زیست‌بوم صنایع خلاق و فناوری‌های نرم ایفای نقش می‌کند.

از این رو ستاد فرهنگ‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان و توسعه صنایع نرم و خلاق با بررسی واقعیت‌های میدانی زیست‌بوم صنایع خلاق و فرهنگی کشور، راهبردی جدید اتخاذ و بخش‌های مختلف این حوزه را مشخص کرده است که شامل: انیمیشن و فیلم، بازی ویدئویی و موبایلی، تولید محتوای صوتی و تصویری، خدمات شهری و منزل، سلامت و سبک زندگی، فروشگاه و نمایشگاه، کتاب، تولید محتوا، چاپ و نشر، مالی، سرمایه گذاری، بیمه، مشاوره خدمات کسب و کار، پی نمایی (کمیک استریپ)، ملزومات پزشکی و تجهیزات توانبخشی، بازی، اسباب‌بازی و سرگرمی می‌شود.

از دیگر موارد آموزش یادگیری اشتغال، طراحی معماری و ساختمان، صنایع دستی میراث فرهنگی و گردشگری، هنرهای تجسمی و نمایشی، کتاب چاپ تولید محتوا چاپ و نشر، رسانه‌های صوتی و تصویری، مد و پوشاک، گیاهان دارویی و طب سنتی، خدمات فناوری اطلاعات، خدمات شهری و منزل، حمل و جابجایی، تبلیغات و بازاریابی، خوراک و نوشیدنی، محیط زیست و انرژی، گیاهان کشاورزی دامپزشکی، خدمات زیرساخت توسعه کسب و کار صنایع خلاق، سایر صنایع خلاق و فرهنگی است.

ریحانه شهبازی