سهم ایران از تجارت 20 میلیارد دالاری زعفران دنیا ۴۰۰ میلیون دلار است

با وجود آنکه قدمت تولید زعفران در ایران به سه هزار سال پیش باز می‌گردد، اما طی سال های اخیر موانع صادرات ناشی از شرایط تحریم‌ و مشکلات بازگشت ارز به کشور بر قاچاق این محصول دامن زده است به طوریکه طبق آمارهای اعلامی سهم بزرگترین تولیدکننده زعفران ما از بازار ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلاری زعفران در دنیا بسیار ناچیز است که این موضوع ناشی از رونق قاچاق و خام فروشی است.
طبق آمارهای اعلامی پتانسیل تولید ۸۰۰ تا هزارتن زعفران از سطح زیرکشت فعلی در کشور وجود دارد که متاسفانه کاهش عملکرد در واحد سطح موجب شده که تولید کنونی زعفران یک سوم تا سک چهارم رقم فعلی باشد، درحالیکه با نوسازی مزارع و آموزش بهره برداران می توان عملکرد در واحد سطح را افزایش داد.
پیش بینی رشد ۲ برابری صادرات زعفران تا پایان سال
حسین  زینلی مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد گفت: برآوردها حاکی از آن است که امسال صادرات زعفران حداقل ۲ برابر نسبت به سال قبل افزایش یابد چراکه در صورت عدم مشکلات سرمازدگی یا خشکسالی مشکلی در تولید نداریم.
او با بیان اینکه وسعت تجارت گیاه زعفران در این صنعت از اهمیت بالایی برخوردار است، افزود: با توجه به آنکه در حوزه تولید زعفران مشکلی نداریم و به هرمیزانی که تجار بخواهند زعفران موجود است، از این رو با تشکیل شرکت های دانش بنیان بدنبال آن هستیم که محصول را از این طریق عرضه کنیم.
زینلی ادامه داد: برآوردها حاکی از آن است که امسال تولید زعفران نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۰ درصد افزایش یابد چراکه در طول تاریخ سابقه نداشته که عملکرد تولید کشت زعفران در زمین های الگویی به ۱۲ تا ۲۰ کیلو برسد، درحالیکه اکنون کشاورزان پیشرو به این عملکرد رسیدند.
مجری طرح گیاهان دارویی ادامه داد: سال گذشته بیش از ۲۳۸ هزار کیلوگرم زعفران در سطح کشور تولید و روانه بازارهای داخلی و بین‌المللی از جمله کشورهای چین، امارات متحده عربی، اسپانیا، افغانستان و ایتالیا شد.
او با بیان اینکه با بازسازی مزارع قدیمی زعفران، پتانسیل تولید حداقل ۷۰۰ تا ۸۰۰ تن زعفران در کشور وجود دارد، گفت: با افزایش عملکرد ۶ تا ۸ تنی زعفران در هکتار و افزایش تولید زعفران، پیش بینی می شود که میزان صادرات از ۵۰۰ تن فراتر رود که در صورت مدیریت بازار و افزایش چانه زنی تجار در عرصه های بین الملل، ارزآوری صادرات زعفران یه یک میلیارد دلار  می رسد.
بنابر آمار سال گذشته مجموع سطح زیر کشت زعفران در کشور ۱۲۷ هزار و ۳۷۰ هکتار بود که از این میزان ۱۲۵ هزار و ۱۵۶ هکتار بارور و ۲۲۱۱ هکتار غیربارور است و در این میان استان‌های خراسان رضوی و خراسان جنوبی به ترتیب رتبه اول و دوم را در هر دو معیار سطح زیر کشت و تولید زعفران را به خود اختصاص داده‌اند.
صادرات رسمی زعفران با رفع موانع صادراتی ۴۰ درصد افزایش می یابد
غلامرضا میری نایب رئیس شورای ملی زعفران گفت: بنابر آمار صادرات زعفران از ۳۲۵ تن سال ۹۹ به ۲۲۱ تن در سال گذشته رسیده که این امر بدان معناست که مابه التفاوت صادرات این سال ها به بازارهای هدف قاچاق شده است و این موضوع هیچ ارتباطی به کاهش صادرات به بازارهای هدف ندارد.
به گفته او، بنابر آمار در سال ۹۹، ۴۷ کشور هدف صادراتی ما بوده است، درحالیکه سال گذشته به ۶۷ کشور افزایش یافته که این امر نشان می دهد مصرف زعفران در بازارهای جهانی کاهش نیافته است. براین اساس با افزایش کشورهای هدف صادراتی بر میزان صادرات باید ۳۰ درصد افزوده شود که متاسفانه به سبب مشکلات پیش روی صادرکنندگان این امر محقق نشده است.
میری ادامه داد: با توجه به مشکلات و موانع سد راه صادرکنندگان و رونق قاچاق زعفران به آن سوی مرزها برآورد می شود که ماهانه حداقل ۱۰ تن زعفران به آن سوی مرزها قاچاق می شود که بدین ترتیب رقمی بالغ بر ۱۰ میلیون دلار ارز از کشور خارج می‌شود، درحالیکه با رفع موانع صادراتی تا پایان سال، حداقل ۴۰ درصد صادرات رسمی افزایش می یابد.
نایب رئیس شورای ملی زعفران سطح اراضی زیرکشت زعفران را ۱۲۷ هزار هکتار اعلام کرد و افزود: بنابر آمار عملکرد فعلی تولید زعفران ۳.۵ تن در هکتار است، درحالیکه با آموزش صحیح به کشاورزان و نوسازی مزارع می توان عملکرد تولید را به ۷ تن در هکتار افزایش داد که براین اساس تولید زعفران به بیش از ۸۰۰ تن می رسد‌.
پتانسیل تولید حداقل ۸۰۰ تن زعفران در کشور وجود دارد
علی رغم آنکه ایران با تامین ۹۰ درصد زعفران دنیا، بزرگترین تولیدکننده زعفران در بازارهای دنیا محسوب می‌شود، اما سهم‌چندانی در بازارهای هدف ندارد به طوریکه سهم ایران از تجارت زعفران دنیا تنها ۴۰۰ میلیون دلار است که با رفع موانع صادراتی این رقم افزایش خواهد یافت چراکه در شرایط فعلی بخشی از تولید زعفران به سبب موانع و مشکلات صادرات به بازارهای هدف قاچاق می شود.
در ادامه علی حسینی عضو شورای ملی زعفران سطح زیرکشت زعفران را ۱۳۰ هزارهکتار اعلام کرد و گفت: بنابر آمار عملکرد تولید زعفران طی سال های اخیر ۱.۵ تا ۳ کیلو در هکتار بود، درحالیکه ۴۰ سال گذشته ۶ کیلو بود که این امر بیانگر کاهش ۵۰ درصدی عملکرد تولید در هکتار است.
او با بیان اینکه پتانسیل تولید بیش از هزارتن زعفران در کشور وجود دارد، افزود: با افزایش عملکرد زعفران در واحد سطح به ۸ تا ۱۰ کیلو، تولید رشد چشمگیری خواهد داشت به طوریکه ۳ برابر رقم فعلی افزایش می یابد.
حسینی با بیان اینکه آینده جایگاه تولید زعفران  در معرض خطر است، گفت: با احتساب میزان مصرف زعفران در دنیا و صادرات رسمی برآوردها حاکی از آن است که ماهانه حداقل ۱۰ تن زعفران به آن سوی مرزها قاچاق می شود که استمرار این موضوع می تواند قدمت ۳ هزار ساله زعفران ایران و آینده تولید این محصول استراتژیک رل در معرض خطر قرار دهد.
عضو شورای ملی زعفران با بیان اینکه سهم بزرگترین تولیدکننده زعفران از تجارت این محصول در بازارهای جهانی ناچیز است، افزود: بنابر آمار سال گذشته ۲۲۱ تن زعفران  با ارزش ۲۲۷ میلیون دلار به بازارهای هدف صادر شده که با دستیابی به تولید واقعی زعفران، امکان افزایش ۲ تا ۳ برابری صادرات وجود دارد. از این رو برای تحقق توسعه صادرات زعفران ناگریز به رفع موانع صادراتی و توسعه صنایع تبدیلی هستیم.
او گفت: بنابر آمار از ۱۳۰ هزارهکتار سطح زیرکشت زعفران، پتانسیل تولید ۸۰۰ تا هزارتن زعفران وجود دارد که  عملکرد و تولید کنونی زعفران قابل قبول نیست چراکه میزان فعلی تولید یک سوم تا یک چهارم پتانسیل کشور است.
ایران با تولید بیش از ۹۰ درصد زعفران دنیا بزرگترین تولیدکننده این محصول استراتژیک محسوب می شود که متاسفانه موانع و مشکلات سد راه صادرات و رونق  قاچاق و از طرفی خام فروشی موجب شده تا دیگر کشورها با صادرات مجدد این محصول ارزآوری قابل توجهی را نصیب خود کنند، درحالیکه با رفع موانع صادرات و پایان دادن به موضوع قاچاق و توسعه صنایع تبدیلی می توان سهم خود در بازارهاس دنیا را افزایش داد.
خبرنگار: آزاده محبی