دانشگاه ملی مهارت؛ نامی پرطمطراق برای جذب بودجه یا مهارت آموزی؟

رییس دانشگاه فنی و حرفه‌ای از تغییر نام این دانشگاه خبر داده و گفته علاوه بر تغییر نام، ساختار دانشگاه هم تغییر خواهد کرد. 
   احتمالا شما هم مانند نویسندۀ این سطور با خواندن این خبر تصور کرده اید قرار است مثلا نام دانشگاه بشود «شهید رییسی» اما داستان این نیست. گفته‌اند که نام دانشگاه فنی و حرفه‌ای به «دانشگاه ملی مهارت» تغییر می‌یابد.
   آقای عرفان خسرویان گفته هم سازمان فنی و حرفه‌ای داریم و هم دانشگاه فنی و حرفه ای و با تغییر نام، دانشگاه ملی مهارت با یک برند جدید فعالیت خواهد کرد و هدف از آن نظام آموزش مهارتی است.
   وزیر علوم هم گفته ویژگی منحصر به فرد این دانشگاه شاغل بودن دانشجویان آن است در حالی که ایجاد شغل برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی بسیار هزینه می‌برد.

 1. همین که واژۀ «ملی» دیگر مورد غضب نیست جای شکر دارد. سال 62 نام دانشگاه ملی ایران به دانشگاه شهید بهشتی تغییر یافت و قبل از آن «پست ملی ایران» شده بود «پست جمهوری اسلامی ایران» و «رادیو وتلویزیون ملی ایران» هم به «صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران» تغییر یافته بود و حالا خود صدا و سیما به خودشان می گویند رسانه ملی. کلمۀ ملی را از سردر سازمان ملی انتقال خون ایران هم برداشته بودند.
 2. واژۀ «ملی» سه معنی را به ذهن متبادر می‌کرد و مشخص نیست دانشگاه ملی مهارت از کدام قسم است. یکی خلع ید از طرف خارجی یا حتی داخلی. مثلا شرکت نفت ایران و انگلستان شد شرکت ملی نفت ایران یعنی دست انگلیسی‌ها کوتاه شد. یا تلویزیون ثابت پاسال شد تلویزیون ملی یعنی دیگر از آن او نیست. ایضا بانک ملی بعد از بانک ایران و انگلستان یعنی انگلستان دیگر نقش و سهم ندارد. در بحث ملی شدن نفت خیلی ها به بعمنی خلع ید توجه ندارند و ملی شدن را به معنی دولتی شدن می دانند و می گویند ملی نشد که! دولتی شد. در حالی که ملی در اینجا یعنی خلع ید.
 معنی دوم ملی خصوصی بود. وقتی می‌گفتند فلان مدرسه ملی است یعنی دولتی نیست و خصوصی است و باید پول بدهی. دانشگاه ملی هم چون از دانشجویان شهریه می‌گرفت ملی بود.
 معنی سوم هم فراتر از علایق منطقه‌ای و جنبۀ سراسری و کشوری مانند تیم ملی فوتبال یا موضوع ملی یا امنیت ملی.
 دانشگاه فنی و حرفه‌ای اما نه دست انگلیسی‌ها بوده که به خاطر خلع ید حالا به آن بگویند ملی و نه منطقه‌ای بوده که حالا سراسری شده باشد و نه مثل دانشگاه آزاد غیر دولتی. ملی برای این است که با سازمان فنی و حرفه‌ای اشتباه گرفته نشود. همین و کمی هم البته باابهت تر به نظر برسد.
  3. اگر هدف مهارت‌آموزی است خوب نیاز به دانشگاه جداگانه نیست. مثل دروس دانشگاه‌های علوم پزشکی که با بیمارستان‌ها ارتباط دارند می‌توانند دروس عملی را به نسبت دروس نظری بیشتر کنند. همین حالا در رشتۀ مهندسی صنایع غذایی دانشجو را تا سال دوم دست کم به کارخانه نمی‌برند و تنها مشتی اطلاعات کلی را ارایه می‌دهند. آیا شخص باید فارغ‌التحصیل شود و بعد شغل پیدا کند  و تازه برود در دانشگاه ملی مهارت و به کسب مهارت روی آورد؟!

  آقای زلفی گل -که احتمالا آخرین ماه‌های وزارت را پشت سر می‌گذارد- گفته ویژگی این دانشگاه شاغل بودن دانشجویان آن است چون ایجاد شغل برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی هزینه‌بر است. اما آخر به وزارت علوم چه ربطی دارد که دانشجویان شغل پیدا کنند؟ مسیر را البته باید درست طراحی کنند ولی شغل بحثی دیگر است. وظیفۀ وزارت علوم حمایت از دانشجوی مقطع دکتری است. در آمریکا به دانشجوی دکتری حداقل ماهی دو هزار دلار می‌پردازند تا درس خود را بخواند و زندگی اش را بگذراند و نیاز به شغل مانع درس و تحقیق نداشته باشد و  اینجا می گوید خوب است که دانشجو شاغل است! 
 4. تغییر نام دانشگاه فنی و حرفه‌ای به دانشگاه ملی مهارت یک دلیل بیشتر ندارد و آن هم این است که با سازمان فنی و حرفه‌ای اشتباه گرفته می‌شده و می خواستند اسم پرطمطراقی بگذارند تاهم دانشجویان بیشتری جذب شوند و هم بودجۀ بیشتری بگیرند و هم احتمالا شهریۀ جدا از دانشجویان تا به جای این که بگویند در فنی حرفه‌ای درس می خوانیم که شخص فکر کند یک سازمان است بگویند در دانشگاه ملی مهارت و حتی مهارت را هم بعدا نگویند و بشود دانشگاه ملی و یادآور همان دانشگاه ملی پیش از انقلاب باشد و ابهتی داشته باشد.

5. در امیرآباد تهران هم مهد کودک دانشگاه تهران را به دانشکدۀ کارآفرینی تبدیل کردند. اسم میدان کوچک نزدیک آن را هم از ایثار به «کارآفرینی» تغییر دادند در حالی که معولا اسامی ارزشی را تغییر نمی‌دهند. نمی دانم آن دانشکدۀ کارآفرینی چند کارآفرین تحویل جامعه داده ولی راهِ کارآفرینی این نیست. از دانشگاه ملی مهارت هم بعید است آبی برای مهارت‌آموزی گرم شود اما عجالتا توانسته‌اند 4 هزار میلیارد تومان به خاطر توسعۀ آن بودجه بگیرند و استاد و دانشجو جذب کنند. 
 6. این احتمال هم متصور است که به جای حرفه و فن به دانشجویان جزواتی بدهند تا دروسی دربارۀ مهارت را از بر کنند!

  اگر هدف مهارت آموزی باشد کافی است که دروس عملی و کارگاهی اضافه شود و نیاز به دانشگاه جداگانه ندارد. ضمن این که مهارت امری کلی است و می توان پرسید کدام مهارت؟ مگر می توان در یک دانشگاه همۀ مهارت‌ها را آموخت؟

  در این که نام دانشگاه ملی مهارت برای استاد و دانشجو از دانشگاه فنی و حرفه ای جذاب‌تر است تردیدی نیست. همین طور این که دانشگاه فنی و حرفه ای یادآور سازمان فنی و حرفه ای است ولی دانشگاه ملی مهارت دانشگاه ملی ایران را به ذهن متبادر می کند و شاید ام آی تی که ابتدا مؤسسۀ فناوری ماساچوست بود و اکنون به عنوان دانشگاه ام آی تی از مهم ترین برندهای دانشگاهی جهان است اما به صرف تغییر نام و حتی ساختار این تغییرات حاصل نمی شود.

  شرط موفقیت دانشگاه ملی مهارت استقلال و انتزاع آن از دولت است. با این ساختار دولتی و گزینش این اسامی فقط برای توجیه جذب بودجه بی توجه به خروجی است. حداقل هیأت مدیره یا هیأت امنای آن جمعی از چهره‌های ملی باشند. اینجا منظور از "ملی" مقبول است نه خلع ید! از بس هر جا داماد یا برادر دامادشان را عضو هیأت مدیره و هیأت امنا کرده‌اند به همه جا شک کرده‌ایم وگرنه مشخصا دربارۀ این دانشگاه اطلاعی نداریم.

سروش بامداد، عصر ایران