نظریه کارآفرینی عمومی شین و نگاهی به ایجاد فرصتهای کارآفرینی در کشور

امید ملک: مدیر کل دفتر توسعه نهادهای کارآفرینی و هدایت نیروی کار- وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
نسیم قدس: رییس گروه توسعه نهادهای کارآفرینی- وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
 
نظریه عمومی کارآفرینی شین
کارآفرینی از مهم¬ترین عوامل توسعه اقتصادی پایدار در هر کشور است. اینکه چرا در یک منطقه و در دوره زمانی خاص کارآفرینان زیادی ظهور می¬کنند و یا چرا کسب و کارها و تولید به رکود می¬رسند مورد توجه و بررسی بسیاری از نظریه¬پردازان بوده "اسکات اندرو شین" در این ارتباط و دلایل خلق و بهره¬برداری از فرصت¬های کارآفرینی نظریه¬ای ارائه داده که به نظریه شین معروف است.
  نظریه عمومی کارآفرینی شین، تجزیه و تحلیل کارآفرینی را با ارائه یک چارچوب مفهومی به شیوه¬ای منسجم شرح می¬دهد. این چارچوب؛ تجزیه و تحلیل بخش¬های مختلف فرایند کارآفرینی، مهارت¬ها و استراتژی های مورد استفاده برای سازماندهی و بهره¬برداری از فرصت¬ها و شرایط محیطی مناسب برای آنها را شامل می¬شود.
بر اساس این نظريه، متغیرهاي تأثیرگذار بر بهره¬برداري از فرصت¬هاي كارآفريني و ايجاد كسب وكار جديد عبارتند از: 
•           عوامل محیط نهادي كسب وكار؛ عواملی هستند كه به فعالیت اقتصادي نظم می¬دهند. از سرمايه¬گذاري بیشتر در دارايي¬هاي فیزيکي و انساني و استفاده بهتر از اين عوامل در راستای توسعه کسب وکارها و تولید پشتیباني مي¬كنند؛ این عوامل شامل موارد ذیل هستند:
o             محیط سیاسی
o             محیط حقوقی
o             فرهنگ ها و ارزش¬ها و نظام آموزشی و علمی
o             محیط فناوری و نوآوری
o             ساختار دولت
•           عوامل محیط اقتصادي كسب وكار؛ شامل شرايط بازار مالي و صنعتي است كه برای افراد انگیزه و جسارت ايجاد كرده و فعالیت كارآفرينانه را ممکن مي¬سازد، این عوامل به شرح ذیل تقسیم بندی می¬شوند:
o             محیط اقتصاد کلان
o             محیط مالی
o             ساختار تولید
o             محیط جغرافیایی
 
در این نظریه دو مجموعه عوامل بر کسب و کارهای موجود و بر فرآیند کارآفرینی که در واقع نقطه آغازین کسب وکار است، اثر می¬گذارند. هر چه محیط نهادی کسب وکار شرایط بهتری داشته باشد، بهره¬برداری از فرصت¬های کارآفرینی بیشتر است. هر چه بهره¬برداری از فرصت¬های کارآفرینی در جامعه¬ای بیشتر باشد، عملکرد اقتصاد آن کشور و خلق ارزش و ثروت در آن جامعه بیشتر می¬شود.
 
 
 
•           عوامل بهبوددهنده محیط نهادي كسب وكار:
عوامل بهبوددهنده نهادی؛ ايجاد و حفظ نهادهاي تقويت¬كننده كارآيي بخش خصوصي و نهادهاي تقويت¬كننده پاسخگويي مسئولین بخش عمومي، حمايت مؤثر از حقوق مالکیت و حداقل مداخله اجرايي، حمايت از سرمايه¬گذاران با فراهم آوردن بستر ارائه اطلاعات شفاف و اصلاح نهادهاي تخصیص منابع عمومي است.
با توجه به توضیحات ارائه شده در خصوص نظریه کارآفرینی شین به نظر می¬رسد دولت برای توسعه محیط کسب وکار و افزایش کارآفرینی و ثبات بنگاه¬ها موظف به کاهش مالیات، تسهیل قوانین گمرکی در صادرات و واردات، ارائه تسهیلات ایجاد و توسعه بنگاه¬ها و کاهش بروکراسی اداری در شروع کسب وکار است که در این راستا دولت سیزدهم و بطور مشخص وزارت متبوع اقدامات ذیل را انجام داده است:
-              تصویب قوانین تسهیل¬کننده کسب وکار از جمله تسریع و تسهیل دریافت مجوزها
-              مانع¬زدایی از تشکیل و توسعه نهادهای واسط هدایت و توانمندسازی نیروی¬کار و اشتغال در قالب کاریابی¬ها، مراکز مشاوره و خدمات کارآفرینی، مراکز آموزش آزاد فنی و حرفه¬ای و کانون¬های کارآفرینان استانی
-              راه¬اندازی صدها پایگاه مردمی اشتغال¬آفرین در قالب تعاونی¬های خدماتی کاریابی، کارآفرینی و مشاغل خانگی در راستای مردمی¬سازی ارائه خدمات اشتغال¬آفرین
-              توسعه مهارتی در قالب آموزش و گسترش مهارت¬های تقاضامحور و مشاغل کم¬سرمایه¬بر مهارت¬محور
•             عوامل بهبوددهنده محیط اقتصادی كسب وكار:
عوامل بهبوددهنده محیط اقتصادی كسب وكار، شامل سیاست مالي ادواري در كشورهاي صادركننده نفت، عدم اتخاذ سیاست¬هاي اقتصاد كلان سست و مداخله¬جويانه، توجه به تأثیر سیاست مالي دولت بر محیط مالي و اقتصادی است كه ميتواند سبب تغییر در اندازه بازارها و تعداد شركت¬هاي كوچك و متوسط می¬شود.
در ایران مانند اکثر كشورهاي صادركننده نفت، سیاست مالي ادواري مي¬تواند به¬عنوان يك عامل مهم در بي¬ثبات كردن محیط اقتصاد كلان نقش داشته باشد. با افزايش قیمت جهاني مواد اولیه، سرمايه¬گذاري عمراني افزايش یافته و با كاهش قیمت جهاني مواد اولیه، سرمايه¬گذاري عمراني كاهش مي¬یابد چون قیمت مواد اولیه با قیمت جهاني نفت و قیمت جهاني نفت نیز با درآمدهاي نفتي همبسته است. اين امر سبب افزايش قیمت مواد اولیه تولیدي در كشور، گاهي حتي بیشتر از قیمت جهاني آن مي¬شود. همچنین دولت براي اجراي طرح¬هاي عمراني در طول سال تقاضاي يکنواخت براي مواد اولیه ايجاد نمي¬كند، بلکه در برخي از ماه¬ها با توجه به وصول درآمدهايش تقاضاي بیشتري ايجاد مي¬كند كه اين موضوع سبب نوسانات در قیمت مواد اولیه طي ماه¬هاي مختلف مي¬شود که سبب کاهش فرصت¬های کارآفرینی و عدم تمایل سرمایه¬گذاری بخش خصوصی در تولید و در نتیجه رکود کسب وکارها می¬شود. ساختار کلان اقتصادی و مالی بر ساختار تولید بر حسب محیط جغرافیایی تاثیرگذار است. سیاست¬های کلان مالی و اقتصادی بر بازارکار و میزان عرضه و تقاضا و همچنین ریسک¬پذیری افراد برای راه-اندازی کسب و کارها تاثیر بسزایی دارد؛ لذا سیاست¬های حمایتی و پشتیبانی کننده از کسب وکارها حتی در شرایط سخت اقتصادی امکان ورود افراد به بازار کار را تا حدی افزایش خواهد داد. هر چند سیاست¬های نهادی در این زمینه اهمیت و الزام بالاتری دارند.
از جمله فعالیت¬های بهبوددهنده محیط اقتصادی كسب و كار وزارت متبوع در دولت سیزدهم می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
-              پرداخت تسهیلات اشتغالزایی در بخش صنعت، کشاورزی و خدمات؛ کاهش یک و نیم درصدی نرخ بیکاری و افزایش ۱۰ درصدی اشتغال (در قالب تبصره¬های 16 و 18)
-              هدایت دفاتر مشاوره شغلی و کاریابی غیردولتی به سمت تخصصی نمودن فعالیت کاریابی
-              برگزاری «رویداد مردمی اشتغال» با هدف تسهیل و تسریع در فرآیند نقل و انتقال نیروی کار، کاهش دغدغه کارفرمایان در تامین نیروی کار جدید و اتصال مستقیم و بدون واسطه کارجویان و کارفرمایان
-              راه¬اندازی سامانه جستجوی شغل با هدف اتصال سریع کارجویان و کارفرمایان، ارتقاء سطح کیفی وکمی خدمات کاریابی¬ها، تطبیق فرصت‌ها و درخواست‌های شغلی با مکانیزم‌های هوشمندسازی سامانه
-              فعالیت¬های انجام¬شده در راستای تسهیل و تسریع صدور مجوزها (صدور آنی مجوز از طریق راه¬اندازی سامانه، ثبت-محور شدن مجوز، انجام نظارت پسینی و ثبت عملکرد در سامانه توسط مراکز )
-              راه¬اندازی سامانه مراکز مشاوره و خدمات کارآفرینی و اتصال به درگاه ملی مجوزها و جایگزینی نظارت پسینی به جای نظارت پیشین جهت سهولت دریافت مجوز