خراسان رضوی/ سایه دلالان بر کشت و زرع، تهدیدی برای معیشت کشاورزان

این مشکل به ویژه در فصول برداشت محصول به وضوح نمایان می‌شود و تأثیرات منفی زیادی بر روی زندگی و معیشت کشاورزان می‌گذارد؛ در حالی که کشاورزان کوهسرخ به امید برداشت محصولات خود در فصل جاری بودند، کاهش شدید قیمت‌ها به دلیل فعالیت‌های سودجویان و دلالان، آن‌ها را در تنگنای اقتصادی قرار داده است.

مرتضی چوپان یکی از کشاورزان کوهسرخ که امسال بر خلاف سال‌های گذشته به کشت هندوانه روی آورده است، به ایسنا گفت: طی یک سال برای به عمل آمدن محصولات تلاش و هزینه‌های بسیاری می‌شود اما در زمان فصل برداشت با ورود دلالان محصولات به کمترین قیمت ممکن خریداری می‌شود.

وی افزود: هندوانه‌ای که کیلویی هشت تا ۱۲ هزار تومان درب مغازه‌ها به دست خریداران می‌رسد از کشاورز کیلویی ۱۰۰۰ تومان می‌خرند.

این کشاورز افزود: امسال بر خلاف سال‌های گذشته که خیار و گوجه فرنگی کشت می‌کردم به کشت هندوانه روی آوردم اما پس از چند ماه زحمت کشی حتی پول هزینه‌هایی که برای تأمین آب و کود کرده‌ام را هم نمی‌دهند.

گرچه دلالان هیچ نقشی در فرآیند تولید ندارند اما با دست‌کاری قیمت‌ها، سود حاصل از زحمات کشاورزان را به جیب خود می‌زنند و این مسئله، تهدیدی جدی برای معیشت و آینده کشاورزی در این منطقه به شمار می‌آید.

چوپان با بیان اینکه انتظار داریم با حمایت مسئولان در زمان برداشت مشکلاتمان کمتر شود، افزود: برای خرید آب و کود چک‌های بسیاری داده‌ام ولی اکنون یکی پس از دیگری در حال برگشت خوردن هستند.

او که هر روز هندوانه‌هایش را از مزرعه جمع و در کناری می‌گذارد به امید اینکه به قیمت بهتری بتواند به فروش برساند اکنون ناامید از هر روز، مانده که هزینه‌هایش را از کجا تأمین کند.

دلالان و سودجویانی که هیچ نقشی در فرآیند تولید ندارند

دلالان، در بسیاری از موارد محصولات کشاورزان را به قیمت‌هایی بسیار پایین‌تر از ارزش واقعی آن‌ها خریداری می‌کنند؛ این عمل نه تنها به درآمد کشاورزان آسیب می‌زند، بلکه انگیزه آن‌ها را برای ادامه فعالیت در این حوزه کاهش می‌دهد. در واقع، بسیاری از کشاورزان با زحمات فراوان و صرف زمان و منابع، محصولات خود را تولید می‌کنند، اما در نهایت با کاهش قیمت‌ها مواجه می‌شوند و سودی از زحمات خود نصیبشان نمی‌شود.

حجت صفرنژاد مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کوهسرخ در گفت‌وگو با ایسنا یکی از مشکلات اساسی کشاورزان در سال جاری را کاهش شدید قیمت‌ها اعلام و اظهار کرد: این وضعیت باعث شده تا سود حاصل از فروش محصولات به جیب دلالان و سودجویانی برود که هیچ نقشی در فرآیند تولید ندارند.

وی یکی از دلایل اصلی کاهش قیمت محصولات کشاورزی را رقابت شدید در بازار و حضور دلالان دانست و اظهار کرد: این افراد با ایجاد شبکه‌های توزیع و فروش، محصولات را به قیمت‌های پایین‌تری از کشاورزان خریداری می‌کنند و از سویی کشاورزان به دلیل نیاز فوری به نقدینگی و عدم وجود گزینه‌های دیگر، مجبور به فروش محصولات خود به این دلالان می‌شوند.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کوهسرخ خاطرنشان کرد: این چرخه معیوب به نوبه خود باعث می‌شود که دلالان سود کلانی از این معاملات به دست آورند، در حالی که کشاورزان تنها بخشی از هزینه‌های تولید خود را جبران می‌کنند.

علاوه بر این، نوسانات بازار و تغییرات فصلی نیز بر قیمت محصولات تأثیرگذار است؛ در فصل برداشت، عرضه محصولات به شدت افزایش می‌یابد و این افزایش عرضه به کاهش قیمت‌ها منجر می‌شود.

صفرنژاد با بیان اینکه دلالان به خوبی از این وضعیت بهره‌برداری می‌کنند و با خرید محصولات به قیمت‌های پایین، آن‌ها را در زمان مناسب و با قیمت‌های بالاتر به فروش می‌رسانند، تصریح کرد: این روند نه تنها به کشاورزان آسیب می‌زند، بلکه باعث افزایش نارضایتی در بین آن‌ها شده است.

وی با اشاره به اینکه اکنون در فصل برداشت خیار قرار داریم و از سویی شاهد حضور دلالان هم در منطقه هستیم، بیان کرد: در چنین شرایطی، لازم است که کشاورزان به دنبال راهکارهایی برای مقابله با دلالان و بهبود وضعیت خود باشند که یکی از این راهکارها، ایجاد تعاونی‌های کشاورزی است.

مدیر جهاد کشاورزی شهرستان کوهسرخ گفت: با تشکیل تعاونی‌ها، کشاورزان می‌توانند به صورت جمعی محصولات خود را به فروش برسانند و قدرت چانه‌زنی‌شان را افزایش دهند؛ بدون شک این اقدام به آن‌ها کمک می‌کند تا قیمت‌های بهتری برای محصولات خود دریافت کنند و از فشار دلالان کاسته شود.

وی با تأکید بر اینکه دولت نیز می‌تواند نقش مهمی در حمایت از کشاورزان ایفا کند، افزود: بدون شک حمایت از کشاورزان نه تنها به نفع خود آن‌هاست، بلکه به نفع جامعه نیز است.

صفرنژاد با اشاره به اینکه تولید محصولات با کیفیت و پایدار می‌تواند امنیت غذایی جامعه را تضمین و به رشد اقتصادی کشور کمک کند، اظهار کرد: توجه به مشکلات کشاورزان و تلاش برای حل آن‌ها باید در اولویت‌ قرار گیرد.

مدیر جهاد کشاورزی کوهسرخ همچنین سطح زیرکشت محصولات زراعی و باغی شهرستان را حدود ۲۳ هزار هکتار اعلام کرد و گفت: از این سطح، ۱۵ هزار و ۵۰۰ هکتار به باغ‌های دیم و آبی و ۷۵۰۰ هکتار به زراعت دیم و آبی اختصاص دارد.

وی از فعالیت بیش از ۱۱ هزار نفر در بخش کشاورزی خبر داد و افزود: بخش عمده‌ای از نیازها و درآمد مردم شهرستان کوهسرخ از طریق کشاورزی تأمین می‌شود.

صفرنژاد خاطرنشان کرد: کشاورزی در این شهرستان مهم‌ترین حوزه اشتغال‌زایی برای جوانان و روستاییان است، به‌طوری‌که ۹۰ درصد مردم شهرستان در زمینه کشاورزی و دامپروری فعالیت دارند.

وی از صادرات محصولات این شهرستان به بازارهای داخلی استان و همچنین به دیگر استان‌ها نظیر خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، تهران و سمنان خبر داد و بیان کرد: در حالی کشاورزان همه ساله به مشکلات و خسارت‌های بسیاری از جمله سیلاب، خشکسالی، آفتاب‌سوختگی محصولات و ... مواجه هستند که بیمه محصولات کشاورزی کمترین حمایت را دارد.

دلالان و چالش‌های بازار کشاورزی

در سال‌های اخیر، بازار کشاورزی ایران با چالش‌های متعددی روبرو بوده که یکی از مهم‌ترین آن‌ها نقش دلالان در فرآیند خرید و فروش محصولات کشاورزی است؛ این واسطه‌ها با خرید محصولات به قیمت‌های پایین از کشاورزان و فروش آن‌ها با قیمت‌های بالاتر، نه ‌تنها به درآمد کشاورزان آسیب می‌زنند بلکه به افزایش قیمت محصولات در بازار نیز دامن می‌زنند.

احمدرضا محمودی، کارشناس کشاورزی، در گفت‌وگو با ایسنا به نقش دلالان در بازار کشاورزی ایران اشاره کرد و گفت: این افراد به عنوان واسطه، محصولات را به قیمت‌های بسیار پایین از کشاورزان خریداری می‌کنند، عملا این روند موجب می‌شود که کشاورزان نتوانند به درستی از زحمات خود بهره‌برداری کنند و درآمدشان به شدت کاهش یابد.

وی با اشاره به اینکه دلالان در زمان برداشت، این محصولات را با قیمت‌های نازل خریداری کرده و سپس با قیمت‌های بالاتر به بازار عرضه می‌کنند، به پیامدهای منفی این وضعیت بر امنیت غذایی کشور هشدار داد و افزود: اگر کشاورزان به دلیل قیمت‌های پایین، از کشت و تولید محصولات جدید صرف‌نظر کنند، تأمین مواد غذایی در آینده با چالش‌های جدی مواجه خواهد شد.

این کارشناس کشاورزی در همین خصوص بر ضرورت تقویت تعاونی‌های کشاورزی تأکید و اظهار کرد: تعاونی‌ها می‌توانند به کشاورزان کمک کنند تا محصولات خود را به صورت مستقیم به بازار عرضه کنند و از دلالان فاصله بگیرند.

وی با تاکید براینکه دولت باید به این موضوع توجه بیشتری داشته باشد، افزود: ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای بازارهای محلی، حمایت از تعاونی‌ها و نظارت بر قیمت‌گذاری دلالان از جمله اقداماتی است که می‌تواند مؤثر باشد.

در بررسی تأثیر دلالان بر بخش کشاورزی، واضح است که این واسطه‌ها به‌ عنوان مانع اصلی در مسیر معیشت کشاورزان عمل می‌کنند، دلالان با خرید محصولات کشاورزی به قیمت‌های پایین و فروش آن‌ها با قیمت‌های بالاتر، به ‌طور مستقیم به درآمد کشاورزان آسیب می‌زنند و آن‌ها را در شرایط اقتصادی دشواری قرار می‌دهند؛ این مشکل به ‌ویژه در فصل برداشت محصول، زمانی که کشاورزان انتظار دارند از زحمات خود بهره‌برداری کنند، بیشتر نمایان می‌شود.

برای مقابله با این چالش‌ها، تأکید بر ایجاد تعاونی‌های کشاورزی به‌ عنوان یک راهکار مؤثر در افزایش قدرت چانه‌زنی و فروش مستقیم محصولات به بازار ضروری است؛ این تعاونی‌ها می‌توانند به کشاورزان کمک کنند تا از فشار دلالان کاسته شود و قیمت‌های بهتری برای محصولات خود دریافت کنند.

علاوه بر این، نقش دولت در حمایت از کشاورزان و نظارت بر قیمت‌گذاری دلالان نیز حائز اهمیت است، با اتخاذ سیاست‌های حمایتی و فراهم کردن زیرساخت‌های لازم، می‌توان به بهبود وضعیت کشاورزان و در نهایت تأمین امنیت غذایی کشور کمک کرد.