زمستان سخت صنعت فولاد ایران و کاهش میزان اشتغال

قریب ۲۰ تا ۲۵ واحد تولید کننده آهن اسفنجی در کشور وجود دارد که ۷۰ درصد گاز مصرفی صنعت فولاد در این واحد‌ها مصرف می‌شود. حدود ۱۵ _۱۶ واحد تولیدی که ۸۰ درصد مواد اولیه مورد نیاز صنعت فولاد کشور را تامین می‌کنند با محدودیت شدید گاز ورودی مواجه شده اند. این عملاً به معنای تعطیلی فعالیت بخش وسیعی از صنعت فولاد کشور خواهد بود. حتی در استان خوزستان نیز که به منابع گازی کشور بسیار نزدیک است، واحد‌های فولادی با محدودیت بالا مواجه هستند.

در حالی که به دلیل جنگ اوکراین برخی مسئولین در کشور، از زمستان سخت اروپا سخن می‌گفتند، دبیر انجمن سیمان اعلام کرد که به دلیل بحران کمبود گاز در کشور، ۵۰ کارخانه تولید سیمان به حالت نیمه تعطیل درآمده‌اند. همچنین حداقل گاز ورودی ۱۰ مجتمع بزرگ تولید پتروشیمی در کشور کاملاً قطع شده است. به گفته یکی از اعضای کمیسیون انرژی دو سوم گاز تحویلی به نیروگاه‌های کشور نیز با سوخت مازوت یا گازوئیل جایگزین گردید، اقدامی که به ادعای کارشناسان، تاثیر قابل توجهی بر رشد آلودگی کشور داشته است. انجمن تولیدکنندگان فولاد نیز در روز‌های اخیر با ارسال نامه‌ای به مدیر شرکت ملی گاز از «قطعی و محدیت گاز واحد‌های فولادی بدون هماهنگی قبلی و علی‌رغم قول‌های مساعد آن نهاد دولتی» گلایه کرده و خواستار رفع این محدودیت‌ها شده است. پس از قطع گاز فولاد خراسان، لبافی رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی تاکید کرد: بودجه فولاد خراسان ۱۳ هزار میلیارد تومان است و قطع گاز این صنعت در یک ماه بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان ضرر تولید ایجاد می‌کند

صنعت فولاد کشور در حالی با مشکلات مدیریتی ناشی از قطع گاز و برق دست و پنجه نرم می‌کند که طبق اسناد بالادستی نظام برای افق ۱۴۰۴، باید ظرفیت واقعی تولید خود را به ۵۵ میلیون تن در سال برساند. محمدجعفر صالحی معاون خرید ذوب‌آهن اصفهان اخیراً اعلام کرد که زیرساخت‌های کشور نظیر زیرساخت حمل و نقل و ظرفیت بنادر، هیچ سنخیتی با چنین هدفگذاری‌های ندارد. در حال حاضر ظرفیت اسمی صنعت فولاد کشور ۴۵ میلیون تن است که تنها ۳۰ میلیون تن آن به صورت واقعی محقق شده است. تولید سالانه فولاد در جهان بیش از ۲ میلیارد تن در سال است.

وحید یعقوبی، معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد کشور در این‌باره گفت: شاید یکی از تفاوت‌های ماهوی میان صنعت فولاد با دیگر صنایعی که گاز آن‌ها قطع شده یا با محدودیت شدید مواجه شده‌اند این است که در صنعت فولاد نمی‌توان از منابع جایگزین استفاده کرد، فناوری بسیاری از واحد‌های صنعتی تولید فولاد کشور بر اساس احیای مستقیم است، بنابراین تنها سوختی که می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد گاز است و مثلاً مانند نیروگاه‌ها نمی‌توانند از مازوت استفاده کنند، تنها چند واحد مانند ذوب آهن اصفهان به دلیل تفاوت فناوری مورد استفاده از این قاعده مستثنی هستند.

وی در ادامه افزود: متاسفانه قریب ۲_ ۳ سالی است که وضعیت گاز در کشور ما بدین شکل است، هر ساله با برودت هوا گاز ورودی صنایعی مانند فولاد با محدودیت مواجه می‌شود، مصوبه شورای عالی امنیت ملی نیز با توجه به اهمیت مصرف‌کننده بخش خانگی، بحث قطع گاز را به این سمت هدایت کرده است. واقعیت این است که قطع گاز شرکت‌های تولیدکننده فولاد، حتماً بر روی تولید ناخالص ملی تاثیر گذار خواهد بود، همچنین با توجه به نقش مهم صنعت فولاد در کل سبد صنعتی کشور، درآمد‌های ارزی و میزان اشتغال نیز کاهش خواهد یافت، علاوه بر این بحث تنظیم بازار محصولات فولادی نیز مطرح است. در این چند هفته کمبود آهن اسفنجی بر روی قیمت‌ها تاثیر گذار بوده است.

یعقوبی در ادامه اظهار کرد: بدیهی است که صنعت گاز کشور به سرمایه‌گذاری نیاز دارد، همانطور که وزیر نفت فرمودند این صنعت به ۸۰ میلیارد دلار سرمایه برای برون رفت از وضعیت فعلی نیاز دارد، با این همه روش‌های وجود دارد که بتواند صدمات وارد شده به صنایعی مانند صنعت فولاد کشور را کاهش داد. در حال حاضر گاز ورودی واحد‌های فولادی مستقر در نیمه شمالی کشور مانند اردبیل، آذربایجان شرقی، گلستان و دیگر استان‌های شمالی و زنجان و کردستان، با محدودیت و یا محدودیت شدید مواجه شده است. مجتمع فولاد خراسان نیز که قریب ۲۰ روز است با قطعی گاز مواجه شده است. حتی در استان خوزستان نیز که به منابع گازی کشور بسیار نزدیک است، واحد‌های فولادی با محدودیت بالا مواجه هستند.

وی با اشاره به اهمیت کارخانه‌های فولادی تولیدکننده آهن اسفنجی، بیان کرد: قریب ۲۰ تا ۲۵ واحد تولیدکننده آهن اسفنجی در کشور وجود دارد که ۷۰ درصد گاز مصرفی صنعت فولاد در این واحد‌ها مصرف می‌شود. حدود ۱۵ _۱۶ واحد تولیدی که ۸۰ درصد مواد اولیه مورد نیاز صنعت فولاد کشور را تامین می‌کنند با محدودیت شدید گاز ورودی مواجه شده‌اند. وقتی ۸۰ درصد ماده اولیه مورد نیاز واحدو‌های سراسر کشور تولید نشود، این عملاً به معنای تعطیلی فعالیت بخش وسیعی از صنعت فولاد کشور خواهد بود. گاز ۷_۸ واحد فولادی نیز کاملاً قطع شده است. بدیهی است روش‌های بسیاری برای مدیریت چالش‌های گازی وجود دارد، مثلاً سرشکن کردن محدودیت گازی میان تمام صنایع و یا استفاده از دیگر روش‌های موجود که بوتاند اثرات مضر کمبود گاز را کاهش دهد.