ایسنا-خراسان رضوی/ توسعه گردشگری با تاکید بر نقش آموزش نیروی انسانی

ایسنا-خراسان رضوی/ در عصر حاضر علاوه بر اینکه آموزش مفهوم انتقال یافته‌ها و دستاوردهای پیشینیان‌مان را به نسل آینده تداعی می‌کند، مفهومی دیگر را نیز برای ما به ارمغان آورده و آن مفهوم این است که می‌توانند با ایجاد چرخه خلاقیت، نوآوری، ابتکار و کارآفرینی جوامع بشری را نه به صورت عادی بلکه به صورت جهشی رشد و توسعه دهند.

بنابراین می‌توانیم جایگاه رفیع آموزش را در توسعه علوم مختلف و به خصوص مجموعه دانش جوامع بشری درک و تفهیم کنیم که گردشگری و تاسیسات وابسته به آن نیز از این مقوله جدا نیستند.

همچنین طی یک دهه گذشته برخی از متولیان و دست‌اندرکاران دولتی با ورود به عرصه آموزش گردشگری و تاسیسات وابسته به آن تمایل داشتند تا با آموزش نیروی انسانی ماهر و متخصص بتوانند راهکاری مناسب برای برون رفت مشهد و حتی کشور ایران از شرایط کنونی گردشگری بیابند، اما واقعیت امر آن است که آموزش گردشگری و تاسیسات زیر مجموعه آن در اکثر کشورهای موفق در حوزه صنعت گردشگری توسط بخش خصوصی معتبر و دارای سابقه و برند انجام می‌شود.

ایسنا به منظور بررسی وضعیت رشته‌های گردشگری و هتلداری در کشور با تعدادی از کارشناسان این حوزه به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه مواردی از آن‌ها را می‌خوانیم.

دانش آموختگان قربانی نظام ناکارآمد آموزش گردشگری در مشهد شده‌اند

محمد رحیمی‌خوش، استاد هتلداری و گردشگری در خصوص وضعیت رشته‌های گردشگری و هتلداری در کشور می‌گوید: دانش‌آموختگان و فارغ‌التحصیلان حوزه گردشگری از یک سو قربانی نظام ناکارآمد آموزش گردشگری در مشهد شده‌اند و از سوی دیگر با ورود به عرصه حرفه‌ای این صنعت انتظاراتشان به لحاظ عدالت شغلی، حقوق و مزایا برآورده نشده است.

وی تصریح می‌کند: متولیان حوزه دولتی صرفا به سیاست‌گذاری‌های کلان، برقراری ارتباطات دیپلماتیک با دیگر کشورها که از جمله مهمترین فاکتورهای توسعه گردشگری محسوب می‌شود، ایجاد امنیت، جلب و جذب سرمایه چه از داخل و چه از خارج کشور برای ایجاد و توسعه زیرساخت‌ها و تاسیسات گردشگری و همچنین فرهنگ‌سازی مردم بومی به عنوان یکی ارکان مهم گردشگری از طریق رسانه‌های گوناگون می‌پردازند و ورود بخش دولتی به عرصه آموزش حرفه‌ای، تخصصی و کارآفرینی تاسیسات گردشگری در بسیاری از کشورهای توسعه یافته این صنعت مردود و باطل است، همانطور که سرمایه‌گذاری به صورت مستقیم در تاسیسات گردشگری توسط بخش دولتی نیز محکوم به شکست در این صنعت است.

این فعال گردشگری بیان می‌کند: بخش دولتی تنها باید شرایط و تمهیدات را در زمینه سرمایه‌گذاری و آموزش‌های گوناگون در تاسیسات گردشگری برای بخش خصوصی فراهم آورد و راه را برای آن‌ها هموار سازد.

وی ادامه می‌دهد: بسیاری از سرمایه‌گذاران آموزش در صنعت گردشگری مشهد عموما افرادی بودند که به واسطه سود سرشار در تاسیسات گردشگری خصوصا هتلداری وارد این عرصه شده بودند. در واقع اصالتا و به صورت حرفه‌ای سرمایه‌های خود را در بخش‌های دیگر جمع‌آوری کرده بودند و به منظور رشد و توسعه سرمایه وارد صنعت هتلداری و تاسیسات گردشگری مشهد شد.

رحیمی‌خوش خاطرنشان می‌کند: بنابراین برای اینکه بتوانند خود را از گزند اتهامات ناکارآمدی و نابلدی خود در عرصه گردشگری و هتلداری و تاسیسات وابسته به آن برهانند با گرفتن مجوز از بخش‌های مختلف آموزشی مانند آموزش و پرورش، فنی و حرفه‌ای و حتی آموزش عالی کشور وارد عرصه آموزشی گردشگری و بالاخص میهمان نوازی، هتلداری، غذا و نوشیدنی و تورگردانی شوند.

وی اظهار می‌کند: راهکار برون‌رفت از این شرایط ابتدا توجیه سرمایه‌گذاران و مالکان خصوصی این صنعت در زمینه خروج از بخش حرفه‌ای آموزش و واگذاری آن به متخصصان و همچنین مجاب کردن آن‌ها مبنی بر تغییر نگرش‌شان از نیروی صرف خدماتی و کارگری به سرمایه انسانی و نیروی ماهر و متخصص است که لازمه آن سرمایه‌گذاری بر روی نیروی انسانی با جذب حداکثری و دفع حداقلی است.

این استاد گردشگری و هتلداری عنوان می‌کند: انتقال مطالب و علوم حرفه‌ای گردشگری با تدوین یک نهضت ترجمه از کشورهای صاحب نام و ایجاد نظام آموزشی اکادمیک و فنی و حرفه‌ای با تدوین منابع معتبر علمی، آموزش، تعلیم و تربیت اساتید و مربیان با برقراری ارتباطات موثر و دائمی با دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی صاحب نام و متخصص علوم گردشگری و میهمان‌نوازی در سطح بین‌المللی از جمله راهکارهای برون رفت از شرایط به وجود آمده است.

وی تاکید می‌کند: تدوین و بازنگری نظام نامه آموزش گردشگری و میهمان‌نوازی از مقطع متوسطه تا سطوح عالی آموزش عالی با همفکری و همکاری و الگو گرفتن از کشورهای موفق در این حوزه، ایجاد فضای مناسب کار برای فارغ‌التحصیلان به لحاظ حقوق، مزایا و امنیت شغلی در صنعت و ترغیب و تشویق فارغ‌التحصیلان این رشته جهت فعالیت و شروع به کار در این بخش، الزام مالکان و سرمایه‌گذاران این صنعت از سوی دست‌اندرکاران و متولیان دولتی جهت قرار دادن فضاهای حرفه‌ای تاسیسات گردشگری برای آموزش، کارورزی و کاربینی علاقه‌مندان، دانشجویان و فراگیران این رشته‌ها را نیز می‌توان از راهکارهای برون رفت از شرایط به وجود آمده نام برد.

گردشگری نیازمند جذب و تربیت نیروی انسانی توانمند است

علیرضا نوری، مدرس هتلداری و فعال گردشگری در خصوص وضعیت رشته‌های گردشگری و هتلداری در کشور می‌گوید: در حال حاضر آموزش گردشگری و هتلداری در سطح کشور به دو صورت کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم می‌شود.

وی اضافه می‌کند: در آموزش کوتاه‌مدت، سازمان فنی و حرفه‌ای و همچنین میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آموزش‌هایی را در برنامه خود دارند. همچنین وضعیت در آموزش‌های بلندمدت کمی متفاوت است که آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها آموزش‌های لازم را انجام می‌دهند، اما مشکلی که وجود دارد این است که این آموزش‌ها متناسب با وضعیت بازار نیست.

این فعال گردشگری تصریح می‌کند: وضعیت نیروی انسانی ما قبل از کرونا در حوزه گردشگری و هتلداری بسیار بهتر بود، اما متاسفانه سند گردشگری و هتلداری در دوران کرونا نتوانست از نیروی انسانی خود که بسیار هم متخصص بود، حمایت کند و این امر باعث شد تا بسیاری از نیروهای گردشگری و هتلداری این سند را رها و به سندهای دیگری روی آورند تا بتوانند حمایت‌های بیشتری داشته باشند.

وی مطرح می‌کند: در این دوران هتل‌ها، آژانس‌ها و دیگر مراکز مرتبط تعطیل و بسیاری از افراد بیکار شدند و دولت کمترین حمایت را انجام داد و این امر باعث شد تا این مراکز نتوانند نیروهای انسانی خود را حمایت کنند و پس از کرونا با افت شدید نیروی انسانی ماهر در کشور روبه‌رو شدیم و در حال حاضر نیازمند نیروی انسانی جدید و کارا هستیم. 

نوری می‌گوید: این مسئله در بخش گردشگری وضعیت بهتری دارد و افرادی که دیپلم، فوق دیپلم، لیسانس و یا مشاغل پاره وقت دارند، می‌توانند در این حوزه ورود پیدا کنند. اما مشکل تنها مشاغل گردشگری است که افراد علاقه‌مند بدون تخصص وارد این صنعت می‌شوند و هیچ کارایی لازمی را ندارند. متاسفانه تدریس‌هایی که در دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد با بازار کار مطابقت ندارد و این معضل در دانشگاه‌های ما وجود دارد که باید بازنگری جدی در حوزه استاد، درس و منابع درسی اتفاق بیفتد.

وی تصریح می‌کند: خراسان رضوی قطب هتلداری و همچنین قطب گردشگری مذهبی ایران محسوب می‌شود و با توجه به آمار هتل‌ها پس از شهرهای اصفهان، شیراز و یزد بیشترین گردشگر را به خود جذب کرده و این امر نیازمند نیروی انسانی توانمند بسیار زیادی است که باید تربیت و آموزش داده شوند.

پذیرش دانشجویان رشته گردشگری متناسب با نیاز جامعه صورت نمی‌گیرد

محمد قاسمی خوزانی، مدرس هتلداری و فعال گردشگری خاطرنشان می‌کند: تناسب‌سازی در خصوص رشته‌های گردشگری و تعداد پذیرش دانشجو منجربه این خواهد شد که نیازهای جامعه و بازاریابی گردشگری را متناسب با تقاضاهایی که وجود دارد تعیین کنیم.

وی اظهار می‌کند: با توجه به اینکه ما برای آموزش دانشجویان رشته‌های گردشگری و هتلداری از اساتید مجرب و متخصص استفاده نمی‌کنیم این امر باعث شده تا فارغ‌التحصیلان رشته‌های گردشگری بدون هیچ تخصص و تجربه‌ای وارد جامعه شوند.

این مدرس هتلداری بیان می‌کند: در حال حاضر عده‌ زیادی از اساتید، متناسب با تخصص خود تدریس نمی‌کنند و تا زمانی که به این موضوع توجه نشود شاهد حضور اساتیدی هستیم که پایان‌نامه و تخصص آن‌ها متناسب با گردشگری و هتلداری نیست، اما متاسفانه در دانشگاه‌ها علیرغم نبود استاد متخصص این ۲ رشته، مدیریت گردشگری تدریس می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: تا زمانی که از اساتید متخصص و مجرب برای آموزش رشته گردشگری و هتلداری استفاده نکنیم، این اقدام در نهایت ختم به این می‌شود که کتاب‌هایی را در دست داشته باشیم که تخصصی نیست و تنها آموزش را با مواردی که جمع‌آوری کردند تا رزومه‌ای برای خود داشته باشند برای تدریس استفاده می‌کنند.

قاسمی خوزانی می‌گوید: همچنین برگزاری کارگاه‌های تخصصی از جمله موارد و راهکارهایی است که توانمندی اساتید را به خصوص در ارتباط با طرح‌ها و پژوهش‌ها افزایش می‌دهد، اما متاسفانه عده‌ای از اساتید مدرس در رشته گردشگری و هتلداری با چنین مدلی آشنا نیستند و نمی‌توانند طرح امکان‌سنجی گردشگری و همچنین امکان‌سنجی اقتصادی را انجام دهند. متاسفانه برخی از اساتید حتی توان محاسبه و ارزیابی اکولوژیکی توسعه گردشگری را ندارند و در دانشگاه‌ها مباحثی را تدریس می‌کنند که مورد نیاز و در اولویت جامعه نیست.

این فعال گردشگری خاطرنشان می‌کند: با توجه به اینکه مقطع دکتری رشته‌های گردشگری در خراسان رضوی وجود ندارد و مدیران هم هیچ تقاضا و احساس نیازی در این خصوص نمی‌کنند و اینکه خراسان رضوی استانی پهناور و بزرگترین قطب گردشگری را داراست نباید از ظرفیت کمی برخوردار باشد.

قاسمی خوزانی تاکید کرد: واقعیت این است که ما در خراسان رضوی سازمان‌های مختلفی داریم که به نوعی فرهنگی است و اگر بتوانیم موارد اجرایی را با نیازهای علمی و آموزشی کنار هم قرار دهیم قطعا اقدامات و راهکارهای مختلفی تحقق پیدا می‌کند که باعث می‌شود مشکلات آموزشی رشته گردشگری نیز مرتفع شود.