پژوهش چگونه پیشران رشد تولید می‌شود؟

شعار امسال هفته پژوهش و فناوری «پژوهش و فناوری؛ پیشران رشد تولید و مهار تورم» است؛ به عقیده کارشناسان و مسئولان، پژوهش‌های دانشگاهی در صورتی‌که نیازمحور و مسأله‌محور باشند می‌توانند پیشران رشد تولید شوند، اما اقدامات وزارت علوم در این زمینه چه بوده است؟
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دولت به نقل از روابط عمومی وزارت علوم خبرگزاری فارس، هفته سوم آذرماه هر ساله به عنوان هفته پژوهش و فناوری گرامی داشته می‌شود و شعار امسال این هفته «پژوهش و فناوری؛ پیشران رشد تولید و مهار تورم» است.
اما پژوهش چطور می‌تواند در رشد تولید و مهار تورم تاثیرگذار باشد، یا چطور می توان از طریق پژوهش، بازار محصولات تولید داخل را توسعه داد؟
پاسخ بیشتر کارشناسان و مسؤولان حوزه پژوهش و فناوری کشور به این سوالات، مسأله‌محور بودن و نیازمحور بودن پژوهش‌های دانشگاهی است.
حال این سوال که پژوهش‌های ما چقدر به سمت نیازمحوری رفته‌اند و آیا اصلا در این زمینه برنامه‌ریزی شده است یا خیر، را باید از مسؤولان بپرسیم.
محمدعلی زلفی گل، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری که از ابتدای حضورش در مسند وزارت، بر ارحجیت تولیدات داخلی نسبت به محصولات خارجی تأکید کرده است، اعتقاد دارد: هر ریال هزینه برای تولید داخل، هزینه برای آینده فرزندان‌مان است و اگر در بخش تولیدات داخلی فرهنگسازی شود سرعت و شتاب در عرضه فناوری چندبرابر خواهد شد بنابراین باید به تولید داخل توجه داشته باشیم
وی در پاسخ به این سوال که وزارت علوم در این زمینه چه کرده است، می گوید: وزارت علوم در دوره جدید مدیریتی خود، تولید ثروت و اشتغال از علم را به عنوان یک اولویت سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده است.
سیدمحمد مقیمی رئیس دانشگاه تهران نیز ایجاد مرکز توسعه رهبران کسب‌وکار را گام امیدبخشی در زمینه توسعه بازار دانسته و می‌گوید: هدف از راه‌اندازی مرکز توسعه رهبران کسب‌وکار، توسعه حلقه‌های واسط بین دانشگاه و صنعت است، وقتی می‌خواهیم بازار را توسعه دهیم باید دانشگاه کارآفرین را محقق کنیم و برای این منظور باید از پوسته درونی‌مان خارج شویم و مرزگستری دانشگاه با جامعه و صنعت را شاهد باشیم.
محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد نیز مهارت‌محوری را مبحث مهمی در توسعه بازار تولید داخل برشمرده و می‌گوید: اینکه دانشگاه نمی‌تواند فارغ التحصیل متناسب با صنعت داشته باشد، لزوماً به این معنا نیست که رشته تحصیلی کاربرد ندارد، بلکه به این معناست که محتوای این رشته مناسب نیست، برای این منظور باید محتوای رشته‌ها مناسب با نیاز صنعت باشد.
 وزارت علوم برای مسأله‌محوری پژوهش‌ها چه کرده است؟
کارشناسان بر این عقیده‌اند که برای توسعه بازار داخلی باید پژوهش‌ها متناسب با مسائل و نیازهای جامعه باشد.
درباره اقداماتی که وزارت علوم در این زمینه داشته است، وزیر علوم می‌گوید: تحقیقات به سه دسته بنیادی، کاربردی و توسعه‌ای تقسیم می‌شود که در حال حاضر وزارت علوم، بیشتر روی بحث تحقیقات بنیادی برنامه‌ریزی کرده است اما در این دوره تلاش می‌کنیم ضمن حفظ آن جایگاه و رتبه علمی در منطقه، یک سیستم جدید انگیزشی و سنجشی ایجاد کنیم که تحقیقات کاربردی هم در آن بروز و ظهور بیشتری داشته باشد.
وی همچنین سامانه نان را یکی از اقدامات وزارت علوم در حوزه نیازمحوری عنوان می‌کند و می‌گوید: سامانه نظام ایده‌ها و نیاز‌ها که مخفف آن کلمه «نان» است، حلقه واسط بین عرضه و تقاضای پژوهش کشور خواهد بود تا از طریق آن به برقراری عدالت پژوهشی هم کمک شود، به این صورت که همه دانشگاه‌ها تمامی نیازهای ملی را ببینند و در راستای این نیازها طرح و ایده داشته باشند و در راستای نیازی که از سوی سازمان و نهادی پیشنهاد شده، پروژه تعریف کرده و با آن نهاد قرارداد امضا کنند. متخصصان می‌توانند نیاز‌های خود را در حوزه‌ها و سطوح مختلف اجتماعی و صنعتی در سامانه نان ثبت کنند و مشوق‌های علمی برای مراکز دانشگاهی فعال در سامانه نیز در نظر گرفته شده است.
پیمان صالحی معاون پژوهشی وزیر علوم نیز برگزاری دوره‌های مهارت‌محوری را یادآور می‌شود و می‌گوید: سالانه حدود ۳۰۰ هزار نفر در مراکز هدایت شغلی آموزش می‌بینند، ما از این مراکز به خوبی حمایت می‌کنیم و همه دانشجویان می‌توانند در آن شرکت کنند.
سیداحمد فاضل‌زاده رئیس مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام نیز می‌گوید: از انجام پایان ‌نامه‌ها و رساله‌های تحصیلات تکمیلی و دوره پسادکتری مؤسسات و اشخاص حقیقی در راستای رفع نیازهای جامعه و صنعت با اولویت نیازهای ثبت شده در سامانه «نان» حمایت مالی انجام می‌گیرد.
به گفته عرفان خسرویان، سرپرست دانشگاه فنی و حرفه‌ای، مبنای دانشگاه فنی و حرفه‌ای نیز حرکت به سمت بازار و صنعت است و به طور کلی در این زمینه در مراکز دانشگاهی به رشد خوبی رسیده‌ایم.
حسین بلندی، سرپرست دانشگاه جامع علمی کاربردی نیز گفته است: یکی از اقدامات جهادی ملی امسال این دانشگاه، برنامه‌ریزی شغلی برای پذیرفته شدگان دوره‌های‌علمی‌ کاربردی است به نحوی که با مشروط کردن مجوز تأسیس مرکز به تضمین اشتغال پذیرفته‌شدگان در حین تحصیل یا پس از فراغت، شرایطی فراهم می‌شود تا به نیازهای تخصصی مشاغل در ارائه آموزش‌ها توجه ویژه شود، همچنین براساس طرح آموزش برای اشتغال دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها، دانش آموختگان زیر نظام نظری با گذراندن یک یا دو دوره کوتاه مدت مهارتی تخصصی در محیط کار واقعی، توانمندی لازم برای ورود به بازار کار را به دست خواهند آورد.
سیدمحمدمقیمی، رئیس دانشگاه تهران هم از تدوین یک بسته کامل آموزشی، پژوهشی و فرهنگی در حوزه مسأله‌محوری و مهارت‌محوری خبر داده و می‌گوید: پردیس‌های علمی و فرهنگی، نظیر پردیس علم و فناوری شهید چمران را شکل دادیم که امروزه به یک کمپ مهارت‌محوری تبدیل شده است.