در کمیسیون بهبود محیط کسب و کار اتاق بازرگانی مشهد تاکید شد؛ چاره‌جویی برای حل مسئله کمبود نیروی کار ماهر

به گزارش روابط عمومی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی، «محمدمهدی شکورزاده» رئیس کمیسیون بهبود محیط کسب و کار اتاق بازرگانی مشهد اظهار کرد: کمبود نیروی انسانی ماهر یکی از چالش‌های واحد‌های صنعتی است. این موضوع در دستورکار کمیسیون قرار گرفته تا با هم‌اندیشی متولیان این حیطه چاره‌اندیشی شود. بر همین اساس، نحوه تامین نیروی انسانی ماهر از طریق سازمان فنی و حرفه‌ای یکی از موضوعات مدنظر ماست.

وی با بیان اینکه نیروهای ماهر سازمان فنی و حرفه‌ای بازار کار خوبی در جامعه دارند، اظهار کرد: وضعیت اقتصادی و اجتماعی، مانع از فعالیت نیروهای انسانی ماهر در صنایع می‌شود. به‌همین دلیل امکان نگهداری آنان وجود ندارد.

شکورزاده افزود: استفاده از مراکز فنی و حرفه‌ای برای آموزش نیروی انسانی ظرفیتی بسیار خوب و موثر است. دانش‌آموز هنرستان سه سال مهارت آموزی همراه با درس فرا می‌گیرد. از سویی، ممکن است صرفاً با گذراندن دوره آموزشی چندماهه، نیروی انسانی صنعت تامین و نیاز آن رفع گردد؛ لذا مهارت آموزی نیروی انسانی باید به گونه‌ای صورت گیرد که سرمایه‌گذاری در جهت تقویت فنی و حرفه‌ای بوده و خروجی بهتری کسب گردد.

حفظ نیروی انسانی در بخش صنعت در گرو توجه به زیرساخت‌هاست

«عبدالله یزدان‌بخش»، رئیس کمیسیون صنعت اتاق بازرگانی مشهد نیز عنوان کرد: صنعتگر پس از سرمایه‌گذاری بر روی نیروی انسانی پرورش داده شده، تلاش می‌کند که این نیروی انسانی را حفظ کند؛ اما متاسفانه زیرساخت‌ها در این زمینه فراهم نیست. با ایجاد زیرساخت‌های کاری مناسب و آموزش در بخش صنعت، نیروی انسانی حفظ خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه دولت باید زیرساخت‌های مهارت آموزی را فراهم کند و در اختیار مجمع خیرین استان قرار دهد، خاطرنشان کرد: صنعتگران خیران واقعی جامعه هستند و براساس نیاز واحد صنعتی، سرمایه‌گذاری لازم را انجام می‌دهند؛ لذا با خصوصی کردن فعالیت و مدیریت مراکز مهارت‌آموزی سرمایه‌گذاری بهتری صورت می‌گیرد. همچنین، درصورتی که بخش خصوصی به حوزه تصمیم‌گیری ایجاد مهارت در صنعت، خدمات و اصناف وارد شود، اقدامات بهتری رخ خواهد داد.

رئیس کمیسیون صنعت اتاق مشهد اذعان کرد: متاسفانه چالش‌های زیادی برای فارغ‌التحصیلان دانشگاه پس از اتمام تحصیل ایجاد شده است؛ چرا که بخشی از این فارغ‌التحصیلان، فاقد مهارت از دانشگاه خارج می‌شوند؛ لذا ضرورت دارد دانشگاه‌های فنی و حرفه‌ای راه‌اندازی شود.

تاکید بر ارائه آموزش‌های هدفمند، مداوم و مستمر برای تربیت نیروی کار ماهر

«مسعود مهدی‌زاده»، نایب رئیس کمیسیون بهبود محیط کسب و کار اتاق مشهد نیز گفت: بخش خصوصی ظرفیت‌های متعددی در حوزه آموزش و تربیت نیروی انسانی دارد اما در این راه چالش‌های زیادی از سوی دولت ایجاد می‌شود. در صورتی نیروی انسانی ماهر تربیت می‌شود که آموزش‌ها هدفمند، مداوم و مستمر انجام و از ظرفیت بخش خصوصی بهره‌ گرفته شود. واحد‌های صنعتی ظرفیت‌های متعددی برای مهارت آموزی نیروی انسانی دارند؛ اما این آموزش‌ها می‌تواند در قالب چهارچوب‌های سازمان فنی و حرفه‌ای قرار گرفته و مهارت آموز پس از پایان دوره، گواهی مهارتی دریافت کند. نکته اینکه درصورتی که منافع بخش دولتی با بخش خصوصی در این بحث گره خورده باشد، دولت حرکت بخش خصوصی را کند می‌کند. به همین خاطر ضرورت دارد که بخش خصوصی در این زمینه تصمیم گیرنده باشد.

پیشنهاد نقش آفرینی اتاق بازرگانی برای برقراری ارتباط بین هنرستان‌ها و واحد‌های صنعتی

در ادامه، «منصوره شریف‌الحسینی»، مدیرعامل مجمع خیرین توسعه و ترویج آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای اظهار کرد: در تمامی حوزه‌های صنعت، کمبود نیروی انسانی ماهر وجود دارد. الگوی پیشرفته دنیا در حوزه مهارت‌آموزی کشور آلمان است. بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا نیروی انسانی مورد نیاز واحد‌های اقتصادی خود را سفارش می‌دهند تا توسط متولیان، آموزش و تربیت شوند. اجرای طرح مهارت آموزی ایران و آلمان نیز، در راستای تربیت نیروی انسانی ماهر و آسیب‌شناسی چالش‌های آنان در بازار کار بود.

شریف الحسینی با بیان اینکه هنرستان‌های استان دارای ۱۹۰ رشته تخصصی هستند، تصریح کرد: با تامین نیروهای مدرس از طریق اداره کل فنی و حرفه‌ای استان و آموزش مهارت و تخصص در هنرستان‌ها، نیروی انسانی با تجهیزات لازم آموزش را دریافت می‌کند و نیروی کار ماهر صنایع تامین می‌شود.‌ همچنین فعالان اقتصادی و واحد‌های صنعتی می‌توانند با مسئولان هنرستان‌ها برای تربیت نیروی انسانی قرارداد بسته و نیروی خود را سفارش دهند. نکته اینکه الزامی به استخدام نیروی انسانی تربیت شده در این هنرستان‌ها نیست و درصورتی که نیروی انسانی دارای تخصص و مهارت کافی باشد، شرایط استخدام برای او فراهم می‌شود. اتاق بازرگانی مشهد می‌تواند زمینه ارتباط هنرستان‌ها با واحد‌های صنعتی را فراهم کند.

وی خاطرنشان کرد: ۱۵ سال پیش، این طرح به دلیل عدم اجرای زیرساخت‌ها با شکست مواجه شد. درحال حاضر، دولت بسترهای قانونی در این حوزه را فراهم کرده است. در این مسیر رصد و پایش به صورت مداوم انجام می‌شود. معتقدیم بخشی از ماندگاری نیروی انسانی در محیط کار به ایجاد شرایط از سوی دولت و بخش خصوصی ارتباط دارد.

«سید محمدرضا هاشمی»، دبیر کمیسیون بهبود محیط کسب و کار اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین عوامل موثر بر بهبود محیط کسب و کار، نیروی کار است. همچنین یکی از مولفه‌های 28 گانه پایش محیط کسب‌وکار، کمبود نیروی کار ماهر است. این موضوع یکی از چالش‌های اساسی فعالان اقتصادی در سال‌های اخیر بوده است. در جلسه پیشین، موضوع هنرستان‌های جوار مطرح شد و ضرورت دارد در جلسات کارشناسی این موضوع بررسی گردد.

آموزش‌های سازمان فنی و حرفه‌ای به سمت تقاضا محوری حرکت کرده است

در بخش دیگری از این نشست، «حمیدرضا موسوی»، مدیرکل فنی و حرفه‌ای خراسان رضوی اظهار کرد: اشتغال دارای یک فرمت کشوری نیست بلکه دارای الگوی منطقه‌ای و استانی است.  براساس مزیت نسبی استان‌ها الگوی اشتغال ایجاد و قطب‌های مهارتی دایر می‌شود. هم اکنون آموزش‌ها در سازمان فنی و حرفه‌ای به سمت تقاضا محوری حرکت کرده و از تجهیزات بسیار خوبی برخوردار است. سازمان فنی و حرفه‌ای، نیرو و امکانات بسیار خوبی جذب کرده تا آموزش‌های مورد نیاز صنایع به افراد ارائه شود. ظرفیت‌های اداره کل فنی و حرفه‌ای در اختیار صنایع و صنوف استان است. این سازمان آمادگی دارد که مدل‌های آموزشی خود را ارائه کند.

وی افزود: اجرای طرح آموزش جوار کارگاهی و بین‌کارگاهی یکی از اقدامات خوب سازمان فنی و حرفه‌ای بود که بر اساس آن، نیروی انسانی با ورود به کارگاه صنایع، آموزش‌های لازم را دریافت می‌کرد و مهارت آموز  حدود ۱۸۰۰ ساعت آموزش دیده و مهارت لازم را کسب کرده و به نیروی ماهر تبدیل می‌شد.

موسوی خاطرنشان کرد: در کشور آلمان، نمایشگاه‌های تخصصی برگزار و نیرو برای آموزش در کارگاه و صنعت جذب می‌شود. این کار می‌تواند به عنوان الگو در ایران مدنظر قرار گیرد.

«سهیل پروازی»، دبیر کمیسیون مسئولیت اجتماعی و ارتقای اخلاق کسب‌وکار اتاق بازرگانی مشهد نیز تاکید کرد: به طرح مجمع خیرین استان باید عمقی‌تر و جدی‌تر پرداخته شده و بررسی گردد. این طرح علاوه بر ایجاد ظرفیت، چالش‌های متعددی می‌تواند ایجاد کند. نبود سیستم‌سازی مشخص و نظام آمارگیری، یکی از چالش‌های این طرح است. در مقطع کنونی اقتصادی، رویکرد عمده صنایع برای رفع چالش کمبود نیروی انسانی، کوتاه مدت و میان مدت است و جذابیت لازم برای نتایج بلند مدت را ندارد. تامین نیروی کار ماهر باید به صورت نقطه‌ای و هدفمند انجام شود.

وی با بیان اینکه عدم نیازسنجی دقیق ملی و چگونگی تطبیق مهارت‌ها از دیگر چالش‌های این طرح است، افزود: سرمایه‌گذاری اشتراکی در حوزه آموزش نیروی انسانی ماهر می‌تواند گزینه بهتری باشد. پیش از آن ضرورت دارد که فرهنگ‌ مهارت‌آموزی در کشور رواج پیدا کرده و بهره‌وری از صنایع به صورت خلاقانه‌تر انجام شود.

در ادامه «مجتبی شاکری‌‌روش»،  عضو کمیسیون، با طرح این پرسش که نرخ ماندگاری نیروی ماهر در صنعت چقدر است؟، عنوان کرد: ۴۶ درصد نیروی‌های انسانی شرکت‌ها و سازمان در رفت و آمد بوده و از سیستم خارج و جایگزین می‌شوند. کشور دچار کمبود نیروی انسانی بوده؛ اما متاسفانه تمرکز بر تربیت نیروی انسانی ماهر آنطور که باید، صورت نگرفته است. اتحادیه اروپا برای تامین نیروی انسانی خود از آسیا و دیگر قاره‌ها اقدام کرده است و ایران دارای رقبای جدی در حوزه تامین نیروی انسانی است.

وی خاطرنشان کرد: کشورهای خارجی با استفاده از تکنولوژی و رشد فناوری، برای تامین نیروی انسانی خود از دیگر کشورها اقدام می‌کنند. در محیط‌های کاری شرایط کار، ویژگی‌ها و تغییر محیط کار اهمیت دارد. نسل جدید نیروی انسانی امکان تطبیق با شرایط فعلی محیط کار را ندارد؛ از نیروی انسانی انتظار می‌رود متناسب با صنعت، مهارت لازم را کسب کند؛ اما صنایع متناسب با نیاز نیروی انسانی ارتقا پیدا نمی‌کنند. هم اکنون برخی از نیروهای انسانی ماهر کشور از طریق دورکاری برای کشورهای اروپایی کار می‌کنند. در واقع، چالش تغییر نیروی انسانی با ترندهای جهان، موضوعی گسترده و با اهمیت است.

سپس «علی سپهر»، رئیس انجمن مراکز تحقیق و توسعه خراسان رضوی تاکید کرد: مسائل اجتماعی و اقتصادی سبب شده که نیروی‌های انسانی نسل زِد و آلفا به سمت مهاجرت حرکت کنند. نگهداشت نیروهای انسانی نسل زِد و آلفا بسیار سخت است. هزینه و زمان زیادی برای تربیت نیروی انسانی صورت می‌گیرد؛ اما چه تضمینی برای نگهداشت آن وجود دارد؟

«علیرضا رسولی»، عضو کمیسیون بهبود محیط کسب و کار اتاق بازرگانی مشهد نیز با تاکید بر بحران‌های دانشگاه‌های علمی و کاربردی در دهه ۸۰، عنوان کرد: چالش‌های متعددی در مدل‌های آموزشی کشور وجود دارد. سوال این است که خروجی مدل‌های آموزشی اجرا شده در کشور چیست؟

وی با بیان اینکه با تغییر نسل، مفهوم و معنی کار تغییر می‌کند، تصریح کرد: مفهوم کار در طول سنوات گذشته، تغییر کرده و عدم انطباق آموزش داده شده در هنرستان‌های جوار با نیاز صنعت، چالش ایجاد می‌کند. هم اکنون بخش زیادی از آموزش‌ها دارای ارزش افزوده نیستند و برخی از مدل‌های آموزشی قابلیت اجرا در کشور را ندارد. ارتقای شغلی نیروی انسانی نیز دردسر‌های متعددی برای سازمان ایجاد می‌کند.

تربیت نیروی ماهر نیازمند تمرکز بر مقوله عرضه و تقاضا است

«سعید ابراهیمی»، مشاور طرح و برنامه اتاق بازرگانی مشهد نیز با تاکید بر اینکه تربیت نیروی انسانی ماهر چالش‌های متعددی به همراه دارد، عنوان کرد: تربیت نیروی ماهر نیازمند تمرکز بر مقوله عرضه و تقاضا است. راه‌حل‌های ارائه شده در حوزه تربیت نیروی انسانی، کوتاه مدت و میان مدت است. از سویی، تربیت نیروی انسانی در هنرستان‌های جوار پیچیده بوده و امکان استفاده از این روش نیاز به برنامه‌ریزی دارد. معتقدم کشور با کمبود نیروی انسانی ماهر مواجه نیست؛ بلکه نیروی کار امیدی به آینده ندارد. باید ببینیم برای نگهداشت نیروی کار در سیستم به چه تعاملی نیاز است؟ ضرورت دارد در این حوزه، تعامل و هماهنگی میان متولیان ایجاد شود و از ظرفیت‌ آنان استفاده گردد. همچنین، برخی از سرمایه گذاری‌های پیشین در این حوزه، بلااستفاده مانده و ضرورت دارد از آنان استفاده شود.

«هادی طاهرپور»، دیگر عضو کمیسیون بهبود محیط کسب و کار اتاق بازرگانی مشهد با تاکید بر پذیرش واقعیت‌های نسل زِد و نسل جدید، عنوان کرد: کارفرما و نیروی انسانی باید به طور متقابل بر اساس شرایط فعلی، رویکرد خود را به‌روزرسانی کنند. از نیروی انسانی نسل زد انتظار می‌رود که همانند محیط بوده و خود را تطبیق دهد. این درحالی است که کارفرما اقدامی در این زمینه نمی‌کند. در مجموع، باید مصالحه میان کارفرما و کارگر ایجاد گردد تا از بروز چالش و بحران اساسی در حوزه کار و نیروی انسانی جلوگیری شود.