کارآفرینی هنرمندانه از دل پسماند‌ها

دست سازه‌های «چارلی رودکین ویلسون»، فارغ التحصیل رشته هنر‌های زیبا، به تازگی در فهرست برترین‌های مجله مد وُگ (Vogue) قرار گرفته است. اما زیرلیوانی ها، انگشتر‌ها و زیرصابونی‌هایی که او می‌سازد، از جنس فلزات یا سنگ‌های قیمتی نیست.

او ظرف‌های پلاستیکی دورریخته را ذوب می‌کند و از آن‌ها اشیایی چشم نواز و مرمرین می‌سازد.

مواد اولیه کار او اغلب شامل بطری‌های شامپو، پاک کننده لکه‌ها و بطری‌های پلاستیکی نوشیدنی می‌شود؛ موادی که از پسماند‌ها انتخاب می‌شوند و ضمن احیا و بازگرداندن آن‌ها به چرخه اقتصادی، از آلودگی‌های زیست محیطی می‌کاهند. البته که ارزش افزوده ایجاد شده در این فرآیند سبز و هنری هم قابل‌توجه است.

یکی از محصولات او که زیرصابونی آبی رنگ زیگزاگ شکل با خطوط سفید و سیاه است و «یونانی» نام‌گذاری شده، از کاسه‌های بازیافتی درست شده و در وب‌سایت «رودکین ویلسون» ۱۶ دلار قیمت‌گذاری شده است. در تولید یک زیرلیوانی ۱۴ یورویی دیگر، از پلاستیک‌های سیاه و سفید یک‌بار مصرف و ظرف‌های مات غذا استفاده شده است.

رودکین ویلسون که پیش‌تر مشاور پایداری محیط زیست در تلویزیون و صنعت فیلم بوده است، درباره «وسواس» خود پیرامون بازیافت می‌گوید که سال‌ها این دغدغه را داشته و همواره خواهان تغییر نگاه جامعه به پلاستیک به عنوان آشغال بوده است.

او در یک مصاحبه تصویری با شبکه خبری سی ان بی سی عنوان کرد: «بخشی از کل ماموریتی که وب‌سایت ما دنبال می‌کند، تغییر درک جامعه از پسماند‌های پلاستیکی و توجه به آن به عنوان یک ماده ارزشمند بوده است.» رودکین ویلسون می‌خواهد که طرح هایش همزمان جذاب و کاربردی باشند: «توجه و افسون زیادی در اطمینان از جذابیت و زیبایی ترکیب رنگ این محصولات صرف شده و البته نتیجه هم داده اند.»

او وضعیت کنونی مصرف پلاستیک و بازیافت آن را پر از ایراد می‌بیند. در حال حاضر، حدود ۳۶‌درصد از تولیدات پلاستیکی سطح جهان صرف بسته بندی می‌شود و ۸۵‌درصد آن‌ها در طبیعت رها می‌شود (طبق آمار‌های برنامه محیط زیست سازمان ملل).

در بریتانیا، برنامه مدیریت پسماندی که «دلگرم کننده» نامیده می‌شود، فقط ۴۷‌درصد از پسماند‌های پلاستیکی این کشور را بازیافت می‌کند یا برای بازیافت به کشور‌های دیگر صادر می‌کند (طبق آمار‌های رسمی ۲۰۲۱).

رودکین ویلسون، کسب و کار خود را در دوران پاندمی کرونا راه اندازی کرد. ابتدا کار خود را به عنوان یک فروشگاه فیزیکی در لندن آغاز کرد که بطری‌های قابل پر کردن محصولات آرایشی، بهداشتی و شوینده را عرضه می‌کند.

او همچنین یک مرکز بازیافت به فروشگاهش اضافه کرد که در آن به آزمایش روش تبدیل پلاستیک‌های قدیمی به لوازم خانه، پرداخت.

یکی از نمونه‌های این لوازم، زیرصابونی‌هایی هستند که هم اکنون پرفروش‌ترین محصول وب‌سایت او شده اند.

او در مورد طراحی این زیرصابونی می‌گوید: «من محصولی می‌خواستم که زیبایی بصری داشته باشد و همزمان کارکرد خوبی هم داشته باشد؛ به شکلی که صابون خیلی خوب خشک شود و به ظرف نچسبد.»

محصولات طراحی‌شده او به جز فروش مستقیم از طریق وب‌سایت، راه خود را به فروشگاه‌های مستقل و غرفه‌های موزه‌ای بریتانیا و برخی از فروشگاه‌های آمریکا نیز باز کرده اند.

وب‌سایت او هم اینک از یک آپارتمان در شهر مارگیت، در سواحل انگلیس اداره می‌شود. زمانی که رودکین ویلسون قصد مصاحبه با سی ان بی سی را داشت، جلوی توده‌ای از ظرف‌های قرمز و بنفش شکلات نشسته بود که خالی بودند و اعضای وب‌سایت به جای دورانداختن، آن‌ها را اهدا کرده بودند.

در وب‌سایت آنها، بخشی هم به چنین هدایایی اختصاص یافته است که افراد می‌توانند پیشرفت هدایای خود از جمله، وزن آنها، مراحل تبدیل شدنشان به محصولات و طرح‌های جدید و البته میزان صرفه جویی در پیامد‌های زیست محیطی (مانند ردپای کربن) را ردگیری کنند.

این نوع داده ها، برند‌های بزرگی را جذب وب‌سایت آن‌ها کرده است که مشتاق درک بهتر اثرات فعالیت خود بر زمین بوده اند.

یکی از این برندها، شرکت محصولات حمام و مراقبت پوستی لاش (Lush) است که ۳۲کیلوگرم از ضایعات پلاستیکی محصولات خود را اهدا کرد و از آن‌ها در ساخت دو‌هزار شانه مو استفاده شد.

یک برند خودروی لوکس نیز، پس از مشاهده رودکین ویلسون در تلویزیون، از تخصص او برای بازیافت آستر پلاستیکی کاپوت‌های خود استفاده کرد. فروشگاه‌های «فورتنـــام‌انـــد میسون» (Fortnum and Mason) نیز پسماند‌های پلاستیکی خود را در اختیار رودکین ویلسون قرار می‌دهند تا با آن‌ها محصولاتی مانند سینی و زیرلیوانی ساخته شود؛ محصولاتی که به دلیل زیبایی و هنر نهفته در آنها، مورد توجه جدی قرار گرفته است.

رودکین ویلسون به دنبال آن است که فعالیت‌های خود را توسعه دهد و با نقل مکان به آپارتمان یا فضایی گسترده تر، ضمن بازیافت پلاستیک‌های بیشتر، امکان ساخت محصولاتی مانند اسباب و اثاثیه منزل را بررسی کند. برای این کار احتمالا نیاز به ۲۵۰‌هزار یورو دارد که امیدوار است بخشی از آن با مشارکت همفکرانش تامین شود و بودجه‌ای نیز برای بازاریابی و تعامل با بخش گسترده تری از جامعه اختصاص یابد.

ویلسون امیدوار است شرکت‌ها شروع به پذیرفتن مسوولیت ضایعات پلاستیکی خودشان کنند – هم در فرآیند تولید و هم بعد از اینکه مشتری محصولات آن‌ها را مورد استفاده قرار داد.

او می‌گوید: «این صنعت متحول خواهد شد و کسب‌و‌کار‌های خصوصی نوآورانه بیشتری ظهور خواهند کرد که بازیافت سنتی را از شکل امروزش دور خواهند کرد.»

مترجم: مهدی نیکوئی