ارتباطات درگیرودار نگاه سنتی و استفاده ازفناوری های نو

وی مولف ۱۳ جلد کتاب در حوزه روزنامه‌نگاری، ارتباطات و فضای مجازی است و در بسیاری از کنفرانس‌ها و همایش‌های تخصصی روابط‌عمومی به ارائه مقاله پرداخته است. دکتر ضیایی پرور مدرس دانشگاه و نیز مدرس دوره‌های مختلف حوزه رسانه و خبر است.
در آستانه ۲۷ اردیبهشت روز ملی ارتباطات با این چهره پرتلاش و فعال عرصه ارتباطات و رسانه به گفتگو نشستیم. دکتر ضیائی پرور با روی گشاده به سوالات بازارکار در زمینه لزوم توجه به سرفصل‌های دانشگاهی حوزه رسانه و ارتباطات، ایجاد رشته‌های جدید، لزوم توسعه و تحول روابط عمومی‌ها و استفاده از فناوری‌های نوین و نیز هوش مصنوعی در عرصه ارتباطات و رسانه و ... پاسخ می‌دهد. متن این مصاحبه با دکتر حمید ضیائی پرور را تقدیم نگاه خوانندگان می‌کنیم.
رسانه‌ها اعم از مطبوعات و خبرگزاری‌ها در سال‌های اخیر بویژه بعد از کرونا وارد دنیای جدیدی شده اند، این وضعیت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به طور کلی نقش رسانه‌های جریان اصلی به خصوص مطبوعات و رسانه‌های رادیویی و تلویزیونی در دهه اخیر بسیار کاهش پیدا کرده و پلتفرم‌های اجتماعی و مجازی جای آن‌ها را گرفته اند. تیراژ مطبوعات بشدت کاهش پیدا کرده و در دوره شیوع کووید نیز مردم به علت ترس از انتقال بیماری از لمس کاغذ پرهیز می‌کردند. طبیعتا پس از اتمام کرونا نیز این شرایط ادامه پیدا کرد و در سمت مقابل رسانه‌های مجازی بشدت رشد کردند. البته رسانه‌های جریان اصلی همچنان به عنوان منابع خبری معتبر نزد مردم شناخته می‌شوند.
بحث ساماندهی آموزش عالی در همه رشته‌ها بویژه رشته‌های علوم انسانی در حال انجام است؛ این ساماندهی در محدود شدن رشته‌ها و نیز ایجاد رشته‌های جدید دنبال می‌شود، در حوزه علوم ارتباطات و روابط عمومی پیشنهاد جنابعالی چیست؟
مهمترین اشکال رشته‌های روابط عمومی و ارتباطات، دو موضوع است. موضوع اول این است که رشته‌های روابط عمومی و ارتباطات در ایران محدود به شاخه‌هایی نظیر روزنامه‌نگاری، مدیریت رسانه و ... می‌شوند. این در حالی است که در کشوری مانند امریکا ۳۵ گرایش بین رشته‌ای در علوم ارتباطات وجود دارد. ما در ایران باید به ایجاد گرایش‌های جدید در این حوزه فکر کنیم. موضوع دوم به‌روزرسانی سرفصل‌های آموزشی این حوزه است. متاسفانه اکثر سرفصل‌های دانشگاهی ما در این حوزه مربوط به دو سه دهه گذشته است. متاسفانه برخی از سرفصل‌های ما به قدری قدیمی شده‌اند که به تاریخ رسانه پیوسته‌اند و این اتفاق نیز به علت دولتی و بوروکراتیک بودن نظام آموزشی ما رخ داده است. ما باید تلاش کنیم تا با چابکی بیشتر بتوانیم سرفصل‌های آموزشی خود را به روز کنیم.
هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین، همه حوزه‌ها را درنوردیده اند در حوزه ارتباطات و روابط عمومی این موضوع را چگونه می‌بینید؟ چالش‌های کلیدی که روابط‌عمومی‌ها به لحاظ نیروی انسانی با آن مواجه هستند از نظر شما چیست؟
موضوع هوش مصنوعی و فناوری‌های نوین دو تاثیر در حوزه ارتباطات داشته است. موضوع اول تاثیر هوش مصنوعی در تولید محتواست. هوش مصنوعی مولد یکی از فناوری‌هایی است که به عنوان شاخه‌ای مهم در هوش مصنوعی مطرح است. این فناوری می‌تواند نیاز بسیاری از فعالان این حوزه را برطرف کند و کمک‌کننده باشد. استفاده از این فناوری نیازمند آموزش است و ما باید از این ظرفیت استفاده کنیم. مهمترین چالش این حوزه نیز سن بالای نیروی انسانی ماست. متاسفانه روابط عمومی‌ها به تبعیدگاه و پارکینگ نیروی انسانی مسن و ... تبدیل شده است.
رسانه‌های اجتماعی فضای ارتباطات را متحول کرده اند، مسئولیت دانشگاه‌ها و دانش آموختگان رشته‌های ارتباطات و روزنامه نگاری در این زمینه چیست؟ نقش رسانه‌های اجتماعی در روابط‌عمومی چیست؟ چگونه متخصصان روابط‌عمومی می‌توانند از تکنولوژی‌های نوین ارتباطی استفاده کنند؟
رسانه‌های اجتماعی متعلق به نسل دوم وب هستند. مهمترین ویژگی این رسانه‌ها، تعاملی‌بودن، کاستومایزشدن، انتقالی بودن و انتقال موضوع تولید محتوا به سمت مردم است. دانشگاه‌های ما باید متناسب با این سرفصل‌ها بروز شوند و خود را با کاربرد‌های رسانه‌های اجتماعی منطبق کنند. بخش زیادی از مردم در رسانه‌های اجتماعی هستند و می‌توان با استفاده از این موضوع دیدگاه بهتری نسبت به نظرات مردم ایجاد کرد. کارگزاران و کارشناسان روابط عمومی باید افرادی باشند که خود در خط مقدم رسانه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند. این افراد باید به خوبی آموزش ببینند تا بتوانند منطبق با تغییرات جامعه حرکت کنند. این موضوع به ویژه در ارتباط با نسل جوان یا نسل زد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
نظر شما در مورد اهمیت روز روابط‌عمومی و ارتباطات چیست؟ چه پیامی برای افرادی که به دنبال حرفه‌ای در روابط‌عمومی هستند دارید؟
من یک مشکل ساختاری با انتخاب روز روابط عمومی در ۲۷ اردیبهشت ماه دارم. ۲۷ اردیبهشت روز جهانی ارتباطات یا telecommunications است و این موضوع با communication تفاوت زیادی دارد. اینکه ما این روز را به روز مخابرات و ارتباطات از راه دور ربط بدهیم، کمی نادرست است. پیشنهاد من این است که این روز با روزی دیگر در تقویم جایگزین شود. فعلا این روز به عنوان روزی برای آشنایی با نقش مدیران روابط عمومی و اهمیت ارتباط آن‌ها با افکار عمومی انتخاب شده است و لازم است که در این روز مردم بیش از پیش با این موضوع آشنا شوند.
یافتن شغل در رسانه‌ها و روابط عمومی‌ها برای دانشجویان و دانش آموختگان این رشته ها، چه الزامات و ویژگی‌هایی دارد؟
متأسفانه نظام دانشگاهی ما فارغ التحصیل صفرکیلومتر تحویل می‌دهد و فرد پس از اتمام تحصیل نمی‌تواند حتی یک روز هم در محیط واقعی کار دوام بیاورد.
راه حل این مشکل به روز رسانی سرفصل‌ها و ارتباط بیشتر آن‌ها با محیط اداری و کاری است. باید همزمان با تحصیل، کار هم آموزش داده شود.
به عنوان مدرس دوره‌های مختلف و استاد این حوزه بفرمایید مهمترین مشکلات دانش آموختگان رشته‌های ارتباطات و روزنامه نگاری چیست؟ و چه دور نمایی برای آن می‌بینید؟
رشته‌های ارتباطات در ایران به صورت فله‌ای و متراکم و بدون درنظر گرفتن ظرفیت‌ها ایجاد شده اند. دانشگاه‌هایی در ایران هستند که رشته ارتباطات در آن‌ها تا مقطع کارشناسی ارشد وجود دارد، اما حتی یک عضو هیئت علمی رشته ارتباطات نیز در این آن‌ها دیده نمی‌شود. این یکی از جدی‌ترین معضلات ماست. همچنین موضوع جذب نخبگان در این زمینه نیز بسیار مهم و چالش برانگیز است. نظام دانشگاهی ما محدود به اعضای هئیت علمی شده است و دانشگاه‌ها نیز یکدیگر را قبول ندارند و نظرات و دیدگاه‌های یکدیگر را نمی‌پذیرند. هر کدام از این دانشگاه‌ها نیز انبوهی از دانشجویان را آموزش می‌دهند که این فرایند نیز به شکل اصولی انجام نمی‌شود.