تازه ها
درگفت وگوی اختصاصی بازارکار مطرح شد
قلب هنر انیمیشن، خلاقیت و درک انسانی است
تصور کن یک دنیای جادویی که در آن هر تصویر بی‌جان، ناگهان جان می‌گیرد و به زندگی می‌پیوندد؛ جایی که خطوط و رنگ‌ها به رقص درمی‌آیند و قصه‌ها از میان قاب‌های ساکت، زنده و پرهیجان می‌شوند. اینجا دنیای انیمیشن است؛ هنر خلق حرکت و زندگی در دل تصویر.
اما این جادو، به تنهایی اتفاق نمی‌افتد. پشت هر فریم، هر حرکت نرم و هر لبخند روی چهره شخصیت‌ها، هنرمندی خستگی‌ناپذیر و عاشق ایستاده است که با تلاشی بی‌وقفه، لحظات جادویی را خلق می‌کند. انیماتورها، جادوگران این دنیای مدرن هستند؛ کسانی که با تلفیق هنر، تکنولوژی و خلاقیت، داستان‌ها را به شکلی بی‌نظیر روایت می‌کنند.
به مناسبت روز جهانی انیمیشن به سراغ یکی از متخصصان این حوزه رفتیم؛ آزاد معروفی، یکی از نام‌های برجسته و شناخته‌شده در حوزه انیمیشن ایران، با بیش از یک دهه تجربه‌ی ارزشمند، در این مسیر پیچیده و پر فراز و نشیب قدم گذاشته است. به مناسبت روز جهانی انیمیشن، فرصتی دست داد تا از زبان ایشان، راز‌ها و چالش‌های دنیای انیمیشن را بشنویم، از مسیر پیشرفت تا موانع و آرزو‌های پیش رو. پس کمربند‌های خلاقیت را ببندید و با ما همراه باشید تا به قلب این هنر زنده سفر کنیم.
لطفاً کمی درباره‌ی وظایف یک انیماتور توضیح دهید. انیماتور دقیقاً چه کاری انجام می‌دهد و چه مهارت‌هایی برای این حرفه لازم است؟
انیماتور کسی است که به تصاویر و شخصیت‌ها جان می‌بخشد؛ یعنی با استفاده از دانش طراحی، حرکت و زمان‌بندی، داستان را زنده می‌کند. کار ما فراتر از حرکت دادن کاراکترهاست؛ باید احساسات، هیجانات و روح شخصیت‌ها را هم منتقل کنیم.
برای این کار، ابتدا باید مهارت‌های پایه‌ای طراحی قوی داشته باشیم، چون چه در انیمیشن دوبعدی، سه‌بعدی یا استاپ‌موشن، همه چیز از طراحی شروع می‌شود. علاوه بر طراحی، باید سینما، بازیگری و روانشناسی حرکت را بشناسیم. در واقع، یک انیماتور باید هم هنرمند و هم داستان‌گو باشد. درک اصول حرکت، زمان‌بندی، وزن، جاذبه و واکنش‌ها به محیط، بخش مهمی از کار ماست. بدون این دانش‌ها، انیمیشن‌ها بی‌روح و مصنوعی می‌شوند.
اخیراً خیلی‌ها تصور می‌کنند در انیمیشن‌های سه‌بعدی دیگر نیاز به طراحی نیست و همه چیز با نرم‌افزار انجام می‌شود. نظر شما در این مورد چیست؟
این باور کاملاً اشتباه است. حتی در انیمیشن‌های سه‌بعدی، پایه و اساس کار طراحی و شناخت عمیق از آناتومی، حرکت و زیبایی‌شناسی است. نرم‌افزار‌ها فقط ابزار‌هایی هستند که فرآیند تولید را تسهیل می‌کنند، اما بدون دانش طراحی، کاراکتر‌ها و حرکاتشان خشک و غیرطبیعی می‌شوند.
یک انیماتور موفق باید بتواند طراحی‌های ابتدایی را انجام دهد، حالت‌های چهره و بدن را تحلیل کند و سپس با نرم‌افزار آن را جان ببخشد. حتی در حوزه بازی‌های ویدیویی و فیلم‌های سه‌بعدی بزرگ، بخش طراحی شخصیت و استوری‌بورد‌ها بسیار مهم است و انیماتورها با این دانش به خلق حرکت‌های طبیعی و تاثیرگذار کمک می‌کنند.
برای کسانی که می‌خواهند به صورت حرفه‌ای وارد دنیای انیمیشن شوند، چه مسیر آموزشی و مهارتی را پیشنهاد می‌کنید؟
بهترین راه این است که ابتدا در هنر‌های پایه، به ویژه طراحی و نقاشی، تخصص کافی کسب کنند. طراحی نه فقط به معنی کشیدن تصویر، بلکه به معنی درک فرم، حجم، نور و سایه است که پایه تمام هنر‌های تصویری است. بعد از آن، مطالعه سینما و آشنایی با اصول داستان‌گویی و زبان بصری اهمیت فراوانی دارد.
بسیاری از دانشجویان در حال حاضر مستقیم به سراغ نرم‌افزار‌های انیمیشن سه‌بعدی می‌روند، ولی این یک مسیر اشتباه است که باعث می‌شود اثر نهایی کم‌کیفیت و بی‌روح شود. پیشنهاد من این است که نرم‌افزار به عنوان ابزاری در مرحله آخر یاد گرفته شود، وقتی که اساس هنر و زبان انیمیشن را خوب فهمیده باشند.
دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت، کارگاه‌ها و حتی کار کردن به عنوان دستیار انیماتور‌های حرفه‌ای، تجربه ارزشمندی به حساب می‌آید. ضمن اینکه مطالعه تاریخچه انیمیشن و کار‌های بزرگان هم به توسعه دید هنری کمک می‌کند.
وضعیت آموزش انیمیشن در دانشگاه‌ها و هنرستان‌های ایران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
واقعیت این است که در مقطع هنرستان آموزش بسیار محدود و ضعیف است. نیرو‌های متخصص و اساتید مجرب کم داریم و برنامه‌ها بیشتر سطحی و نرم‌افزاری هستند تا هنری و مفهومی.
در دانشگاه‌ها، به خصوص در مقطع کارشناسی، وضعیت چندان بهتر نیست و متاسفانه بیشتر روی تکنیک و نرم‌افزار تاکید می‌شود تا دانش هنری و نظریه‌های انیمیشن. اما در مقطع کارشناسی ارشد، اساتید بیشتری با دانش و تجربه حضور دارند که سعی می‌کنند کیفیت آموزش را بالا ببرند.
با این حال، فقدان تجهیزات، منابع آموزشی به‌روز و فضای مناسب برای تمرین‌های عملی، همچنان مشکلات جدی هستند. از طرف دیگر، نبود ارتباط موثر بین دانشگاه و صنعت انیمیشن باعث می‌شودآموختگان وقتی وارد بازار کار می‌شوند، آماده نباشند.
نقش و جایگاه بخش خصوصی در آموزش انیمیشن ایران را چگونه می‌بینید؟
بخش خصوصی بیشتر تمرکز روی آموزش نرم‌افزار دارد و آموزش‌های تخصصی و عمیق انیمیشن بسیار کم است. متاسفانه این آموزش‌ها بیشتر به شکل کوتاه‌مدت و کارگاهی هستند و کمتر به مباحث پایه‌ای هنر و داستان‌گویی پرداخته می‌شود.
این موضوع باعث شده که بسیاری از دانش‌آموزان و علاقه‌مندان به انیمیشن، تنها تکنیک‌های نرم‌افزاری را یاد بگیرند بدون اینکه دانش هنری یا درک صحیحی از زبان انیمیشن داشته باشند.
اما در کنار این، برخی موسسات و افراد فعال هم هستند که آموزش‌های تخصصی‌تر و حرفه‌ای‌تر ارائه می‌دهند، اما تعدادشان محدود است.
آیا یک دانشجو یا کارآموز در حوزه انیمیشن می‌تواند به صورت حرفه‌ای وارد بازار کار شود و انیمیشن با کیفیت تولید کند؟
کاملاً امکان‌پذیر است. بسیاری از دانشجویان که پیش‌زمینه هنری و طراحی خوبی دارند، از ترم دوم یا سوم شروع به همکاری در پروژه‌های حرفه‌ای می‌کنند و تجربه کسب می‌کنند.
البته این نیازمند تلاش زیاد، پشتکار و یادگیری مداوم است. انیمیشن کاری زمان‌بر و پرجزئیات است و باید صبور بود. علاوه بر این، تسلط بر نرم‌افزار‌های تخصصی و دانش سینمایی نیز از جمله مهارت‌های لازم است.
امروزه بسیاری از کار‌های انیمیشن کوتاه، سریال‌های تلویزیونی و تبلیغات توسط تیم‌های کوچک با حضور دانشجویان و تازه‌کاران انجام می‌شود.
انیماتورها در ایران با چه مشکلات و چالش‌هایی مواجه هستند؟
بزرگ‌ترین چالش‌ها شامل درآمد پایین، نبود قرارداد‌های مناسب و حمایت ناکافی از تولیدات انیمیشن است. اغلب قرارداد‌ها طولانی‌مدت و کم‌دستمزد هستند که انگیزه نیرو‌های متخصص را کاهش می‌دهد.
یکی دیگر از مشکلات اصلی، مهاجرت نیروی متخصص است؛ بسیاری از هنرمندان حرفه‌ای به دلیل شرایط سخت و درآمد ناکافی کشور را ترک می‌کنند.
همچنین کمبود سرمایه‌گذاری و زیرساخت‌های مناسب باعث می‌شود که پروژه‌ها کیفیت لازم را نداشته باشند یا به طولانی شدن روند تولید منجر شوند ودرآخر نبود بازار مناسب و حمایت دولتی کافی نیز بر مشکلات می‌افزاید
تجربه‌ای در زمینه همکاری‌های بین‌المللی داشته‌اید؟ جایگاه انیمیشن ایران در جهان را چطور می‌بینید؟
من تجربه مستقیم همکاری بین‌المللی نداشته‌ام، اما می‌دانم که انیمیشن کوتاه ایران جایگاه خوبی در جشنواره‌های جهانی کسب کرده است و برخی آثار ایرانی به جوایز معتبر دست یافته‌اند. این نشان‌دهنده کیفیت خوب کار‌های کوتاه و مستقل است.
اما در زمینه انیمیشن بلند و تولیدات بزرگ هنوز جای پیشرفت زیادی داریم و حضور ایران در بازار جهانی انیمیشن به نسبت ظرفیت‌های موجود محدود است. این موضوع به دلیل نبود سرمایه‌گذاری کافی، مشکلات صادرات فرهنگی و محدودیت‌های قانونی و اقتصادی است.
هوش مصنوعی چه تاثیری بر صنعت انیمیشن خواهد داشت؟ آیا جایگزین انیماتور انسانی خواهد شد؟
هوش مصنوعی بیشتر به عنوان ابزار کمکی و تسریع‌کننده فرایند‌ها عمل می‌کند. مثلاً در تولید حرکات تکراری، رنگ‌آمیزی خودکار یا بهبود کیفیت تصویر می‌تواند کمک کند.
اما قلب هنر انیمیشن، خلاقیت و درک انسانی است که هیچ ماشینی نمی‌تواند آن را به طور کامل جایگزین کند. هنر انیمیشن درباره روایت داستان، بیان احساسات و خلق دنیای خیالی است که نیازمند هوش هیجانی و درک عمیق انسانی است.
بنابراین، هوش مصنوعی ابزار خوبی برای کمک به انیماتورها خواهد بود، اما جایگزین آنها نمی‌شود.
توصیه شما به کسانی که می‌خواهند وارد حرفه انیمیشن شوند چیست؟
اول و مهم‌تر از همه، روی مهارت‌های پایه‌ای هنر تمرکز کنند؛ طراحی، نقاشی و شناخت اصول زیبایی‌شناسی و سینما. بعد به سراغ نرم‌افزار و تکنولوژی بروند.
همچنین مطالعه آثار بزرگ انیمیشن، تاریخچه و فلسفه این هنر بسیار مهم است. علاوه بر این، تمرین مستمر، پشتکار و صبر لازمه موفقیت است.
نکته دیگر اینکه به ادبیات، شعر و فرهنگ توجه کنند؛ چون اینها به درک بهتر داستان‌گویی و خلق شخصیت‌های عمیق کمک می‌کند
آیا انیمیشن می‌تواند به عنوان یک منبع درآمد پایدار برای هنرمندان در ایران مطرح باشد؟
اگر شرایط حمایت مالی و بازار مناسب فراهم شود، قطعاً بله. انیمیشن ظرفیت‌های بالایی دارد، به خصوص در زمینه سریال‌های تلویزیونی، تبلیغات، بازی‌های ویدیویی و تولید محتوا برای فضای مجازی.
ولی در شرایط فعلی، به دلیل مشکلات مالی و محدودیت‌ها، این صنعت هنوز به درآمد پایدار نرسیده است. اما با افزایش آگاهی، سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی درست، آینده روشن خواهد بود.
گفت‌و‌گو: لیلا قرنفلی
ارسال نظرات