سریش گیاهی باخواص دارویی شگفت انگیز برای سلامت بدن

سریش یا چسب کوهی؛ گیاه دارویی و صنعتی کمیاب در کوهستان‌های ایران که فقط در بهار می‌روید! گیاه سریش با گل‌های زینتی و صمغ چسبنده‌اش، در طب سنتی، صنایع دستی و فرهنگ محلی ایران نقش مهمی دارد.

به گزارش بازارکار به نقل از دانستنی آنلاین، گیاهی است که به فارسی سریش و علف چسب و در کتب طب سنتی اشراس ذکر شده است. ابوعلی سینا در قانون ذکر کرده است که اشراس ریشه گیاهی به نام خنثی است.

سریش گیاهی است علفی چند ساله دارای برگ‌های سبز و نواری دراز، کمی پهن و ناودانی شبیه برگ سوسن، به شکل گروهی مجتمع که در محل یقه گیاه در سطح زمین از قسمت متورم زیر زمینی گیاه خارج می‌شوند. گل‌های آن در امتداد ساقه گل دهنده قرار گرفته است. ساقه گل دهنده در بعضی گونه‌ها فقط یک و در برخی دیگر چند شاخه است.

ریشه آن‌ها ضخیم عمودی به شکل غده‌های گوشتی که ریشک‌ها به آن متصل هستند و مملو از مواد قندی و فکول است. در ریشه برخی ارقام مانند سریش که در ایران می‌روید ماده چسبنده‌ای وجود دارد که به عنوان چسب در صحافی به کار می‌رود. در بعضی مناطق اروپا سابقا از آرد غده‌های این گیاه نان درست می‌کردند و یا الکل می‌گرفتند.

تکثیر گیاه سریش از طریق کاشت بذر آن صورت می‌گیرد و بیشتر معمول است که غده زیر زمینی با ریشک‌های آن را در بهار می‌کارند. سریش را در ایام قدیم چسب سرد می‌نامیدند و این چسب که از گرد ریشه خشک گیاهی در ایران به نام سریش تهیه می‌شود روش بسیار خوبی است.

سریش در بازار ایران معمولا به صورت گرد فروخته می‌شود از ریشه گونه‌هایی از این گیاه که در همدان و کرمان می‌روید گرفته می‌شود و برخی فروشندگان در تهیه سریش تقلب می‌کردند و گرد ریشه سریش را با آرد جو که خیلی شبیه آن است مخلوط می‌کردند.

گرد سریش فقط برای تهیه چسب صحافی و کفاشی عرضه نمی‌شود بلکه از نظر خواص دارویی نیز مورد توجه است و از جمله از مخلوط گرد سریش و آرد جو برای سعفه که نوعی کچلی و بیماری پوستی و طاسی سر است به صورت ضماد استفاده می‌شده و در روزگاران قدیم خیلی مشتری داشته است.

ترکیبات شیمیایی سریش

در قسمت متورم ریشه‌های گیاه مواد قندی ساکاروز، فروکتوز، کمی گلوکوز و یک گلوکوزید به نام آسفودلوزید یافت می‌شود.

گیاه سریش و مزایای آن

در هندوستان روغن تخم سریش را برای جلوگیری از ابتلا به نوعی تصلب شرایین تجویز می‌کنند. به علاوه تخم آن مدر است و در استعمال خارج نیز از روغن آن یا له شده آن روی قسمت‌های ملتهب و زخم‌ها می‌گذارند التیام بخش است. اشراس یا ریشه سریش از نظر طبیعت طبق نظر حکمای طب سنتی گرم و خشک است ولی سوخته شده آن بیشتر گرم و خشک است.

از نظر خواص معتقدند که خوردن آن برای درد پهلو، سرفه، یرقان حادث از صفرای سوخته، بیماری روده‌ای و خشونت حلق نافع است و سوخته آن مدر و قاعده آور است و محلل ورم بلغمی است و اگر مخلوط با سرکه خورده شود از ریختن موی سر جلوگیری می‌کند.

ضماد آن برای جوش خوردن استخوان شکسته، التیام جراحت‌های بد، ورم بیضه، گرفتگی عضله و عصب و با سرکه و روغن کنجد برای جرب و نرم کردن ورم‌های سفت و با آرد جو برای کچلی نافع است. مضر آن این است که ممکن است برخی اوقات موجب سستی معده شود که باید از گلقند استفاده نمود. مقدار خوراک اشراس تا ۲۰ گرم و از سوخته آن تا ۵ گرم است.

برگ و گل و ساقه گل دهنده سریش از نظر طبیعت گرم و خشک است و خواص آن شبیه خواص غده زیر زمینی آن است و گرم کننده با نیروی خشک کننده و برای جوش خوردن استخوان شکسته مفید است. باد و گاز را تحلیل می‌برد و برای ورم بیضه و خرد کردن سنگ مثانه و التیام زخم‌های داخلی نافع است. ۵ گرم آن مدر است خوردن گل و میوه آن ملین است و با سرکه برای گزیدگی عقرب و هزارپا مفید است و از ضماد برگ آن نیز در این مورد استفاده می‌شود.

خوردن ساقه تازه آن برای یرقان مفید است خصوصا اگر ساقه تازه آن با سرکه و روغن زیتون خورده شود اثرش برای رفع یرقان بیشتر است. به هر حال در مورد مصرف غده آن بیشتر موثر است. اگر ساقه و برگ گیاه را کوبیده و آب آن را گرفته و با زعفران مخلوط کنند و دم کنند، مالیدن و شستن چشم با آن برای رفع رطوبت‌های چشم و گل مژه مفید است.

ریختن قطره آب تازه برگ و ساقه آن به تنهایی و یا با کندر و عسل که نیم گرم شده باشد در گوش در مواردی که چرک از گوش می‌آید مفید است. برای تسکین درد دندان قطره را اگر در گوش مخالف جهت آن دندان بریزید نافع است. ضماد آن به تنهایی موجب تسکین درد دندان آسیاب می‌گردد. مقدار خوراک آن تا ۱۴ گرم است.