برنامه بنیاد ملی علم ایران تقویت جایگاه علوم انسانی، اجتماعی و هنر از طریق پذیرش و حمایت از طرح هاست

به گزارش خبرنگار بازارکار، دکترعلی محمد سلطانی با تاکید بر اهمیت افزایش شناخت نسبت به علوم انسانی خاطرنشان کرد: بنا داریم که سهم این رشته‌ها را در پذیرش‌های طرح بنیاد علم ایران افزایش دهیم و این مستلزم شناخت بیشتر جامعه علمی از علوم انسانی است. حدود ۹ الی ۱۰ درصد طرح‌ها در ده سال گذشته در بنیاد ملی علم برای علوم انسانی، اجتماعی و هنر بوده است. این سهم به ۱۶ درصد رسیده و امیدواریم با رسیدن صدای ما به دانشکده‌های علوم انسانی این درصد افزایش پیدا کند.
وی با اشاره به پیچیدگی علوم انسانی گفت: پیچیده‌ترین سوالات جامعه بشری، سوالات مربوط به علوم انسانی است. حتی وقتی درباره انرژی و امنیت صحبت میکنیم، متوجه می‌شویم که پیچیده‌ترین سوالات این حوزه‌ها نیز با علوم انسانی عجین شده است. علاوه‌بر این، ادبیات بوده که موجب شده تا یک فناوری مانند هوش مصنوعی برای مردم کارآمد باشد؛ لذا از اساتید این حوزه درخواست داریم تا طرح‌های خود را به بنیاد علم ارائه دهند.
لزوم تقویت ارتباط میان اساتید علوم انسانی و بنیاد علم

در ادامه دکترعلی اصغر میرباقری فرد با اشاره به لزوم تقویت ارتباط میان اساتید علوم انسانی و بنیاد علم گفت: این نشست در راستای هم اندیشی درباره نحوه ارتباط موثر میان اساتید علوم انسانی و هنر با بیناد علم برگزار می‌شود. علوم انسانی یکی از مهمترین حوزه‌های علم است که ابعاد مختلف حیات فردی انسان را در دو زمینه معنوی و مادی بررسی می‌کند، بنابراین ساحت این حوزه در بالاترین جایگاه قرار دارد.
وی با اشاره به سهم قابل توجه علوم انسانی و هنر در ظرفیت‌های علمی کشور گفت: از نظر ظرفیت‌های علمی کشور، ۵۳ درصد آموزش عالی در اختیار علوم انسانی و هنر است که بستر بزرگی است. مهمترین مسائل جامعه ما مربوط به علوم انسانی است این حوزه هم اهمیت ذاتی دارد و هم پتانسیل و ظرفیت خوبی در خود دارد. همه این موارد اقتضا میکند که خانواده علوم انسانی و اجتماعی از فرصت‌های ایجاد شده به ویژه توسط بنیاد علم ایران استفاده کند.
وی با ابراز تاسف نسبت به پایین بودن این سهم در بنیاد علم اظهار کرد: سهم علوم انسانی در بنیاد علم به اندازه ظرفیت فعال در آموزش عالی کشور نیست. فاصله زیادی بین این دو موضوع دارد. یکی از اهداف این نشست رسیدن به یک برنامه پویا و هدفمند برای بهره بردن از ظرفیت‌های علوم انسانی و پشتوانه‌های حمایتی بنیاد است.
هیچ الگوی و سند بالادستی برای توسعه کمی و کیفی هنر در کشور وجود ندارد
در ادامه دکترمجید سرسنگی از دانشگاه تهران با اشاره به مشکلات جدی حوزه علوم انسانی در ایران اظهار کرد: من به عنوان یک استاد دانشگاه در این سی و چند سال در دانشگاه تهران، تجاربی به دست آوردم. ما با مشکلات جدی و اساسی در علوم انسانی روبه رو هستیم که اگر این مسائل برطرف نشود، سهم هشتاد درصدی علوم انسانی و هنر در بنیاد علم نیز تاثیری نخواهد داشت.
وی با اشاره به چند مشکل اساسی در حوزه هنر کشور خاطرنشان کرد: هنر در آموزش ما چیزی جز آشفتگی و بلبشو نیست. بنظر میرسد مسئولین آموزش عالی در حوزه هنر، شناختی از آن ندارند. هنر بر خلاف دیگر علوم مراجع اجتماعی را می‌سازند. این تاثیر منحصربفرد است. پس از گذشت حدود پنجاه سال از انقلاب اسلامی هنوز جایگاه هنر در ساختار حکومت تعریف نشده است. این سبب شده تا ما هم بخواهیم هنر را برای پایگاه داشته باشیم و هم از آن دوری کنیم.
وی افزود: قیاس تطبیقی میان اسناد بالادستی هنر قبل از و بعد انقلاب نشان می‌دهد که هنوز سندی برای هنر در ساختار علمی کشور وجود ندارد. همچنین با وجود این همه شعار و حرف‌های کلیشه‌ای، هیچ الگویی برای توسعه کمی و کیفی هنر در کشور ما وجود ندارد. چیزی به اسم نظریه در حوزه هنر ما برای رجوع وجود ندارد. هنر در دانشگاه‌های ما شترگاوپلنگی است و هر کس کار خود را میکند.
عدم اشتغال فارغ التحصیلان هنر در رشته‌های مرتبط
سرسنگی تصریح کرد: مشکل ما این است که همه مسائل را به صورت تنها و منفرد میبینیم در حالی که باید دید ما به این مسائل کلی باشد. از هزاران فارغ‌التحصیل حوزه هنر در کشور ما، ده نفر نیز در شغل مربوط به رشته دانشگاهی خود مشغول نمی‌شوند. ما باید دانشجویان خود را به جامعه که محل استفاده از این علم است ارجاع دهیم.
وی با اشاره به موضوع جذب نامناسب دانشجویان هنر گفت: معضل بعدی جذب نادرست و شیوه نادرست جذب دانشجویان هنر بر اساس آزمون‌های غلط و غیراستاندارد مانند کنکور سراسری است. هشتاد درصد دانشجویان تحصیلات تکمیلی هنر، اصلا دانشجویان هنری نیستند. چرا دانشجویان خود هنر نمیتوانند وارد مقطع ارشد شوند؟
وی ادامه داد: عدم توازن میان بخش نظری و عملی هنر پر از جو مقاله نویسی است، اما از این مقالات چیزی به هنر اضافه نمی‌شود، هنرمند خلق نمی‌شود هنرمندی زاده نمی‌شود. آموزش عالی نیز آدرس غلط به ما می‌دهد. ما در رشته‌های هنری در تربیت هنرمندان فاخر و تاثیرگذار جایگاه خوبی نداریم.

نگاه درستی به علوم انسانی وجود ندارد
دکتر حمید وحید دستجردی عضو هیئت علمی پژوهشگاه دانش‌های بنیادی نیزبا اشاره به فرصت‌ها و ظرفیت‌های موجود در علوم انسانی کشور گفت: متاسفانه بنطر میرسد که تنها تصوری که از علوم انسانی وجود دارد حل مشکلات اجتماعی کشور است. علوم انسانی روی پای خود ایستاده و یک علم مستقل است. برای مثال مباحث فلسفه ارتباط نزدیکی با زندگی انسان دارد و استقلال خودش را داراست. این مسائل با حیات روزانه انسان گره خورده و نگاه به علوم انسانی صرفا برای حل مشکلات اجتماعی و اقتصادی درست نیست.
وی ادامه داد: پیشرفت در علوم انسانی و پیشرفت در علوم پایه و تجربی متفاوت است. پیشرفت در علوم تجربی خطی است، اما در علوم انسانی اینگونه نیست. در علوم انسانی به خصوص فلسفه سخنان ضد و نقیض زیادی وجود دارد؛ لذا علوم انسان نه تنها کسب دانش بلکه درک و فهم مسئله مهم است. مواضع شکاکانه به اندازه مواضع غیرشکاکانه در فلسفه موثر هستند.
دستجردی تاکید کرد: پیامد‌های اجتماعی علم فلسفه بشدت در جامعه تاثیرگذار است. در فلسفه سیاسی مسائلی مطرح می‌شود که تاثر مستقیمی در جامعه دارند. افرادی که بر طبل فایده نداشتن علوم انسانی می‌زنند، از این موضوعات غافل هستند.
وی با اشاره به لزوم ارتباط ایران با دیگر کشور‌ها در حوزه علوم انسانی گفت: کشور‌هایی که دارای رفاه هستند اغلب از ساختار‌های دموکراتیک با علوم انسانی استفاده می‌کنند. دانشمندان فلسفه از طریق چاپ مقاله باهم محاوره میکنند و از پیشرفت‌های اتفاق افتاده باخبر می‌شوند. پیشرفت در علوم انسانی منوط به شرکت در این محاورات بین‌المللی است. در این صورت میتوان گفت علوم انسانی پیشرفت کرده است. امیدواریم کشور ما نیز بتواند سهمی در این محاوره داشته باشد.
دکتر مقصود فراستخواه استاد برنامه‌ریزی توسعه و آموزش عالی نیز در این نشست به چالش‌ها و فرصت‌های حوزه علوم انسانی اشاره و تاکید کرد: بنیاد علم ایران باید بیش از هر زمانی خود را به دانشگاه‌ها و مراکز علمی و دانشگاهی حوزه علوم انسانی شناسایی و معرفی نماید تا شرایط حضور بیشتر دانش آموختگان و طرح‌های علوم انسانی در حمایت‌ها و پذیرش‌های طرح‌های مربوط به علوم انسانی، اجتماعی و هنر فراهم شود.
پرسش و پاسخ و بیان پیشنهادات در «نشست هم‌اندیشی جایگاه علوم انسانی، اجتماعی و هنر در بنیاد ملی علم ایران»
«نشست هم‌اندیشی جایگاه علوم انسانی، اجتماعی و هنر در بنیاد ملی علم ایران» با پرسش و پاسخ و بیان پیشنهادات و انتقادات توسط محققان و پژوهشگران با حضور آقایان دکتر سلطانی، دکتر جعفریان و دکتر نادری به پایان رسید.

گزارش: امیر علی بینام، امیر طاها بینام