توسعه اقتصاد روستایی با سیاست بوم‌گردی/ سمنان نیازمند برنامه است

یکی از تاکیدات دولت برای توسعه روستاهای استان سمنان توجه به بومگردی و گردشگری است موضوعی که می تواند در توسعه اقتصادی نقش آفرین باشد اما نیاز به برنامه ریزی دارد. در سال‌های اخیر با شیوع خشکسالی و سرمازدگی محصولات کشاورزی، تلاطم‌های اقتصادی و موانع تولید صنعتی و معدنی و کاش توان تولیدی روستاهای، شاهد تغییر در سیمای اقتصادی استان سمنان هستیم. سیمایی که سابقاً در آن، شهرها مصرف کننده محصولات تولیدی روستایی بودند و روستاها مولد اما امروز روستاهای استان سمنان به واسطه مهاجرت، خشکسالی، موانع تولید و خدمات مانند مشکلات دامداری و… به مصرف کننده بدل شده‌اند و اینجا دقیقاً همان نقطه‌ای است که مشکلات عمده اقتصادی استان سمنان در میانه دهه ۸۰ پدید آمد. حرکت به سمت گردشگری نهضت حفر چاه که در گزارشی در همین خبرگزاری مهر استان سمنان مفصل به آن پرداختیم در اوایل دهه ۶۰ هر قدر روستاهای استان را توانمند و خودکفا کرد و حتی نیازهای شهر را نیز از آن برآورده ساخت، به همان نسبت هم منابع آبی را مصرف کرد و نه استفاده بهینه، تا امروز شاهد وضعیتی باشیم که بسیاری از روستاهای استان مانند بخش بیارجمند حتی برای آب خوردن خود هم نیازمند به تانکر سیار و دبه آب باشند آن هم در بخشی که روزگاری برنج و تنباکو و پنبه استان را تأمین می‌کرد. دولت اما برای برون رفت از مشکلات اقتصادی روستاها و تقویت آنها به گردشگری به مثابه راهکار جایگزین کشاورزی نابود شده و کم بازده و پر مصرف و همچنین دامداری آسیب دیده روستایی توجه داشت و در نتیجه طی پنج سال اخیر شاهد رشد قارچ گونه واحدهای بوم گردی در سراسر استان سمنان بودیم موضوعی که البته موافقان و مخالفانی دارد هر چند نمی‌توان از اثر گذاری بی بدیلش در اشتغال و حضور گردشگران در روستاها چشم پوشید. بوم گردی اما زمانی مؤثر واقع می‌شوند که ما بتوانیم یک برنامه جامع و کامل را نیز برای گردشگری اقتصادی در دوران پساکرونا که مردم نیاز و تقاضای سفر دارند اما پول چندانی هم برای آن نیست، داشته باشیم. به نظر می‌رسد در سایه برنامه‌ریزی بهینه برای ترویج گردشگری و برند سازی آن در استان بتوانیم رونق را به روستاها بازگردانیم چرا که دولت رویه خوبی را در این زمینه در دست گرفته است هر چند به وضوح فقدان برنامه اقتصادی حوزه گردشگری در استان دیده می‌شود. افزایش بوم گردی‌های استان سمنان پیش از همه اما باید دید که استان سمنان در وضعیت بوم گردی چطور عمل کرده است؟ مدیرکل میراث فرهنگی استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه رونق روستایی از لحاظ اقتصادی می‌تواند کمک شایانی به روستاها کند، گفت: ۱۰۰ واحد بوم گردی در سراسر استان مشغول به فعالیت است و مقرر شده در سال جاری ۲۰ واحد دیگر نیز در استان راه اندازی شود. امیر کرم زاده با بیان اینکه این واحدها نقش مؤثری در رشد و رونق گردشگری خواهند داشت، بیان کرد: نزدیک به هفت درصد از رشد اقتصادی استان سمنان به بخش گردشگری و میراث فرهنگی و صنایع دستی باز می‌گردد که نشان می‌دهد توان خوبی در این زمینه داریم و اگر بخواهیم به تفکیک نیز به این موضوع بپردازیم باید بگوییم که دقیقاً گردشگری نزدیک به پنج درصد از رشد اقتصادی کل استان را در اختیار دارد. وی با بیان اینکه گردشگری علی رغم سهم خوبی که از توسعه اقتصادی دارد می‌بایست تقویت شود برای این منظور اعتبارات مورد انتظار ما ۲۴۳ میلیارد تومان است، گفت: با توجه به اینکه ما سفر سال گذشته رئیس جمهور به استان و اعتبارات آن را نیز شاهد هستیم، می‌بایست دست کم ۱۲۳ میلیارد تومان به مقوله توسعه گردشگری استان اختصاص یابد. تلاش برای توسعه گردشگری مدیرکل میراث فرهنگی استان سمنان با بیان اینکه در کنار توسعه کمی بوم گردی برنامه‌ریزی برای توسعه بازاریابی گردشگری نیز در برنامه‌های این اداره کل وجود دارد، بیان کرد: ترویج آموزش به ویژه در جوامع روستایی، یکی از برنامه‌هایی است که در کنار برگزاری جشنواره‌ها و رویدادها در سراسر استان سمنان دنبال می‌شود تا شاهد توسعه گردشگری باشیم. کرم زاده با بیان اینکه ایجاد زیرساخت‌های گردشگری از دیگر برنامه‌های استان سمنان در زمینه ترویج گردشگری به خصوص بوم گردی است، ابراز کرد: در کنار این موضوع مقوله‌هایی همچون مرمت و سامان‌دهی آثار تاریخی، ترویج صنایع‌دستی و ایجاد بازارچه‌های صنایع‌دستی نیز در دستور کار قرار دارد از طرف دیگر سعی شده تا از همه ظرفیت‌های استان برای معرفی داشته‌های حوزه گردشگری استفاده شود. موضوعی که کرم زاده درباره آن صحبت می‌کند چندی پیش از سوی استاندار سمنان نیز اعلام شد آن هم در نشست شورای توسعه اقتصادی که چندی پیش در استانداری برگزار شد و هاشمی در آن اعلام کرد: بر اساس ابلاغ وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، شورای میراث‌فرهنگی و گردشگری استان برای معرفی و بهره‌گیری هرچه بهتر از استعدادها و ظرفیت‌های حوزه گردشگری تشکیل می‌شود. اقامتگاه‌های بوم گردی و استعدادهای فراوان استان سمنان استاندار سمنان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به ایجاد ثروت در روستاها به خصوص تاکید بر کارگاه‌های تولیدی، مشاغل خانگی و بوم گردی، گفت: سمنان از ظرفیت گردشگری بالایی به خصوص در حوزه روستایی برخوردار است و در نوروز سال جاری نیز شاهد افزایش ماندگاری مسافران بودیم که نشان می‌دهد در دوران بعد از کرونا توان خوبی برای افزایش گردشگری در استان وجود دارد. سید محمدرضا هاشمی گردشگری را فرصت مؤثر رشد اقتصادی استان سمنان به خصوص جوامع روستایی قلمداد کرد و با بیان اینکه در زمینه راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم‌گردی نگاه خوبی در استان وجود دارد، تاکید کرد: ضرورت دارد تا اقدامات مرتبط با تقویت استعدادهای گردشگری استان در این حوزه در یک برنامه زمان‌بندی مدون تقویت شود تا شاهد افزایش نقش گردشگری در توسعه اقتصادی استان به خصوص روستاها باشیم. وی با بیان اینکه گردشگری می‌تواند در ایجاد اشتغال و تولید ثروت در روستاها مؤثر باشد که البته به دنبال آن، ماندگاری جوانان در روستاها از طریق اشتغالزایی نیز محقق خواهد شد، افزود: راه اندازی اقامتگاه‌های بوم گردی استعداد بسیار خوبی در سطح استان یکی از برنامه‌هایی است که در این حوزه مطرح و دنبال می‌شود. زمینه‌های بهره‌گیری از ظرفیت‌های بوم گردی استاندار سمنان همچنین با بیان اینکه تمامی شهرستان‌ها، شهرها و روستاها استعداد جذب گردشگران داخلی و همچنین خارجی را دارند، گفت: حضور مسافران و گردشگران در استان در بحث افزایش و ارتقا شاخص‌های گردشگری و تحقق رشد اقتصادی در این بخش تأثیر گذار است که باید از این مهم به خوبی بهره برد. برخی کارشناسان گردشگری اما اعتقاد دارند که استفاده از ظرفیت‌های گردشگری به خصوص بوم گردی تنها در شعار زیبا هستند و در زمان اجرا با مشکلات عدیده‌ای روبرو می‌شود چرا که هر میزان هم زیرساخت‌های توسعه گردشگری مهیا باشد اما نتوانیم آن را بر طبق برنامه صحیح و کاربردی اجرا کنیم، در واقع توسعه‌ای را شاهد نخواهیم بود. حسین زمانی فعال بخش گردشگری در این مورد به خبرنگار مهر، می‌گوید: توسعه بوم گردی تنها زمانی نتیجه می‌دهد که ما بتوانیم برنامه‌ریزی صحیح داشته باشیم در واقع برنامه‌ای مبتنی بر اقتصاد گردشگری که در آن جذب گردشگر، برند سازی داشته‌های استان سمنان، تسهیل در شرایط سفر و… گرد هم آمده باشد. وی با بیان اینکه توسعه بوم گردی تاکنون در استان سمنان متأسفانه مبتنی بر برنامه صحیح نبوده و به عبارتی می‌توان گفت به صورت کمی صورت گرفته است، افزود: به نظر می‌رسد بوم گردی‌ها در واقع فله‌ای و فقط بر اساس دستورالعمل‌های اداری و برای رفع تکلیفی که بر دوش میراث فرهنگی بوده توسعه پیدا کرده‌اند در نتیجه مشکلات عدیده‌ای مانند جذب گردشگر، شناساندن ظرفیت‌های گردشگری، اجرای طرح‌های اقتصادی با پیوست گردشگری و… را شاهد نیستیم. دوران پسا کرونا و ظرفیت‌های آن نادیده گرفته شده است یک کارشناس اقتصادی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه توسعه کمی بوم گردی بدون در نظر گرفتن مسافر و گردشگر در واقع همان کاری است که دولت در زمینه صنعت نیز انجام می‌داد و سال‌ها شاهد بودیم که توسعه فله‌ای مبتنی بر تسهیلات، واحدهای مشکل دار صنعتی را به واحدهای مشکل دار صنعتی بدهکار به بانک بدل ساخت، گفت: زمانی بوم گردی موفق خواهد بود که گردشگر آن را نیز داشته باشیم وگرنه روز به روز به تعداد بوم گردی‌های تعطیل شده استان افزوده می‌شود. حسن همتیان افزود: عید امسال پایلوت ویژه برای دوران پساکرونا بود که دو ویژگی بزرگ دارد نخست افزایش یک باره میزان گردشگری و دوم کاهش توان اقتصادی مردم برای اسکان در هتل‌ها و مهمان پذیر ها در نتیجه بهترین نمودار برای گردشگری پساکرونا در عید نوروز امسال مشخص شد. دورانی که شاهد افزایش گردشگری اقتصادی هستیم و بهترین فرصت برای بوم گردی است تا بتوانند توسعه کیفی پیدا کنند. وی با بیان اینکه اگر از این فرصت بهره بگیریم و گردشگران را به سفر اقتصادی و کم قیمت با محوریت طبیعت، روستاها و بوم گردی دعوت کنیم، موفق خواهیم شد وگرنه در دوران پسا کرونا فرصت‌های توسعه اقتصادی را از دست می‌دهیم، گفت: متأسفانه استان سمنان حتی یک طرح جامع گردشگری هم ندارد چه برسد به برنامه توسعه گردشگری اقتصادی مبتنی بر بوم گردی! در نهایت باید گفت که یک حد واسطی می‌بایست در استان سمنان وجود داشته باشد که نه اجازه دهد که به این راحتی بوم گردی‌ها از لحاظ کمی و تعداد زیاد شوند آن هم بدون مسافر و گردشگر و نه به راحتی از ظرفیت گردشگری پساکرونا بگذرد که به نظر می‌رسد یک برنامه‌ریزی درست مبتنی بر اقتصاد گردشگری روستایی می‌تواند این حد واصل را پر کند باید منتظر ماند و دید که آیا این برنامه با کمک گرفتن از کارشناسان حوزه اقتصادی در استان انجام می‌شود یا خیر؟ برنامه‌ای که در آن همه چیز پیوست گردشگری اقتصادی داشته و نگاه تنها به هتل‌های میلیاردی نباشد.