همزمان با یکم تیرماه روزملی اصناف بررسی شد ، اصناف بستر اشتغال ارزان و پایدار در سراسر کشور

 

از سال 1398 که بیماری کرونا فراگیر شد بخش مهمی از اشتغال و جمعیت فعال کاهش یافت. بر اساس آمار در سال ۹۹ جمعیت فعال کشور بیش از دو میلیون نفر کاهش یافته است. در میان شاغلان نیز در بخش خدمات بیش از ۷۴۰ هزار نفر شغل خود را از دست داده‌اند که می توان گفت: اصناف در این چرخه آسیب های زیادی از همه گیری کرونا دیدند. واقعیت این است که اصناف بسترها و ظرفیت هی فراوانی برای اشتغال و کارآفرینی دارند. دولت می تواند با اتخاذ راهکارهای درست، میزان اشتغال را در صنوف شناسایی و گسترش دهد.به همین مناسبت یک تیرماه مصادف با روزملی اصناف با تعدادی از صاحب نظران این حوزه به بررسی فرصت ها و چالش های این بخش به گفت وگو نشستیم . بیش از سه میلیون واحد صنفی در کشور فعال هستند به گزارش بازارکار آمار از وجود هفت میلیون اشتغال مستقیم در حوزه اصناف کشور خبر می دهد و باید گفت: به عبارت بهتر اگر فرض کنیم در هر واحد صنفی دو و نیم نفر شاغل باشند در کشور “هفت میلیون اشتغال مستقیم در بخش اصناف” اشتغال دارند. البته باید اشتغال غیر مستقیم را نیز باید به این رقم اضافه کنیم. از سوی دیگر : اصناف بزرگترین شبکه مویرگی کشورند که روزانه مورد مراجعه میلیون‌ها ایرانی هستند و در ضمن تامین و توزیع اصلی‌ترین مایحتاج مردم را هم بر عهده دارند. خانواده بزرگ اصناف امروز بخش عظیمی از جمعیت کشور را به خود اختصاص داده است. هم اکنون ۱۷ تا ۲۰ درصد اقتصاد کشور در اختیار بخش دولتی است و یکی از مطالبات و پیشنهادهای همیشگی فعالان اقتصادی به خصوص در برنامه های پنجم و ششم توسعه این بود که با یک روند کاهشی سهم بخش دولتی از اقتصاد کم و کمتر و در برابر نقش بخش خصوصی واقعی در اقتصاد افزایش پیدا کند. پنجاه در صد اشتغال مولد کشور مربوط به اصناف است رئیس اتاق اصناف اصفهان می گوید: طبق آخرین آمارها، حدود 3میلیون واحد صنفی در زیربخش‌های تولیدی، توزیعی و خدماتی مشغول فعالیت هستند؛ بطوری که بیش از ۱۷ درصد تولید ناخالص داخلی و حدود ۵۰ درصد اشتغال مولد کشور توسط اصناف خلق می‌شود؛ بنابراین این بخش از کشور از اصلی‌ترین فضاها برای ایجاد اشتغال و کسب درآمد به شمار می‌رود. رسول جهانگیری تصریح می کند: در همین حال سهم بخش اصناف از تولید ناخالص داخلی 17.5 درصد است. همچنین سهم بنگاه‌های کوچک و متوسط از اشتغال ۸۵ درصد بوده و ۸۰ درصد بنگاه‌ها را اصناف تشکیل می‌دهند. عضو هیات رئیسه اتاق اصناف ایران با اشاره به برنامه های اتاق اصناف ایران گفت: در نظر گرفتن تدابیر مناسب برای ساماندهی برنامه های اتاق اصناف ایران و ارتقای جایگاه اصناف از اولویت های برنامه های اتاق اصناف ایران است. وی خاطرنشان می کند: اصناف با حمایت دولت و تعریف جایگاه صنوف در برنامه های توسعه می توانند بخش مهمی از اشتغال را فراهم کنند. متاسفانه دولت اصناف را فراموش کرده است. ارتقاء جایگاه اتاق اصناف ایران در برنامه های توسعه یک ضرورت است مجتبی صفایی می افزاید: اتاق اصناف ایران از جایگاه ویژه ای در توسعه اقتصادی کشور برخوردار است و تبیین جایگاه اتاق اصناف ایران در دستور کار هیات رئیسه اتاق قرار دارد و بخش خصوصی و اصناف باید شکل و جایگاه واقعی خود را پیدا کنند و دولت نقش تصدی گری نداشته باشد. وی تصریح کرد: در راستای ارتقاء جایگاه اصناف نیاز به ارائه طریق و پیشنهادات سازنده نمایندگان اصناف داریم تا میزان بهره وری را بالا ببریم و باید پذیرننده نظرات و انتقادات نمایندگان اصناف باشیم و بسته عمل نکنیم تا جایگاه واقعی اتاق را حفظ کنیم. صفایی افزود: اصناف از توانمندی ها و ظرفیت های بسیار بالایی در مقایسه با دیگر بخش ها برخوردار هستند اما در برنامه های توسعه، تاکنون نقش اصناف نادیده گرفته شده است و اگر قرار باشد در اقتصاد کشور، تحولی رخ دهد از طریق اصناف بهتر محقق می شود، زیرا اصناف با کمترین سرمایه امکان ایجاد اشتغال را دارند. لزوم توجه به اصناف در برنامه های توسعه اشتغال ایران در صنوف مختلف و در بخش صنایع غذایی، پوشاک، شیرینی و شکلات و ده‌ها صنعت دیگر در زمینه تولید کالاها و محصولات باکیفیت پیشرو است و این محصولات در بازارهای صادراتی و خارجی به فروش می‌رسند و ارزآوری خوبی هم دارند. وزارت صمت با اعتماد هرچه بیشتر به توانایی‌های بخش خصوصی و با حمایت‌های مالی و معنوی می‌تواند برای تولیدکننده داخلی باید پشتوانه ایجاد کند و به عنوان متولی اصلی اگر به اصناف و واحدهای صنفی که سهم بالایی در تولید داخلی و اشتغال‌زایی دارند اعتماد کافی داشته باشد، اقتصاد رونق می‌گیرد. بنگاه‌های صنفی و اقتصادی به سوی دانش‌بنیان شدن حرکت کنند مدیرکل دفتر خدمات کسب‌وکار نیز می گوید: سند دانش‌بنیان سازی صنف و صنایع در وزارت صنعت، معدن و تجارت در حال تدوین است. در این راستا باید توجه داشته باشیم که نزدیک به ۷۰ درصد بار اقتصاد بر دوش اصناف است. باتوجه‌به این که بیش از ۶ هزار و ۷۰۰ شرکت دانش‌بنیان داریم که نقش آن‌ها در GDP یک درصد هم نیست بنابراین باید به اصناف توجه شود و کمک شود تا اصناف در حوزه دانش بنیان نیز ورود نمایند. امیرحسین اسدی با تصریح اینکه در وزارت صنعت، معدن و تجارت بر این عقیده‌ایم که بیشتر بار دانش‌بنیانی و ارتقای کیفیت کالا و خدمات بر دوش اصناف است اظهار داشت: پیشنهاد ما این است که در هر صنفی، کارگروه یا اتاق فکری ایجاد شود که راه‌حل‌هایی بر پایه فناوری برای کاهش مصرف انرژی، افزایش کیفیت و … بیابند و بعد طی یک برنامه‌ریزی و تعیین زمان، به این دست آورد‌ها برسند. در این راستا وزارت صنعت، معدن و تجارت با استفاده از ظرفیت صندوق‌هایی که موجود است می‌تواند حمایت مالی و پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت نیز داشته باشد. ضمن این که آمادگی داریم ظرفیت‌های دانشگاه‌ها و فناوران را در اختیار اصناف بگذاریم تا در هر صنفی، این تحول صورت گیرد.

رفع ایرادات سامانه‌های مرتبط با اصناف ضروری است از سوی دیگر دبیر هیئت عالی نظارت براصناف نیزمی گوید: واحد‌های صنفی مشکلات زیادی دارند که در دبیرخانه هیئت عالی نظارت با همکاری تشکل‌های صنفی و بخش‌های دولتی به دنبال رفع بخشی از این مشکلات هستیم. غلامعلی مهدوی ادامه داد: یکی از این مشکلات به سامانه باز می‌گردد که بیشتر اتحادیه‌ها در صدور پروانه کسب، برگزاری انتخابات و … با مشکلاتی مواجه هستند. وی اظهار کرد: سامانه امور مالیاتی نیز مشکلاتی دارد. قرار بود با سیستمی شدن این فرایند و حذف مراجعات حضوری، مشکلی رفع شود، اما هنوز به اصلاحاتی نیازمندیم. به‌عبارت‌دیگر اگر به دنبال استفاده از فناوری برای به‌روزآوری اصناف هستیم، این مشکلاتی است که باید رفع شود. در اصناف افراد تحصیل‌کرده تا مقطع دکتری و آشنا به فناوری بسیار داریم که در این مسیر، مشاورانی پرتجربه برای دولت هستند و ما باید از این ظرفیت موجود کمال استفاده را ببریم. جوانان ایده‌پرداز در کارگاه‌های فرسوده دلسرد می‌شوند نماینده وزیر صمت در هیئت‌رئیسه اتاق اصناف ایران و رئیس اتاق اصناف تهراننیز با تاکید بر “تبیین و تحقق تولید دانش‌بنیان در اصناف” اظهار می دارد: اقتصاد کشور‌ها به سمت جهانی‌شدن پیش می‌رود دیگر با روش‌های سنتی و فعلی نمی‌توان پاسخ نیاز بازار داخلی و خارجی را داد؛ بنابراین باید کسب‌وکار‌ها به سمت استفاده از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان بروند. اما بزرگ‌ترین مشکل ما در تولید و خدمات دانش‌بنیان این است که با ابزار فرسوده نمی‌توان کار دانش‌بنیان کرد. قاسم نوده فراهانی خاطرنشان می کند: جوانان ایده‌پردازی که در حوزه استارت‌آپ‌ها و دانش‌بنیان می‌خواهند کار کنند، وقتی مدتی در کارگاه‌های تولیدی فرسوده باشند، دلسرد می‌شوند و کار را رها می‌کنند. از سوی دیگر اصناف در چنان درگیر مشکلات زیادی است که نمی‌توانند افراد جدید با تخصص‌های گران‌قیمت را جذب کنند. اصناف پیشانی و نقطه تعامل حاکمیت با مردم هستند دبیرکل اتاق اصناف ایران نیز با بیان اینکه اصناف پیشانی و نقطه تعامل حاکمیت با مردم هستند بیان می دارد: دولت و تصمیم گیران باید اصناف را جدی بگیرند، لازم است تا اصناف در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت داده شوند، توجیه شوند و از سیاست‌های کلان احساس عدالت کنند تا بتوانند مشتریان خود را نیز نسبت به تصمیمات اقتصادی توجیه کنند. محمدباقر مجتبایی افزود: تجربیات اتحادیه‌ها بسیار ارزشمند و گران‌بها است که لازم است تا دولت از آن استفاده کنند در غیر این صورت تصمیمات غیرکارشناسی گرفته می‌شود که به نتیجه نیز نمی‌رسد. وی بیان کرد: اگر می‌خواهیم کار مهم انجام دهیم باید ظرفیت‌ها را بشناسیم. ابتدایی‌ترین بحث این است که ویژگی‌های محصول دانش‌بنیان از نظر یک بنگاه اقتصادی باید چه باشد؟ محصولات دانش‌بنیان باید حداقل یکی از ۵ ویژگی فوق را داشته باشند تا بنگاه اقتصادی ضرورت استفاده از آن را بپذیرند: «نوآوری ، «کاهش زمان و هزینه»، «کاهش سرمایه‌گذاری بر روی تولید»، «افزایش کمیت و کیفیت» و افزایش ارزش‌افزوده از ویژگی‌هایی است که اگر محصول دانش‌بنیان آن را در پی داشته باشد صنوف برای مشارکت با نخبگان فعال در حوزه دانش‌بنیان همکاری خواهند نمود. مجتبایی با مطرح‌کردن این پرسش که چرا شرکت‌های دانش‌بنیان در برقراری ارتباط با اصناف و اجرای پروژه‌های مشترک خیلی موفق نبوده‌اند، تصریح کرد: در این باره چند علت عارضه‌یابی شده است. نخست این که شرکت‌های دانش‌بنیان به «اخذ تسهیلات» عادت کرده‌اند. بسیاری از ایشان «نگرش تجاری‌سازی و رویکرد بیزینسی» ندارند. به این معنا که گمان می‌کنند ایده‌هایشان به‌سادگی تجاری‌سازی می‌شود درحالی‌که برای اجرای آن پروژه هزینه بسیار زیادی باید پرداخت. حال اینکه اصناف می‌گویند ابتدا نیازسنجی کن و مطالبات مشتریان و جامعه را بسنج بعد از کارآفرین صنفی انتظار سرمایه‌گذاری داشته باشید. دبیرکل اتاق اصناف ایران تصریح کرد: اتاق اصناف ایران پیش‌تر موضوع دانش‌بنیان کردن اصناف را مدنظر قرار داده و باتوجه‌به تاکید مقام معظم رهبری (مدظله) با اولویت بیشتری آن را دنبال خواهد کرد. وی با تاکید بر اینکه دراین‌رابطه انتظاراتی وجود دارد افزود: نخست این که نخبگان باید توجه کنند که الزاماً هر نوآوری، تجاری‌سازی نمی‌شود. دوم این که چنین کار‌هایی را نمی‌توان مستقلاً انجام داد و لازم است همکاری صورت گیرد. ضمناً باید حمایت‌‎هایی از آن صورت گیرد. نیاز است تا امتیازاتی برای بنگاه‌هایی که دانش‌بنیان می‌شود در نظر گرفته شود. دبیرکل اتاق اصناف ایران به موضوع آموزش نیز اشاره و بیان کرد: به‌خاطر داشته باشیم که انتقال فنّاوری‌های جدید با آموزش امکان‌پذیر است و درصورتی‌که بخواهیم اصناف را دانش‌بنیان شوند باید به امر آموزش توجه جدی داشته باشیم؛ بنابراین اگر می‌خواهیم محیط کسب‌وکار را بهبود بخشیم و رضایت‌مندی مردم را افزایش دهیم باید به جمیع جهات توجه کنیم. در واقع نمی‌توانیم فقط یک حلقه از زنجیره را اصلاح کنیم.