نهاد واسطه‌ای و توسعه‌ای در حوزه کارآفرینی زیبنده جهاد دانشگاهی

نشست بررسی الزامات و ضرورت‌های کارآفرینی کشور در دهه‌های گذشته با تکیه بر همکاری‌های دستگاه‌های اجرایی بویژه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و جهاد دانشگاهی با حضور فاطمه رستم خانی کارشناس ارشد حوزه کسب و کار و کارآفرینی و امیر علی بینام سردبیر بازارکار در دفتر پایگاه خبری و هفته نامه بازارکار برگزار شد.
در این نشست دو ساعته تجارب ارزنده و جریان ساز نهاد‌های فعال در حوزه اشتغال و کارآفرینی مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
کارشناس ارشد حوزه کسب و کار و کارآفرینی با حضوردر دفتر پایگاه خبری بازارکار و هفته بازارکار به ارائه تجربیات ۳۰ ساله خود در دستگاه‌های اجرایی پرداخت و گفت: به جرات می‌گویم جهاد دانشگاهی مددکار، همراه همیشگی، شریک موثردرترویج وبرنامه‌های عملیاتی در فرآیند‌های حوزه آموزش‌های کسب وکار و کارآفرینی در کشور بوده است. این نهاد با شبکه فنی وتخصصی خود درسراسرکشور نقش موثری در توسعه ورشد طرح‌های خرد وکلان اشتغال و کارآفرینی در کشور ایفا نموده است.
فاطمه رستم خانی به طرح‌های مهم اشتغال و کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اشاره کرد و گفت: جهاد دانشگاهی با همراهی موسسه کار و تامین اجتماعی به عنوان بازوی علمی و دانشگاهی نقش آفرین تحولات کارآفرینی در کشور بوده و به عنوان یک نهاد واسط و توسعه‌ای توانسته به موفقیت بسیاری از طرح‌ها و مدل‌های کارآفرینی در کشور دست یابد و نفش کلیدی را در این رابطه عهده داری نماید.
امیر علی بینام نیز در این نشست با اشاره به اینکه تلاش‌های جهاد دانشگاهی بویژه سازمان همیاری اشتغال و نیز مرکز اطلاع رسانی بازارکار و نیز واحد‌های جهاد دانشگاهی در سراسر کشورگفت: جهاد دانشگاهی از سال ۱۳۸۰ تاکنون نقش ماندگاری در ترویج و توسعه آموزش و کارآفرینی بویژه آموزش‌های ۷۲ ساعته این آموزش‌ها داشته و توانسته آموزش‌های کارآفرینی را به دل جامعه و دانشگاه‌ها برده و بستر رشد و توسعه کارآفرینی را با تکیه بر آموزش‌های عمومی وتخصصی و داشتن نگاه علمی و فراگیر، توسعه دهد.
وی با تصریح اینکه نهاد واسط و توسعه‌ای به حق زیبنده جهاد دانشگاهی است تصریح کرد: جهاد دانشگاهی یک نهاد علمی و مورد اعتماد همه دولت‌ها و جریان‌های فعال اجتماعی در کشور است همواره تلاش می‌کند یاریگر دولت‌ها در حوزه‌های مختلف بویژه آموزش و کارآفرینی و نیز توسعه مهارت و اشتغال باشد.
نهاد واسط و توسعه‌ای در حوزه کارآفرینی زیبنده جهاد دانشگاهی
مشاورحوزه کسب و کار و کارآفرینی در این نشست که با حضور امیر علی بینام سردبیر بازارکار برگزار شد با اشاره به اینکه اطلاق نهاد واسط و توسعه‌ای به جهاد دانشگاهی درحوزه کارآفرینی، زیبنده نام این نهاد علمی و کارآفرینی جهاد دانشگاهی است یادآور شد: به لحاظ داشتن نیروی انسانی علمی و توانمند، مددکار واقعی و همیشگی حوزه آموزش و ترویج کارآفرینی در کشور است.
وی با اشاره به سیاست‌های کلان و برنامه‌های دولت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در دهه‌های گذشته تصریح کرد: جهاد دانشگاهی همواره به عنوان یک نهاد علمی، تخصصی و منبع و ماخذ دانشگاهی معتبر در کناررشد، توسعه و تحولات کارآفرینی کشور نقش آفرین بوده است.
فاطمه رستم خانی به نیاز‌ها و ضرورت‌های کنونی توسعه کارآفرینی در کشور پرداخت و گفت: درکشور سال‌ها به خوبی از ظرفیت‌های جهاد دانشگاهی استفاده شده است و این نهاد بسیاری از تلاش‌ها را در قالب تولیدات علمی و تخصصی مثل منابع کارآفرینی و نیز همایش‌های علمی در حوزه‌های تخصصی اشتغال و کارآفرینی در تعامل با دانشگاه‌ها و مراکز علمی مستند سازی، ثبت وضبط نموده است. در همین راستا اگر خواهان توسعه کارآفرینی با ادبیات و زیست بوم جدید باشیم باید با دیگرواحد‌های خبره طرحی نو در اندازیم و به این مدل از نهاد توانمند وتخصصی به لحاظ منابع انسانی مراجعه کنیم و از ظرفیت آن‌ها در زمینه توسعه اقتصاد دانش بنیان، اقتصاد دیجیتال، توسعه پلتفرم‌ها و سایر حوزه‌های کسب و کار بهره برداری کنیم.
نیاز اشتغال پایدار به نهاد‌های واسط وتخصصی دربخش عمومی وخصوصی
کارشناس ارشد حوزه کسب و کار و کارآفرینی در ادامه با اشاره به طرح‌ها و مدل‌های کارآفرینی در کشور گفت: یکی از نقاط قوت کشور در حوزه کارآفرینی استفاده از توان علمی در اجرای طرح‌ها و توسعه مدل‌ها است. از سوی دیگر یکی از نقاط ضعف عدم توجه به تحولات جهانی وبهره‌مند نشدن از توان علمی و تخصصی نهاد‌های توانمند است.
وی با اشاره به اینکه دولت‌های مختلف همواره در حوزه اشتغال و کارآفرینی دچار ضعف‌ها و قوت‌ها بوده اند گفت: نکته مهم این است که نقاط قوت در اجرای طرح‌ها با همراهی و مددکاری نهاد‌های واسط، چون مراکز کارآفرینی وجهاد دانشگاهی همراه بوده است. باید بپذیریم دولت‌ها محل رفت و آمد افراد هستند، اما اشتغال پایدار نهاد واسط و پایدار می‌خواهد تا فارغ از تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی به برنامه‌ها جامه عمل بپوشاند.
وقوع انقلاب صنعتی چهارم و ضرورت‌های جدید
از سال‌های گذشته و با وقوع انقلاب صنعتی چهارم و تغییرات بزرگ جهانی در زمینه فناوری اطلاعات، کسب و کار، اقتصاد و مشاغل نو، روزآمدبودن سیاست‌ها، دستورالعمل‌ها و چارچوب‌ها تبدیل به دغدغه اصلی فعالان حوزه کارآفرینی و اقتصاد کشور شده است.
یک فعال، مدرس و مشاور کارآفرینی دیجیتال کشور با تاکید بر لزوم درک و بهره مندی از تجربیات مفید ومنطبق با شرایط کشورمان ازاکوسیستم‌های جدید کارآفرینی در دنیا، از این تغییرات و راهکار‌های انطباق در کشور مواردی را مورد بحث وگفتگو قرارداد.
فاطمه رستم خانی در گفتگو با بازارکار با اشاره به تغییر مفهوم کارآفرین طی سال‌های گذشته با توجه به وقوع انقلاب صنعتی چهارم اظهار کرد: اگر بخواهیم موضوع وب را مورد بررسی قرار دهیم و روند پیشرفت آن را از سال ۱۹۷۰ دنبال کنیم، می‌بینیم که امروزه وب به سطح چهارم خود رسیده و منطبق با فناوری‌هایی مانند (هوش مصنوعی، کلان داده ها، بلاک چین، اینترنت اشیاء و ...) شده است. در چنین فضایی دیگر تعریف کارآفرین مانند گذشته نیست. پیش از این گفته می‌شد کارآفرین کسی است که صاحب ایده‌ای باشد و برای پرورش و تحقق آن ایده تلاش کند. امروزه کارآفرین کسی است که با فناوری‌های نو آشنا باشد و از این فناوری‌ها برای پرورش ایده خود استفاده کند. هم چنین کارآفرین باید بازار خود را مبتنی بر تجارت الکترونیک منطبق ومدیریت کند.
وی در ادامه با اشاره به ارتباط ناگسستنی زندگی در جهان امروز با این فناوری‌ها گفت: جهان امروزه به سمت فناوری‌هایی نظیرهوش مصنوعی، اقتصاد سبز، cloud computing و ... حرکت کرده است؛ لذا نیروی انسانی ما نیز باید منطبق با اصول انقلاب صنعتی چهارم تربیت شود و ما متاسفانه در این زمینه دچار یک گپ و خلا شده ایم.
رستم‌خانی با اشاره به اجرای برخی طرح‌های مثبت در راستای انطباق کشور با پیشرفت فناوری اطلاعات در دنیا گفت: از حدود سال ۱۳۹۶، طرح‌های مشترکی میان وزارت کار و وزارت ارتباطات شکل گرفته بود و به این صورت بود که وزارت کار ایده‌ها را ارائه می‌کرد و وزارت ارتباطات نیز مسئول فراهم کردن بستر مناسب برای آن بود. این اتفاق منجر به ایجاد وطرح‌ریزی برنامه‌های بزرگ و کلانی شد. هم چنین نهاد‌های خوبی در زمینه هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، بلاک‌چین، فناوری‌های فرهنگی واینمیشن وتولید محتوی شکل گرفت.

تغیییرات مدیریتی، آفتی برای تطبیق‌پذیری کشور با الگو‌های شایسته جهانی
این فعال حوزه کارآفرینی با اشاره به تغییرات به وجود آمده در سطح جهانی پس از وقوع انقلاب صنعتی چهارم تصریح کرد: انقلاب صنعتی چهارم که از سال ۲۰۱۶ در دنیا رخ داد سبب تغییرات بسیاری در مدل‌ها شد. پس از این اتفاق، سرعت در همه حوزه‌ها به شکل سرسام‌آوری بالا رفت. آنقدر این فناوری‌ها و حوزه‌هایی که در آن‌ها از آن استفاده می‌شد با یکدیگر برهم کنش داشتند که دنیا مجبور شد در همه حوزه‌ها از آن‌ها بهره برد؛ لذا ما نیز نیاز به افرادی داشتیم که مهارت وتخصص داشته و اینگونه محتوا را برای ما تدوین و تالیف کند. متاسفانه در این زمینه خلا و گپ به وجود آمد. البته معاونت علمی تلاش‌های زیادی در این زمینه کرد، اما تغییر مدیران و به تبع آن تغییر مدل‌ها و الگو‌هایی که چندان با الگو‌های پیش از خود مطابقت نداشت، سبب شد تا اتفاقات مثبت وماندگاری رخ ندهد.
وی با انتقاد نسبت به کاهش تعداد رویداد‌های دانش‌بنیان و استارت آپی در کشور گفت: اگر دقت کنید می‌بینید که رویداد‌های استارت‌آپی در سال‌های گذشته کمتر شده اند. جهاد دانشگاهی در همه بخش‌های کارآفرینی و استارت آپی ایده و حضور داشت، اما امروز حضور کمتری از آن وضعیت می‌بینم. اقتصاد دیجیتال نیز تماما خلاصه شده در یک کارگروه که در وزارت ارتباطات تشکیل می‌شود. امروزه که ما از ۲۰۲۰ گذشته ایم، باید اکوسیستم را بشناسیم و بدانیم که دراین مسیر توسعه اکوسیستم‌های کار وکارآفرینی به دست پلتفرم‌ها افتاده است.
محتوای فارسی دیجیتال در سطح وب واینترنت زیر یک درصد
رستم‌خانی با اشاره به وضعیت نامطلوب تولید محتوای دیجیتال فارسی در سطح وب واینترنت گفت: ما باید موضوع را بزرگ ببینیم. در سطح جهانی مقدار تولید محتوای فارسی ما زیر یک درصد است. هفتاد درصد همین محتوا نیز محتوای تکراری است. وفقط سی درصد آن محتوای فارسی قابل اعتناء است. چرا ما در این حوزه خلا داریم؟ یک راهبر باید در این زمینه به ما آموزش دهد که چه کنیم. انقلاب صنعتی چهارم در حوزه فناوری‌های نوین، دیجیتال و حتی زیستی رخ داده است و ما نیز باید قواعد آن را بدانیم. همین فرایند سبب ایجاد بسیاری از مشاغل می‌شود و این مسائل برای ما نیز ملموس‌تر خواهد شد. متاسفانه این حوزه قدری مغفول مانده است.
رشد اقتصاد دانش بنیان با جذب و نگاهداری جوانان نخبه
این فعال حوزه کارآفرینی با اشاره به موضوع مهاجرت و خروج نخبگان از کشور گفت: اتفاقی که در سال‌های گذشته در کشور‌های مهاجرپذیر رخ می‌داد، به این صورت بود که تنها فرد نخبه مهاجرت می‌کرد. امروز شرایط به گونه‌ای تغییر کرده است که کشور مهاجرپذیر می‌گوید نخبه همراه با تیم اش بیاید. یعنی وقتی یک نخبه و یک فرد خبره مهاجرت می‌کند، درواقع تیمی از نخبگان از کشور خارج می‌شوند. این بردن تیم سبب ایجاد یک خلا می‌شود و اکوسیستم دانش‌بنیان مارا دچار ضعف وسستی می‌کند.
البته خوشبختانه در سال گذشته اتفاقی در بنیاد نخبگان افتاد که سبب شد جذب نخبگان تسهیل شود. درست کردن این مشکل نیازمند چنین حرکاتی است. ما باید در پذیرش و نگاهداشت نیروی انسانی و جوانان مان منعطف ودارای تدابیر خردمندانه تری باشیم وگرنه دچار مشکلات فرهنگی، اجتماعی، علمی و ... خواهیم شد. باید به جای نگه داشتن نخبگان به صورت اجباری، اکوسیستم را بهبود ببخشیم. اگر نخبه در کشورمان بماند اقتصاد رشد می‌کند و ما در سطح جهانی رشد خواهیم کرد.
علل عدم فعالیت، رشد وتوسعه فریلنسر‌ها درکشور
رستم‌خانی با اشاره به مشکلات موجود برای فعالیت فریلنسر‌ها در کشور خاطرنشان کرد: در حال حاضر بسیاری از افراد در کشور ما به صورت فریلنسر فعالیت می‌کنند. چرا باید برای فعالیت آن‌ها مشکل ایجاد کنیم؟ این افراد دارند از استعداد خود، از ذهن خود و از سلول‌های خاکستری خود استفاده می‌کنند. متاسفانه در این زمینه کمبود‌های زیادی وجود دارد. مهمترین مشکلات فریلنسر‌ها شامل مشکلات بیمه ای، مالیاتی، قرارداد‌های پیمانکاری و. است در حالی که در دنیا این مشکلات به راحتی حل شده است. بیمه هنوز با فعالیت شتاب‌دهنده‌ها در یک فضای کوچک مشکل دارد!. چرا یک استارت‌آپ نمی‌تواند به علت این مشکل با کارفرما قرارداد ببندد؟ رفع این مشکل وظیفه چندین نهاد تخصصی مرتبط ودستگاه‌های مختلف است. یک نهاد واسطه می‌تواند سخنگوی این بخش‌های مختلف باشد. برای مثال اتحادیه کسب و کار‌های اینترنتی می‌تواند چنین کاری را انجام دهد.
وی ادامه داد: فریلنسری در دنیا به معنای کسی است که با داشتن مهارت‌های حوزه فناوری اطلاعات بدون قید و شرط زمانی و مکانی پروژه‌ها را انجام می‌دهد و به نتیجه می‌رساند. قاعده کسب و کار به کلی در حال تغییروتحول است. فریلنسر‌ها کاری را انجام می‌دهند که در بخش دولتی حداقل شش ماه تا یک سال زمان می‌برد درظرفیت یک ماه به انجام میرساند. خردمندانه است که ما ازظرفیت این افراد خبره وصاحب مهارت استفاده کنیم.
حرف نهایی درحوزه کسب وکار امروزه با پلتفرم‌هاست
در همین خلیج فارس، کشور‌هایی مانند امارات، عربستان و... تلاش‌های زیادی در حوزه فناوری و اقتصاد دیجیتال بویژه حوزه متاورس انجام داده اند، در حالی که در سال‌های گذشته بسیار عقب‌تر از ما بودند. متاسفانه ما در این زمینه دچار عقب ماندگی هستیم. اگر ما خود را با این تغییرات منطبق نکنیم ضرر خواهیم دید. الان پلتفرم‌ها در حوزه کسب و کار حرف نهایی را می‌زنند. دولت باید زیرساخت این موضوعات را فراهم کند و نهاد واسط هم وظیفه دارد تا ارتباط بین نیروی انسانی و بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی را برقرار کند. زیرا بدنه دولت چابک وپویا نیست و نیاز به یک نهاد چابک مانند جهاد دانشگاهی ودیگر نهاد‌های حرفه‌ای وجود دارد. نهاد‌های تخصصی صاحب مهارت‌های فناوری واقتصاد دیجیتال می‌تواند نقش مددکاری خود را در توسعه استارت آپ ها، مشاغل نوین، متاورس و سایر زمینه‌های پلتفرمی به خوبی ایفا کند، چیزی که متاسفانه از سوی دستگاه‌های مختلف مورد بی مهری قرار گرفته است.
روح تازه‌ای به حوزه‌های سنتی با تولید محتوای فاخر
مشاور وفعال حوزه کارافرینی با تاکید بر اهمیت و جذابیت حوزه تولید محتوا به خصوص در ارتباط با حوزه‌های سنتی مانند علوم تاریخ، جغرافیا و حتی زبان فارسی گفت: حوزه تولید محتوا می‌تواند حتی فیلد‌هایی که شما فکر می‌کنید در آن شغلی وجود ندارد را درگیر کند و به آن‌ها طراوت ببخشد. حوزه‌هایی مانند تاریخ، جغرافیا و ادبیات فارسی بستر‌هایی بکر برای تولید محتوا هستند. مهم‌ترین موضوع در این زمینه وجود یک نهاد چابک وفعال و ... است. دولت تا بخواهد جلسه بگذارد وابلاغیه منتشر کند سال تمام شده است و این در حالی است که بخش خصوصی به علت وجود پویایی، علم ودانش، کسب منابع مالی جهت نیروی انسانی اش برای طرفین این فرایند را در بالاترین سرعت، دقت و کیفیت انجام می‌دهد.
توصیه به بانوان کارآفرین: دنبال کشف استعداد خود باشید وهمواره پیگیر
این بانوی کارآفرین با اشاره به درپیش بودن هفته کارآفرینی گفت: توصیه من به همه کارآفرینان این است که وقت آن‌ها از پول هم مهم‌تر است. زمان ارزشمندترین سرمایه هر فردی است. هر بانوی کارآفرین باید ابتدا استعداد خود را کشف کند و منطبق بر استعداد و علاقه اش در زمینه مورد نظر فعالیت کند. در حال حاضر بیش از ۶۰۰ نوع شغل خانگی، انواع مدل‌های کسب وکاردرحوزه‌های دیجیتال، تولید محتوا‌های برای هر حوزه کسب وکاری حتی درمنزل وفریلنسری وجود دارد و این مشاغل به حدی منطبق بر استعداد افراد هستند که می‌توان به راحتی در آن‌ها فعالیت کرده وبه درآمد‌های بسار خوبی دست یافت.
ایشان درانت‌ها افزود: ضرورت دارد، هر فردی ۳۰ تا ۵۰ درصد زمان خود را برای آموختن حوزه فعالیت خود صرف کند چرا که همانگونه که گفتم در انقلاب صنعتی چهارم سرعت انتقال و به‌روزرسانی داده‌ها بشدت بالاست. همچنین طرح‌های تعاونی‌محور نیز به دلیل تقسیم وظایف، هم افزایی وکار تیمی امکان رشد زیادی به خصوص برای بانوان وجود دارند.

گزارش: لیلا قرنفلی