کارآفرینان پایدار؛ ناجیان مشکلات اجتماعی و زیست‌محیطی

اما مفاهیم کارآفرینی و کارآفرین طی چند سال اخیر تغییر اساسی پیدا کرده است. جهان هر روز در محاصره چالش‌های بزرگی قرار می‌گیرد که بر رفاه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مردم تاثیر می‌گذارد. این چالش‌ها همچون تغییرات آب و هوایی، آلودگی هوا، خاک و آب، تخریب محیط زیست، ناامنی غذایی و قحطی، افزایش فقر و بی خانمانی، جنگل زدایی و کاهش آب آشامیدنی سالم در سراسر جهان روند رو به رشدی دارند. به‌رغم پیشرفت‌های فنی، اقتصادی و اجتماعی، این چالش‌های بزرگ سرسختانه باقی مانده و با گذشت زمان آشکارتر می‌شوند. آیا کارآفرینی می‌تواند به حل این چالش‌های بزرگ کمک کند؟

به طور سنتی، کارآفرینی به عنوان مکانیزمی برای تحریک توسعه اقتصادی و ایجاد ارزش مالی مورد مطالعه قرار گرفته است. با این حال، افزایش آگاهی از چالش‌های اجتماعی و زیست محیطی جهانی باعث شده است که بسیاری از اندیشمندان، مفهوم کارآفرینی را از صرفا یک فعالیت مولد ثروت به تلاشی که باید عناصر موثر بر توسعه اجتماعی و زیست محیطی را نیز در ماموریت خود بگنجاند، مورد بازنگری قرار دهند. از طرفی دیگر، در عصر تحول دیجیتال، توسعه فناوری‌های دیجیتال همچون هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، متاورس، بلاک‌چین، کلان داده، رایانش ابری و... در سال‌های گذشته به شدت بر فرآیند کارآفرینی تاثیر گذاشته است. به همین دلیل کارآفرینان موفق خود را با شرایط جدید انطباق می‌دهند. محدودیت‌های کارآفرینی سنتی که صرفا بر سود تمرکز می‌کنند آشکار شده است و پتانسیل کارآفرینی پایدار مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال به طور فزاینده‌ای رشد کرده اند.
دو مفهوم کارآفرینی دیجیتال و کارآفرینی پایدار و ترکیب آن‌ها یعنی «کارآفرینی پایدار دیجیتال» در دنیای امروز بسیار مورد توجه قرار گرفته است. کارآفرینی به دلیل توانایی آن در ایجاد تغییرات مثبت و افزایش انعطاف پذیری در اقتصاد، کانون تحقیقات تجاری بوده است. کارآفرینی پایدار دیجیتال جدیدترین رویکردی است که کارآفرینی سنتی را با اصول سه گانه پایداری اقتصادی، پایداری اجتماعی و پایداری زیست محیطی مبتنی بر تحول دیجیتال، پیوند می‌دهد؛ به طوری که توسعه و استفاده از فناوری‌های دیجیتال فرصت‌های جدیدی را برای کارآفرینان ایجاد کرده و امکان توسعه و بهبود کسب و کار‌های جدید را فراهم می‌کند تا پایداری سه‌گانه اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی را تضمین کند.
اگرچه کارآفرینی به طور سنتی با حوزه اقتصادی کسب‌وکار همراه بوده، ولی در حال حاضر یکی از اهداف اصلی آن تضمین توسعه اجتماعی، زیست محیطی و اقتصادی هر کشور یا منطقه در نظر گرفته می‌شود. کارآفرینان پایدار از فرصت‌های کارآفرینی ناشی از مسائل و مشکلات اجتماعی و زیست محیطی نادیده گرفته شده با استفاده از فناوری‌های دیجیتال و خلق ارزش برای کلیه ذی‌نفعان (مشتریان، جامعه، سهامداران و زمین) بهره می‌برند. کارآفرینی پایدار، نویدبخش رسیدگی به چالش‌های اجتماعی و زیست محیطی، طی سال‌های گذشته بوده و این امید را می‌دهد که از فناوری‌های دیجیتال به طور مطلوب و نه مخرب استفاده شود. کارآفرینان باید از اثرات اجتماعی و زیست محیطی فعلی و آتی سرمایه‌گذاری خود در ارائه محصولات و خدمات آگاه باشند.
توجه و رعایت الزامات توسعه پایدار در هر صنعتی، دلیل ایجاد سرمایه‌گذاری‌های جدید و پایدار است؛ یعنی سرمایه‌گذاری‌هایی که در بلندمدت بدون تاثیر بر نسل‌های آینده حفظ می‌شوند و مورد توجه هستند. قطعا کارآفرینان در میان‌مدت و بلندمدت به دنبال سودآوری هستند. به همین دلیل، کارآفرینی پایدار بر عملکرد ایجاد و مدیریت یک سرمایه‌گذاری تجاری به شیوه‌ای که از نظر زیست محیطی و اجتماعی مسوولیت پذیر باشد و در عین حال سودآوری مالی را حفظ کند و برای کلیه ذی‌نفعان ارزش آفرین باشد، تاکید می‌کند.
تحقیقات نشان می‌دهند که کارآفرینان، بازیگران کلیدی در اجرای نوآوری‌های زیست محیطی و رویکرد‌های جدید در تولید پاک‌تر و همچنین در حوزه توسعه جامعه هستند. هدف کارآفرینان با رویکرد جدید، خلق ارزش چندگانه است. کسب‌وکار‌هایی با رویکرد پایداری دیجیتال، شرکت‌هایی هستند که هدف اصلی آن‌ها ایجاد تاثیر زیست محیطی و اجتماعی مثبت است. کارآفرینان پایدار شباهت‌های زیادی با کارآفرین سنتی دارند، اما تفاوت‌های مهمی نیز بین آنان وجود دارد. آنان از فرصت‌ها برای مقابله با مشکلات اجتماعی و زیست محیطی استفاده می‌کنند و بنابراین لزوما در پی کشف شکاف در بازار مصرف‌کننده و مشتریان نیستند، بلکه به دنبال شناسایی «شکاف در جامعه و محیط‌زیست» هستند. در نهایت آنان محصولات و خدماتی را ارائه می‌دهند که مطابق با الزامات پایداری بوده و در این مسیر از وجه مثبت فناوری‌های دیجیتال نیز بهره مند می‌شوند.