لزوم پرهیز از نگاه دایناسوری تا پایین بودن نرخ کارآفرینی بانوان با وجود پتانسیل خوب

به گزارش بازارکار، محمد حسن زاده رییس پژوهشگاه فناوری اطلاعات ایران با اشاره به موضوع کارآفرینی مبتنی بر اطلاعات خاطرنشان کرد: این مفهوم یعنی با استفاده از بستر اطلاعات و دانش میتوان زمینه ارتباط میان منابع و بالتبع رشد و شکوفایی جمعی را حاصل کرد. کارآفرینی نیز سازوکاری است برای به حداکثر رساندن ظهور و بروز استعداد‌ها و منابع برای رشد و شکوفایی فردی و جمعی.

وی با اشاره به پیشرفت اشتغال دانش‌بنیان در سال‌های اخیر گفت: امروزه همه چیز یک پسوند دانش به خود گرفته است. اقتصاد دانش‌بنیان، توسعه دانش‌بنیان و ... تبدیل به واژه‌های قطعی شده اند. امروزه اشتغال در حوزه دانش‌بنیان بیش از قبل شده است. کارآفرینی دانش‌بنیان ریشه در اقتصاد دانش‌بنیان دارد.

حسن زاده با اشاره به چهار رکن اقتصاد دانش‌بنیان گفت: چهار رکن برای اقتصاد دانش‌بنیان وجود دارد و رکن اول ساختار‌های مشوق بهره برداری از دانش است. به واسطه دانش است که سایر توانمندی‌های افراد ظهور و بروز پیدا میکنند. رکن دوم نیروی کار ماهر و نظام آموزشی مطلوب است. بر اساس تحقیقات انجام شده، کمتر از ده درصد دانسته‌ها تبدیل به مهارت می‌شوند؛ لذا از سی سال پیش موضوع مورد تمرکز دانشگاه‌های تراز اول دنیا دانشگاه‌های مهارت محور بوده اند. در ایران نیز ایجاد سازمان فنی و حرفه‌ای و دانشگاه ملی مهارت در این راستا انجام شده است.

وی اضافه کرد: همچنین در رکن سوم زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات مورد توجه قرار میگیرد. در کشور‌هایی که این موضوع مورد توجه قرار گرفته است، پیشرفت محسوسی در کارآفرینی و اقتصاد مشاهده شده است. رکن چهارم نیز نظام نوآوری است. نظام نوآوری شیرازه اقتصاد دانش‌بنیان است. اگر دولت‌ها نتوانند چارچوبی ایجاد کنند که سه رکن فوق باهم ارتباط برقرار کنند، رسیدن به این اهداف ممکن نخواهد بود.

حسن زاده با اشاره به ظهور فاکتوری جدید به عنوان هوش مصنوعی گفت: امروز فناوری اطلاعات با ظهور هوش مصنوعی دستخوش یک انقلاب شده و ارزش بازار جهانی آن به ۹۸ میلیارد دلار رسیده است. جهش هوش مصنوعی در پنج الی هفت سال آینده سبب می‌شود تا هوش مصنوعی به فناوری اطلاعات تنه بزند.

عمده کارآفرینان در عصر دانش افراد باسواد هستند

وی با تاکید بر لزوم وجود یک اکوسیستم اجتماعی برای خلق کارآفرینی خاطرنشان کرد: کارآفرینی در منظومه‌های اجتماعی معنا پیدا میکند و در خلا و انزوا ممکن نخواهد بود. برای همراه شدن با چهار رکن اقتصاد دانش‌بنیان و رسیدن به کارآفرینی آموزش لازم است. آموزش نیز امروزه به نوعی شده که اگر در هر نقطه‌ای متوقف شوید، از دانش عقب می‌مانید. عمده کارآفرینان در عصر دانش افراد باسواد هستند. در منظومه‌ای که ترسیم شد، همه عوامل فوق زمینه کارآفرینی دانش‌بنیان را فراهم می‌آورند.

وی در انتها با اشاره به سازوکار کارآفرینی دانش بنیان گفت: برای رسیدن به کارآفرینی دانش‌بنیان باید توجهات معطوف به پارک‌های علم و فناوری، شتابدهنده‌ها و مراکز رشد باشد. کارآفرینی دانش‌بنیان نیازمند چهار منظومه است، یکی از آن‌ها استعداد است. مورد دوم، زیست بوم پویاست. در نهایت نیز حمایت و پشتیبانی است که حرف آخر را خواهد زد و بدون آن پیشرفت این زمینه ممکن نخواهد بود.

کارآفرینی آموزشی فرایند ایجاد و راه‌اندازی کسب و کار برای ارائه یک خدمت است

در ادامه دکتر منیژه بهرامیان سرپرست دفتر گسترش آموزش عالی با اشاره به موضوع فرهنگ و کارآفرینی خاطرنشان کرد: منابع مالی موضوع بسیار مهمی برای بررسی هستند، اما پیش از آن باید درباره فرهنگ‌سازی کارآفرینی بانوان صحبت کرد. کارآفرینی آموزشی فرایند ایجاد و راه‌اندازی کسب و کار برای ارائه یک خدمت است. ویژگی‌های این کارآفرینی با دیگر موضوعات این حوزه متفاوت است. یکی از این ویژگی‌ها نوآوری است که مبتنی بر ارائه روش و ابزار جدید برای آموزش است.

بهرامیان ضمن تاکید بر تاثیر مهم اجتماعی کارآفرینی آموزشی تعریف کمی این فاکتور برای متخصصان امر اقتصاد را سخت خواند و اظهار کرد: کارآفرینی آموزشی علاوه بر مزیت اقتصادی، تاثیر اجتماعی خواهد داشت و تغییرات فرهنگی را رقم خواهد زد. متاسفانه به دلیل کمی نبودن این فاکتور، ارائه آن به متخصصان اقتصاد کار سختی است.

وی با تاکید بر تاثیر فرهنگ روی کسب و کار بانوان گفت: فرهنگ روش زندگی است که میتواند برای افراد مختلف متفاوت باشد. همه عوامل فرهنگی میتوانند روی کسب و کار موثر باشند و در این میان، کسب و کار بانوان کمی ویژه‌تر است. باید نسبت به این موضوع آگاهی ایجاد شود و آگاهی همراه با ایمان منجر به عمل خواهد شد.

بهرامیان با اشاره به تاثیرات فرهنگی کارآفرینی آموزشی اظهار کرد: کارآفرینی آموزشی اثرات فرهنگی گوناگونی خواهد داشت. ترویج یادگیری مادام‌العمر، افزایش دسترسی به آموزش، تغییر نگرش‌ها و ارزش‌ها، تقویت هویت فرهنگی، ایجاد شبکه‌های اجتماعی، ارتقا مهارت‌های اجتماعی و شغلی و تشویق به نوآوری و خلاقیت همه و همه جزو اثرات فرهنگی کارآفرینی آموزشی هستند.

وی با اشاره به تاثیرات متقابل فعالیت‌های اقتصادی زنان و فرهنگ جامعه گفت: باید مجموعه‌هایی که در زمینه کارآفرینی کار میکنند به این موضوعات توجه کنند. نقش زنان در اقتصاد، موانع فرهنگی موجود، توانمندسازی زنان، شبکه سازی و حمایت زنان و بررسی تاثیرات مثبت کارآفرینی زنان بر جامعه موضوعاتی هستند که در رابطه دوسویه اقتصاد زنان و فرهنگ جامعه باید به آن توجه کرد.

لزوم پرهیز از نگاه دایناسوری

بهرامیان در انتها با طرح یک پرسش مهم در زمینه فرهنگی کشور گفت: نگاه دایناسوری یا فلج بودن برای انجام واکنش میتواند باعث شکست و عدم موفقیت و در نتیجه به خطر افتادن بقای ما خواهد شد. این مهمترین موضوع است. باید سرعت پذیرش تغییرات بیشتر شود و به این سوال پاسخ دهیم که آیا فرهنگ موجود ما میتواند ما را به آینده مطلوب برساند؟

کسب و کار گام اول کارآفرینی است

همچنین الهه میگون پوری معاون پژوهشکده مدیریت توسعه و تجاری سازی محصول جدید با اشاره به عوامل موثر بر اکوسیستم‌های کارآفرینی با توجه به نقش زنان اظهار کرد: ابتدا باید به این موضوع بپردازیم که تفاوت کسب و کار و کارآفرینی چیست؟ کسب و کار گام اول کارآفرینی است. کسب و کاری که بر مبنای توسعه، رشد و نوآوری باشد میتواند در مسیر کارآفرینی قرار بگیرد. کارآفرینان باید نگاه متفاوت و ویژه خود را داشته باشند و نسبت به محیط پویا ساکن نباشند.

وی در ادامه با اشاره به دلایل پیشرفت نسبی دیگر کشور‌ها نسبت به ایران در زمینه اقتصادی گفت: برخی از کشور‌ها مانند کشور ما هستند که اقتصادشان بر یک پایه استوار است. در مقابل کشور‌هایی وجود دارند که علاوه بر منابع طبیعی به عنوان یک پایه اقتصاد روی فناوری نیز تمرکز میکنند و این سبب می‌شود که پایه‌های اقتصادی مستحکمی داشته باشند. ما نیز با در پیش گرفتن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، باید تعریف آن را بدانیم تا بتوانیم به خوبی آن را اجرا کنیم. اقتصاد مقاومتی تغییر اقتصاد مبتنی بر منبع به اقتصاد مبتنی بر کارایی و نوآوری است.

میگون پوری با اشاره به الگوی دیدبان جهانی کارآفرینی اظهار کرد: این الگو چارچوب کشور‌ها را مشخص میکند و نشان می‌دهد که شرایط هر کشور با کوشر دیگر متفاوت است. این الگو نقشه راهی برای کشور‌ها میسازد که منطبق بر ویژگی‌های خاص آنهاست. در نتیجه کشوری توسعه یافته است که اقتصاد موفق داشته باشد و رسیدن به این مرحله در گروی رسیدن شرکت‌ها به موفقیت است.

وی با اشاره به وضعیت نابسامان شاخص‌های کارآفرینی در ایران نسبت به متوسط جهانی گفت:در سال ۲۰۲۳ گزارشی منتشر شده که شرایط ایران را بر اساس عوامل موثر بر کارآفرینی بررسی کرده است. ایران متاسفانه به جز زیرساخت‌های فیزیکی، تقریبا در همه شاخص‌های دیگر از متوسط جهانی پایینتر بوده است. در طرف مقابل کشوری مانند هند که در گذشته از ایران عقب‌تر بوده است، اکنون در همه شاخص‌ها بالاتر از متوسط جهانی قرار گرفته است. متاسفانه این شرایط از وضعیت نامناسب زیست بوم کارآفرینی کشور نشات می‌گیرد.

پایین بودن نرخ کارآفرینی بانوان علی رغم وجود پتانسیل خوب

میگون پوری با اشاره به پایین بودن نرخ کارآفرینی بانوان علی رغم وجود پتانسیل خوب در کشور اظهار کرد: متاسفانه نرخ کارآفرینی در جمعیت بانوان ایران بسیار پایین است. کشور‌های چین، اسپانیا و ترکیه بیشترین تعداد زنان مخترع را داشته اند، اما ایران با وجود ظرفیت‌های خوب موجود نتوانسته آن‌ها را از بالقوه به بالفعل برساند. بر اساس امار ایران در سال ۲۰۲۳ بیش از هشت هزار اظهارنامه ثبت اختراع داشته است و این نشان می‌دهد که پتانسیل خوبی وجود دارد، اما آیا همه این طرح‌ها به خصوص در زمینه بانوان به نتیجه می‌رسند؟

وی در انتها با اشاره به مدل استمز در زمینه کارآفرینی و اقتصاد گفت: مدل استمز میگوید که اکوسیستم کارآفرینی و تمام زیرمجموعه‌های آن، منجر به فعالیت‌های کارآفرینانه می‌شوند و در نتیجه ارزش کل ایجاد می‌شوند. اگر زنان در این زنجیره نقش درستی ایفا کنند و از آن‌ها به درستی پشتیبانی شود، فعالیت‌های کارآفرینی رشد خواهند کرد و در نتیجه اکوسیستم مرتبا رشد خواهد داشت. رسیدن به این هدف مستلزم همکاری و تعامل نهاد‌های ذی نفع باهم است تا همه بازیگران کسب و کار بتوانند مسئولیت خود را به خوبی اجرا و این زیست بوم را خلق کنند.
در ادامه مراسم اعضای حاضر در جلسه به بیان نظرات و پیشنهادات خود در خصوص همایش پرداختند.

گفتنی است نخستین همایش ملی کارآفرینی و کسب و کار زنان با همکاری دانشگاه‌های سراسر کشور، وزارت علوم، سازمان امور اداری و استخدامی کشور و سایر نهاد‌ها و بخش‌های مربوط به این حوزه، ۲۷ آبان ماه در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد.
محور‌های این همایش شامل کار‌آفرینی؛ کسب و کار زنان و تولید ملی با مشارکت مردمی، کسب و کار زنان در علوم، فناوری و صنایع گوناگون، کسب و کار از منظر چالش‌های حقوقی، فقهی و ... است.

گزارش: امیر طاها بینام