گزارش از یک دورهمی از جنس صنایع دستی؛ وقتی که ققنوس از خاکستر خود متولد می‌شود

صنایع‌دستی یکی از قدیمی‌ترین و پر سابقه‌ترین دستاوردهای بشری است که می‌توان آن را به عنوان جوهره‌ فرهنگ مردمی نامید. در این میان، ایران با تاریخچه‌ کهن و داشتن مردمانی با ذوق و سلیقه و با ابتکار که به خلق صنایع‌دستی دست می‌زنند بعد از گذشت سالیان متمادی، هنوز هم طرفداران خاص خود را در کل دنیا دارد. در واقع صنایع‌ دستی؛ متجلی پیام فرهنگی، مذهبی و اجتماعی هر ملت است و پاسداری و صیانت از آن، امری ارزشمند به شمار می‌آید. به بیان دیگر می‌توان گفت برای حفظ فرهنگ و آداب و رسوم هر ملت، حفظ صنایع‌دستی آن از اولویت بسیاری برخوردار است. صنایع‌دستی به علت بومی و ملی‌بودن، عدم وابستگی تولید آن به خارج، جذب گردشگر خارجی و قدرت اشتغالزایی از اهمیت وافری برخوردار است و با ساماندهی هرچه بیشتر این صنعت و جذب سرمایه‌گذاری‌های لازم در این شاخه می‌توان کمک‌های بسیاری در توسعه اقتصادی و گسترش فعالیت‌های کارآفرینانه کرد. توجه به صنایع‌دستی نه تنها باعث تقویت روحیه‌ ذوق و ابتکار در افراد می‌شود، بلکه با قرارگرفتن در زمره صادرات غیر نفتی، باعث ارز آوری در اقتصاد کشور نیز می‌شود. عدم نیاز به هزینه‌های هنگفت برای تاسیس و فعالیت در کارگاه‌های تولید صنایع‌دستی یکی دیگر از نقاط قوت این صنعت به شمار می‌آید. البته، انجام‌پذیر بودن آن برای تمامی اعضای خانواده و آسان بودن دوره‌های فراگیری آموزش در این صنعت را نیز باید گوشزد کرد. با توجه به نقش و کارکرد صنایع‌دستی در امور اقتصادی، توسعه صادرات ملی، توسعه صنعت گردشگری و انتقال فرهنگ غنی ایرانی به سایر کشورها، کوشش و حمایت همه جانبه دولتمردان و افراد متولی این امر را برای رشد و تعالی هر چه بیشتر این صنعت می‌طلبد. که در این میان نمی‌توان نقش بی‌بدیل کارآفرینان حوزه صنایع‌دستی در زمینه تولید، اشتغال، معرفی و صادرات صنایع‌دستی را نادیده گرفت. عزیزانی که در سال‌های گذشته دست بر زانوی خود گذاشتند و گام‌های بلندی را در این زمینه برداشتند. زنان و مردانی که نام صنایع‌دستی ایران را در بیرون از مرزهای جغرافیایی بلند آوازه کردند و برقله افتخارات دنیا نشاندند. هنرمندانی که تعدادشان در خطه کریمان هم کم نیست کسانیکه مُهر جهانی و ملی شدن را بر پیشانی صنایع‌دستی این استان زدند و کرمان را در هنر قالی، پته، گلیم، مس، سنگ‌ فیروزه، حصیر و... به مردمان ایران و دنیا معرفی کردند حال با تعدادی از این کارآفرینان در قالب یک گفتگو آشنا می‌شویم. خوشبختانه در چند سال اخیر تعداد کارآفرینان حوزه صنایع‌دستی استان کرمان افزایش داشته است که دلیل آن را می‌توان در ذوق و قریحه ذاتی مردم کرمان نسبت به هنرهای سنتی و همچنین ظرفیت بالای صنایع‌دستی و هنرهای سنتی این مرز و بوم جستجو کرد. این افراد نسبت به دیگر مردمان این خطه از قدرت ریسک‌پذیری، اعتماد به نفس، مسئولیت‌پذیری و مثبت نگری بالاتری برخوردار هستند که توانسته‌اند از راه‌اندازی یک کارگاه کوچک صنایع‌دستی به تسهیل در تولید و عرضه صنایع‌دستی، شناخت بازارهای هدف و مخاطبان آنها، هماهنگ‌سازی نیاز مشتریان با محصول تولیدشده و توسعه صادرات درون و برون کشوری برسند. آنها توانسته‌اند با نوآوری و خلاقیتی منحصربفرد نوع جدیدی از صنایع‌دستی را به معرض فروش و نمایش بگذارند. صنایع دستی و کارآفرینان این عرصه مدیر مجموعه تخصصی پته‌دوزی فرامهر به ویژگی‌های کارآفرینان حوزه صنایع‌دستی اشاره می‌کند و می‌گوید: «یک کارآفرین باید در بدترین بحران‌ها، به دنبال راهکار و موفقیت باشد و شکست‌ها و شکستن‌ها را مانند ققنوسی بداند که از خاکستر خود متولد شده است. » مهنوش وحدتی ادامه می دهد:« البته که این موضوع به بهای جان و عمر تعدادی انسان ارزشمند انجام می‌شود.» او می گوید: «شخص بنده با عشق و امید، کار و تلاش می‌کنم و حال خوب اطرافیانم برایم بسیار مهم است.» این فعال حوزه پته، از پوشاندن فاصله میان تئوری تا عمل سخن به میان می‌آورد و ادامه می دهد: «با بررسی و مطالعه، مشاوره با خبرگان و اهل فن، حضور در کلاس‌های اساتید با تجربه، بررسی بازار، تست اولیه آزمون و خطا، انجام نمونه مدنظر، بازاریابی و نظرسنجی، تجدید نظر در برنامه‌های مدنظر، آموزش نیروی ماهر و فعالیت هدفمند می‌توان از مرحله برنامه ریزی به مرحله اجرا رسید.» مدیر مجموعه تخصصی پته‌دوزی فرامهر عوامل متعددی را در اخذ تصمیمات برای توسعه کسب و کار عنوان و بیان می‌کند: «اقتصاد جامعه داخلی و خارجی، سلیقه مشتری، درخواست‌های مشتری و اولویت‌بندی آنها، تعداد و آمادگی نیروی اجرایی کار، زمان برای اجرا، بررسی نقطه سر به سر فعلی و احتمالات خطر عدم اجرا ، چگونگی پرداخت هزینه‌ها و دستمزدها، شرایط سقوط بازار و راه‌حل جایگزین از همان شروع کار، نوسانات بازار در آخر کار و احتمال سود یا ضرر احتمالی و کشش بازار و کمک از مشاور مالی، بازاریابی و همچنین حسابدار و حضور دائم دوزندگان، طراحان و اعضای تیم در نبود مدیر مجموعه از جمله این عوامل است» در ادامه کارافرین برتر گلیم سیرجان در خصوص ویژگی‌های یک کارآفرین موفق می‌گوید: «یک کارآفرین از آغاز یک روز تا پایان آن باید برنامه‌ها و ایده‌های بزرگی را در سربپروراند و بر روی اهداف خود برنامه‌ریزی کند زیرا یک شخص با اهداف بزرگ می‌تواند اطرافیان خود را تحت تاثیر قرار دهد و به اشتغال‌زایی آنها بیاندیشد.» حمید محمودی ادامه می‌دهد: «نصیحتی دوستانه از من به یاد داشته باشید اهدافتون را بزرگ انتخاب و کارهایتان را در سطح بین‌المللی برنامه‌ریزی کنید، زیرا من با در نظر گرفتن این هدف توانستم برند محمودی را بین‌المللی کنم. » محمودی تنها داشتن سرمایه و اعتبار مالی را دلیلی برای موفقیت در کارش نمی‌داند و می‌گوید: «به طور کلی سرمایه و امکانات خیلی مهم است ولی من علاقه به کارم را در اولویت قرار داده‌ام.» او از سرمایه پدری سخن به میان می‌آورد و ادامه می‌دهد: «خوشبختانه بیشترین سرمایه‌ای که پدرم از سن ۱۷ سالگی برای من به ارث گذاشته تجربه و اعتبار او در بین بازاریان بوده است زیرا با توجه به اعتباری که او در بین مشتریان و مردم داشت، من توانستم کار تولید گلیم را شروع کنم و امروز به موفقیت برسم که آن را مدیون پدرم هستم.» این کارافرین گلیم سیرجان می‎‌گوید: «با توجه به فعالیت ۱۲ ساله‌ای که دارم توانستم در ۵۰ نمایشگاه ملی و بین‌المللی شرکت و در سال‌های ۹۵ و ۹۸ عنوان کار آفرین برتر کشوری را از آن خود کنم.» گزارش ایسنا از یک دورهمی از جنس صنایع دستی/ وقتی که ققنوس از خاکستر خود متولد می‌شود یکی دیگر از کارآفرینان حصیربافی شهرستان‌های جنوبی استان کرمان در این رابطه می‌گوید: «کارآفرین برتر باید مشخصه‌هایی همچون سادگی، توکل، پشتکار، صداقت و حمایت را داشته باشد تا بتواند کاری را که شروع کرده را به پایان برساند.» اکرم قلندری با لبخندی آرام ادامه می‌دهد:«من خودم را کارآفرین برتر نمی‌دانم و رمز موفقیتم را اول توکل به خدا دوم صداقت در کار و حمایت بیش از اندازه همسر و فرزندانم می‌دانم.» او به توانایی‌ها و کمبودهای زنان کارآفرین کشور ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: «به جرات می‌توانم بگویم که هیچ زنی در دنیا به هنرمندی زن ایرانی نیست و به هوش و زکاوت آنها افتخار می‌کنم.» قلندری ادامه می‌دهد: «کافیست این بانوی قدرتمند امکانات، اختیار و حمایت کافی را داشته باشد تا بتواند نام ایران را در زمینه صنایع‌دستی به رخ بکشد .» این کارآفرین برتر استان کرمان بیان می‌کند: «نگاه محرومیت‌زدایی به منطقه و حمایت مدیرکل میراث‌فرهنگی،گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمان و معاون صنایع‌دستی این اداره کل، انگیزه ادامه کار و تلاش را در من ایجاد کرده است.» در ادامه مدیر شرکت گهربخش گلیم سیرجان می گوید:«من از یک کارگاه کوچک خانگی شروع به کار کردم و توانستم بعد از گذشت چندین سال علاوه بر تولید انبوه گلیم با طرح و نقش‌های مختلف، به صادرات این نوع صنایع‌دستی هم فکر کنم که خوشبختانه در این زمینه هم موفق شدم. تفکر اینکه من می‌توانم سهم زیادی در توسعه و پیشرفت شهرم، داشته باشم، این قدرت و توانایی را به من داد که برای نوآوری و تولید محصولات جدید تلاش کنم. با مطالعه و بررسی طرح و نقش‌های گلیم شیریکی پیچ سیرجان و الگوبرداری از این نوع گلیم و شناخت بازارهای هدف و نظر و سلیقه مردم شهرها و کشورهای مختلف توانستم علاوه بر تولید نوعی جدید از گلیم یعنی گلیم فرش سیرجان به صادرات خوب هم برسم و به عنوان بزرگترین تولید گلیم در جنوب شرق کشور در سال ۱۳۸۰ شناخته شوم. در این سال که سال اوج تولید ما بود، حدود ۳۶ هزار متر مربع گلیم فرش و گلیم سیرجان تولید کردیم.» مهدی روح الامینی ادامه می‌دهد: «به دلیل تولید گلیم‌های با کیفیت و به کار بردن خلاقیت و نوآوری در گلیم سیرجان، هشت سال به صورت متوالی تعاونی برتر استان کرمان شناخته شدیم و در چندین جشنواره و نمایشگاه رتبه اول را کسب کردیم که می‌توانم به جشنواره امیرکبیر در کرمان اشاره کنم.» او بیان می کند: «شرکت تعاونی گهرفرش از سال ۱۳۸۲ با حضور جمعی از خانواده روح الامینی شروع به کار کرد و تا سال ۱۳۹۷ نیز به فعالیت خود ادامه داد تا اینکه در عرض چند ماه این شرکت به شرکت گهرنقش روح‌الامینی تغییر نام داد و برنامه‌های تولیدی جدیدی را نیز به اجرا درآورد.» عرصه‌های تخصصی صنایع‌دستی در کارآفرینی پته‌دوزی یکی از زیباترین و قدیمی‌ترین سوزن دوزی‌های سنتی ایران است که در تاریخ گذشته کرمان ریشه عمیقی دارد . پارچه پته‌دوزی دارای ظرافت و زیبائی خاصی است که از سوزن دوزی‌های ظریف پوشیده شده است این نوع صنایع‌دستی که بیشتر توسط زنان کرمانی دوخته می‌شود توانسته است زمینه اشتغال بیش از ۲۰هزار هنرمند را در سراسر این استان فراهم کند. ناگفته نماند که اکثر این هنرمندان توسط کارآفرینان صنایع‌دستی مشغول به کار شده‌اند. گزارش ایسنا از یک دورهمی از جنس صنایع دستی/ وقتی که ققنوس از خاکستر خود متولد می‌شود مدیر مجموعه تخصصی پته‌دوزی فرامهر در خصوص به کارگیری هنرمندان پته‌دوز کرمانی می‌گوید:«در حال حاضر در مجموعه فرامهر بیش از ۴۰۰ نفر در حال تولید صنایع‌دستی به صورت خانگی و کارگاهی هستند و بیش از ۳۰۰۰ نفر دیگر را نیز در روستاها و شهرستان‌های مختلف آموزش‌های لازم را فرا گرفته‌اند» این کارآفرین حوزه صنایع‌دستی به نمونه‌های مشابه کارگاه‌های تولید پته در شهرها و کشورهای دیگر اشاره می‌کند و می‌گوید: «نمونه کارهای مجموعه فرامهر، در هیچ کجا وجود ندارد، ولی می‌توانیم سوزن دوزی‌های متفاوت دیگری را به وفور در سراسر ایران و دنیا با نام‌ها و روش‌های دیگری یافت کرد.» او در خصوص اینکه آیا در زمینه تولید پته از الگوی خاصی پیروی کرده است یا خیر، ادامه می‌دهد: «من از بچگی در دل پته، قالی و شال ترمه بزرگ شده‌ام و با اساتید بزرگ طراحی، بافت، دوخت، رنگ و رنگرزی همنشین و مانوس بوده‌ام.» حصیربافی یکی از انواع صنایع‌دستی با قدمتی دیرین در استان کرمان است که در شهرستان‌های جنوبی و شرقی این استان همچون قلعه‌گنج، شهداد، بم و... بسیار به چشم می‌خورد. زنان هنرمند برای بافت حصیر از برگ درختان نخل استفاده می‌کنند. زنانی که تعدادشان در شهرستان قلعه‌گنج هم کم نیست و معیشت خود را به تولید انواع صنایع‌دستی حصیری گره زده‌اند. در این منطقه کارخانه و کارگاه وجود ندارد و کپرهای آن محلی است برای کار و زندگی آنها محسوب می‌شود. کارافرین حوزه صنایع‌دستی قلعه‌گنج در خصوص حصیربافی این منطقه می‌گوید: « از سال ۱۳۹۴ که وارد منطقه قلعه‌گنج شدم، از نزدیک شاهد حجم زیادی از فقر و محرومیت مردم این منطقه بودم. در آن برهه از زمان، این موضوع من را وادار به انجام کاری برای رفع نیازهای مردم این منطقه کرد. از آنجا که مردم منطقه رمشک از کوچک تا بزرگ همه بافنده‌های حرفه‌ای حصیر زیر انداز بودند بنابراین تصمیم گرفتم از آنها بخواهم با تغییر در نوع بافت انواع وسایل حصیری و آموزش دوباره، وسایلی را تولید کنند که هم در زندگی مردمان شهر و روستا کاربردی و هم ارزش افزوده‌ای چند برابری برای کار آنها داشته باشد. خوشبختانه این تغییر، موجب افزایش میزان درآمد و هم روحیه مردم برای تولید انواع حصیر شد.» قلندری به تعداد افرادی که در رشته حصیربافی مشغول به کار هستند اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «تاکنون قریب به هزار نفر در قلعه‌گنج و روستاهای اطراف همچون چاه المدین، ریگ آباد، سوردر، میان ده، تگک، کرکگ، چاهک، گاوبنان، سهرانی، پیزگی، علی آباد، اشکوتو و سورتاک به تولید حصیر مشغول هستند.» این کارآفرین موفق در خصوص توقعات خود از این شغل می‌گوید: «تنها توقع من ایجاد تغییراتی بزرگتر در وضع معیشت مردم این منطقه است.» او ادامه به دستاوردهای زندگی خود اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «مهمترین دستاورد زندگی من نگاه ویژه خداوند به زندگی و فرزندانم بوده و احساس رضایت درونی که واقعا قابل وصف نیست . زیرا این اتفاق درکنار دستاوردهای معنوی، دستاوردهای مادی نیز برای من و خانواده‌ام به همراه داشته است» گلیم بافی نیز از صنایع‌دستی ایران به شمار می‌رود و سابقه تاریخی آن به بیش از ۵۰۰۰ سال پیش باز می‌گردد. سیرجان که به‌عنوان یکی از قطب‌های صنایع‌دستی کشور به شمار می‌رود شهرت دست‌بافته زنان مناطق روستایی و عشایری آن مرزهای جهانی را در نوردیده است و پر بیراه نیست اگر این نوع گلیم را که خاستگاه اصلی آن روستای «دارستان» در بیست و پنج کیلومتری مرکز شهرستان سیرجان است را اصیل‌ترین و پرآوازه‌ترین گلیم ایرانی بنامیم. گزارش ایسنا از یک دورهمی از جنس صنایع دستی/ وقتی که ققنوس از خاکستر خود متولد می‌شود گلیم سیرجان بیش از ۲ سال است که با تایید ارزیابان شورای جهانی صنایع‌دستی، به‌ثبت جهانی رسیده است و در حال حاضر بیش از ۲۰ هزار بافنده گلیم در آن مشغول به فعالیت هستند که این نعمت اشتغال را باید در سایه کارآفرینان گلیم‌بافی این شهرستان جست که سالانه بر تعداد تولیدکنندگان آن افزوده می‌شود تا بتوانند سهم مهمی را در اشتغال جوانان داشته باشند. مدیر شرکت گهربخش گلیم سیرجان به گلیم‌بافان سیرجانی اشاره می‌کند و می‌گوید: «قریب به ۴۰۰۰ بافنده خانگی در روستاهای سیرجان، بافت و رابر و شهربابک، حاجی‌آباد هرمزگان و بافندگان سیرجانی که به شهرهای دیگر مهاجرت کرده بودند را توسط استادان خبره و حرفه‌ای گلیم آموزش دادیم و برای آنها مواد اولیه و نقشه فراهم کردیم تا در تولید گلیم به ما کمک کنند که با توجه به این موضوع توانستیم در سال ۱۳۸۰ با همکاری این هنرمندان بیشترین تولید گلیم را داشته باشیم.» او بیان می‌کند: «در حال حاضر ۳۰۰ هنرمند به صورت خانگی به تولید گلیم می‌پردازند و به امید خداوند با تاسیس کارگاه جدید ۷۰۰ تولیدکننده گلیم فرش و گلیم شیریکی پیچ دیگر به جمع تولیدکنندگان کنونی افزوده خواهند شد» روح الامینی می‌گوید: «با راه‌اندازی کارگاه متمرکز گلیم می‌توانیم از استعداد و توانایی هنرمندان روستاهای اطراف بلورد همچون استور، عزت‌آباد، کهن شهر نیز استفاده و زمینه اشتغال آنها را نیز فراهم کنیم» او ادامه می‌دهد: «قول می‌دهم تا آخرین لحظات عمرم به تولید گلیم و گلیم فرش سیرجان بپردازم و از ایجاد نوآوردی و خلاقیت در گلیم سیرجان دست برندارم تا جایی که با ارائه ایده، طرح و برنامه‌های مختلف بتوانم نام شهرم، سیرجان را بیش از گذشته در جهان شهره کنم» در ادامه مدیر برند محمودی می‌گوید: «در طول سال‌های گذشته افرادی زیادی در کارگاه‌های تولید گلیم مشغول به کار شدندکه در حال حاضر تعداد آنها به ۸۰۰ نفر رسیده است.» محمودی اضافه می‌کند: «امیدواریم با راه‌اندازی مجتمع تولیدی گلیم، بتوانیم برتعداد تولیدکنندگان اضافه کنیم که این موضوع از اولویت‌های این مجتمع است»