به مناسبت «روز جهانی ناشنوایان» در جستجوی گوش‌هایی «شنوا» برای شنیدن «ناشنوایان»

به گزارش بازارکار به نقل از ایسنا، هرساله هشتم مهرماه درحالی به عنوان روز جهانی ناشنوایان گرامی داشته می‌شود که بر اساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی ۴۶۶ میلیون نفر در جهان دچار کم‌شنوایی معلولیت‌زا هستند و از نظر بار کلی بیماری، این اختلال ۶.۸ درصد بار بیماری‌ها را شامل می‌شود؛ معلولیتی پنهان که دارای تاثیرات گسترده بر جنبه‌های مختلف رشد مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و هیجانی فرد و خانواده وی است. این درحالیست که بر اساس آخرین برآوردهای منتشر شده توسط سازمان جهانی بهداشت، قریب به ۹۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان تا سال ۲۰۵۰ از کم شنوایی ناتوان‌کننده رنج خواهند برد. میزان شیوع آسیب شنوایی در زمان تولد بیش از دو برابر مجموع دیگر اختلالات قابل ارزیابی در نوزادان است؛ براساس اعلام سازمان بهزیستی کشور ۲ تا ۴ در هزار موالید دچار کم‌شنوایی شدید تا عمیق هستند که البته تشخیص به موقع و مداخله به‌هنگام روند اثربخشی در خدمات و کاهش معلولیت را در پی داشته است. اما از علت موارد ناشنوایی ۲۵ درصد به دلایل ناشناخته، ۵۰ درصد ژنتیکی و ۲۵ درصد به دلایلی مانند زردی، بیماری‌های مادر در حین بارداری و مسائل هنگام زایمان و... دچار این آسیب می‌شوند. معلولیت ناشنوایی معلولیتی ناملموس و پنهان است و از همین رو یکی از سخت‌ترین نوع معلولیت‌ها در جهان به شمار می‌رود. این بخش از جامعه برای برقراری ارتباط ، زبان اشاره را به رسمیت می‌شناسند درحالیکه به اذعان کارشناسان این حوزه، به دلیل به رسمیت شناخته نشدن این زبان از سوی جامعه، ناشنوایان با چالش‌هایی برای تحصیل، شغل و حتی انجام برخی کارهای روزمره مواجه هستند. افراد از طریق گوش‌هایشان حرف می‌زنند ناشنواین در ۶ تا ۱۲ سالگی «نام» خود را یاد می گیرند علی‌همت محمودنژاد، مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان ایران در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به مشکلات جامعه ناشنوایان و چالش‌های پیش‌روی این قشر در جامعه، اظهار می‌کند: براساس نظریه نوام چامسکی- پدر زبانشناسی مدرن، انسان‌ها از طریق گوش‌هایشان حرف می‌زنند و اگر آناتومی فرد ناشنوا را مورد معاینه قرار دهید، هیچ مشکلی در ساختار حفره دهان و حلق آنها مشاهده نمی‌کنید، اما با وجود نبود مشکل در آناتومی مجاری تولید گفتار، ناشنوایان نمی‌توانند صحبت کنند و گفتاری ندارند لذا این نظریه درست است و سخن گفتن از طریق گوش‌ها میسر می‌شود. وی ادامه می‌دهد: زمانی که افراد دچار آسیب شنوایی هستند، طرحواره‌های زبانی آنها نسبت به افراد عادی جامعه به طور کلی متفاوت است و این درحالیست که عدم توسعه تجهیزات توانبخشی و امکانات متناسب با نیازهای افراد دارای کم شنوایی و ناشنوایی در دنیا از یک سو و بی‌توجهی افراد شنوا نسبت به یادگیری زبان اشاره از سوی دیگر موجب می‌شود که ناشنوایان از نظر اجتماعی ، دانش و دسترسی به اطلاعات به طور محسوسی نسبت به افراد شنوا پس‌رفت قابل ملاحظه‌ای داشته باشند. مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان ایران می‌افزاید: اگر فرهنگ‌های جوامع مختلف را نیز بررسی کنیم، عمق فاجعه ناشی از نبود امکانات و عدم برقراری ارتباط جامعه افراد شنوا با افراد ناشنوا در برخی فرهنگ‌ها به چشم می‌خورد و همین امر موجب شده است که گاهی ناشنوایان تا ۱۵ سالگی نام خودشان را نمی‌دانند. محمودنژاد با استناد به پژوهشی که به صورت مطالعه موردی از میان جامعه ناشنوایان انجام شده است، می‌گوید: ناشنوایان معمولا نام خود را بین ۶ تا ۱۲ سالگی یاد می‌گیرند و در جوامع پیشرفته نیز زمانی که به مهدکودک می‌روند نامشان را می‌آموزند که البته همین موضوع بسته به میزان آسیب شنیداری، میزان خدمات و امکانات، مداخله بهنگام و برقراری ارتباط فرد با جامعه، متفاوت است. بهزیستی متولی اصلی غربالگری‌ شنوایی نیست وی در همین راستا با اشاره به اینکه غربالگری شنوایی باید برای تمامی متولدان در همان ماه‌های اولیه صورت گیرد، تصریح می‌کند: مداخله بهنگام و انجام مداخلات درمانی می‌تواند در توانمندسازی کودک دارای ناشنوایی و بازگشت او به جامعه موثر باشد. مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان ایران با تاکید بر اینکه نوزادان برای غربالگری شنوایی باید از گیت وزارت بهداشت گذر کنند، معتقد است: سازمان بهزیستی نمی‌تواند متولی اصلی برای غربالگری شنوایی و مداخلات بهنگام باشد چراکه ناشنوایی موضوع بهداشت و درمان است و فراگیری آن برای همه جمعیت کشور است. موضوع غربالگری شنوایی، موضوع بهداشتی و درمانی است که باید از طریق خانه‌های بهداشت و مراکز درمانی که به پرونده کودک از بدو تولد تا دو سالگی دسترسی دارند، انجام گیرد. محمودنژاد یادآور می‌شود: در این میان برخی خانواده‌ها نیز نسبت به پذیرش معلولیت فرزندشان مقاومت کرده و تا سال‌ها برای دریافت خدمات و مداخلات توانبخشی به سازمان بهزیستی مراجعه نمی‌کنند. وی با تاکید بر اینکه غربالگری توسط مراکز درمانی و بهداشتی وزارت بهداشت می‌تواند در درمان بسیار موثر باشد، می‌گوید: یکی از مشکلاتی که جامعه معلولان با آن مواجه است، بحث متولیان متعدد یک موضوع است. به طور مثال سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت نیز هر دو دارای معاونت پیشگیری هستند این درحالیست که معاونت پیشگیری وزارت بهداشت در زمینه انجام تشخیص‌های اولیه، تشخیص و اقدامات درمانی فعالیت دارد و معاونت پیشگیری سازمان بهزیستی برای پیشگیری‌های ثانویه، ارائه خدمات توانبخشی و جلوگیری از عمیق‌تر شدن معلولیت است. کاهش دسترسی ناشنوایان به باتری سمعک دولتی طبق قانون، دسترسی به تجهیزات توانبخشی برای معلولان «رایگان» است مدیراجرایی انجمن دفاع از حقوق معلولان ایران در بخش دیگری از این گفت‌وگو به وضعیت دسترسی ناشنوایان به خدمات توانبخشی اشاره و تصریح می‌کند: دسترسی ناشنوایان طی چند سال اخیر به باتری سمعک دولتی به شدت کاهش یافته است. سمعک گوش دیجیتال است که باید به طور مداوم از منبعی تغذیه شود. در واقع باتری سمعک در میان تجهیزات توانبخشی، یکی از پرمصرف‌ترین کالاهای توانبخشی موردنیاز میان جامعه معلولان است. به گفته وی، با رشد روزافزون علم، تکنولوژی و شرکت‌های دانش بنیان و همچنین استارت‌آپ‌ها، سمعک‌ها و اپلیکیشن‌های مدرنی در دسترس ناشنوایانِ جوامع مختلف قرار دارد که گاها ممکن است قیمت آنها در ایران به ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان برسد، این درحالیست که برخی ناشنوایان در ایران هنوز از یک سمعک خوب بهره‌مند نیستند. محمودنژاد با اشاره به برخی قوانین بالادستی و ممنوعیت خرید تجهیزات توانبخشیِ از کشورهای خارجی، تاکید می‌کند: باید تجهیزات توانبخشیِ مورد استفاده افراد دارای معلولیت متناسب با تکنولوژی و تسهیل زندگی افراد دارای معلولیت، متناسب با نیاز معلولان و با قیمت تمام شده ارزان در دسترس قرار گیرد چراکه طبق قانون، دسترسی به تجهیزات توانبخشی برای معلولان «رایگان» است. «اشتغال»؛ معضل دیگر ناشنوایان میزان استخدام ناشنوایان نسبت به سایر معلولان در آزمون‌های استخدامی بسیار پایین است محمودنژاد در ادامه به موضوع چالش‌های ناشنوایان در زمینه «اشتغال» اشاره و تصریح می‌کند: به دلیل متفاوت بودن زبان ارتباطی افراد ناشنوا با افراد شنوا و از سوی دیگر به دلیل اینکه افراد شنوا خود را ملزم به یادگیری زبان اشاره نمی‌دانند، همین موضوع موجب شده تا ناشنوایان در پیدا کردن شغل مناسب دچار مشکل شوند. براساس گزارشات واصله از سوی جامعه ناشنوایان، اکثر این افراد یا در کنار بستگان خود مشغول به کارند و یا خودشان شغلی را ایجاد کرده‌اند. وی با اشاره به اینکه ورود ناشنوایان به طور سیستماتیک به مشاغل دولتی بسیار کم است، می‌افزاید: ناشنوایان به دلیل نبود امکانات آموزشی متناسب باشرایط آنها، توفیقات کم در کسب علم و دانش داشته و همین دلیل موجب مشارکت پایین آنها در آزمون‌های استخدامی شده است به‌گونه‌ای که میزان استخدام ناشنوایان نسبت به سایر معلولان کشور در آزمون‌های استخدامی در سطح بسیار پایینی قرار دارد. علیرضا نجف‌پور، رییس هیئت مدیره انجمن خانواده ناشنوایان ایران نیز با اشاره به اینکه به رسمیت شناختن زبان اشاره بسیاری از مشکلات جامعه ناشنوایان را برطرف خواهد کرد و ارگان‌های دولتی مجبور به استفاده و بهره‌گیری از مترجمان زبان اشاره خواهند شد، به این پرسش که اگر ناشنوایان مترجم نداشته باشند چگونه می‌توانند با بقیه افراد جامعه ارتباط برقرار کنند؟ می‌پردازد و به ایسنا می‌گوید: مترجمان زبان اشاره ایرانی همچون پل ارتباطی هستند که می‌توانند موجب ارتباط برقرار کردن بین افراد شنوا و افراد ناشنوا در جامعه باشند. به عبارتی می‌توان گفت از طریق به رسمیت شناختن زبان اشاره بسیاری از مشکلات جامعه ناشنوا در ایران برطرف خواهد شد. وی با اشاره به پیگیری‌های این انجمن و شبکه ملی تشکل‌های مردم نهاد افراد دارای معلولیت شنوایی برای حل مشکلات جامعه ناشنوا در مناسب‌سازی برنامه‌های صدا و سیما، توضیح می‌دهد: با پیگیری‌های انجام شده، تلاش شده تا مستندات، اخبار و سریال‌های مشهور، دارای مترجم زبان اشاره باشند و در حال حاضر می‌بینیم که اکثریت فیلم‌ها را نیز با زیرنویس پخش می‌کنند. رییس هیئت مدیره انجمن خانواده ناشنوایان ایران در بخش دیگری از سخنان خود درخصوص وضعیت دسترسی ناشنوایان به سمعک تصریح می‌کند: ناشنوایان به دلیل مشکلات مالی و بالا بودن هزینه تجهیزات توانبخشی، برای خرید سمعک و باتری با مشکلات زیادی روبرو هستند. سازمان بهزیستی هم به طور مستقیم کمکی برای خرید سمعک به ناشنوایان نمی‌کند بلکه تنها کمک‌های مالی ارائه می‌کند. البته بسیاری از ناشنوایان هم درخواست دریافت کمک مالی برای خرید سمعک از بهزیستی را داشته‌اند، اما بهزیستی با عنوان کردن عدم وجود بودجه، از ارائه این خدمات خودداری کرده است. نجف‌پور با اشاره به وضعیت اشتغال جامعه ناشنوایان بیان می‌کند: آمار دقیقی از ناشنوایان تحصیل کرده بیکار در دست نیست اما براساس گزارشات به دست آمده از سوی ناشنوایان به انجمن، بیشتر کارفرمایان فکر می‌کنند ناشنوایان به دلیل اختلال شنوایی، توان‌ انجام کار را ندارند و به همین دلیل موفق به دریافت شغل نمی‌شوند. اگر «زبان اشاره» به رسمیت شناخته شود ... فرزاد پورمحمد روحی، نایب رئیس هیئت مدیره انجمن خانواده ناشنوایان ایران نیز ضمن انتقاد نسبت به بی‌توجهی جامعه در به رسمیت شناختن زبان اشاره در کشور، به ایسنا می‌گوید: اگر زبان اشاره به رسمیت شناخته و استفاده از آن تبدیل به قانون شود، وضعیت اجتماعی ناشنوایان ارتقاء، پیدا خواهد کرد. به دنبال آن صدا و سیما برای مناسب‌سازی برنامه‌های خود چارچوب تعریف شده‌ای دارد و از سوی دیگر نیز در فضاهای عمومی و دولتی مانند دادگاه‌ها، بیمارستان‌ها، فرودگاه‌ها و... استفاده از مترجمان زبان اشاره در دستور کار قرار می‌گیرد. وی با تاکید بر اینکه ساده‌ترین امر برای انسان‌ها ارتباط برقرار کردن است، بیان می‌کند: شغل مترجمی زبان اشاره باید به عنوان شغل رسمی در کشور تعریف شود این درحالیست که بهزیستی استان تهران بودجه‌ای که باید برای مترجمان زبان اشاره اختصاص دهد را به بهانه‌های مختلف به این حوزه اختصاص نمی‌دهد. نایب رئیس هیئت مدیره انجمن خانواده ناشنوایان ایران با اشاره به اینکه انجمن برای استفاده از زیرنویس در برنامه‌های تلویزیونی با صدا و سیما مکاتبات زیادی انجام داده است، تاکید می‌کند: در فصل هفتم قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت که در سال ۱۳۹۷ به تصویب رسیده، آمده است که سازمان صدا و سیما مکلف است حداقل پنج ساعت از برنامه‌های خود را در هفته به صورت رایگان در زمان‌های مناسب به برنامه‌های سازمان و تشکل‌های مردم نهاد حامی افراد دارای معلولیت به منظور آشنایی مردم با حقوق، توانمندی‌ها و مشکلات این افراد اختصاص دهد و نسبت به زیرنویسی فیلم‌ها و برنامه‌های شبکه‌های مختلف سیما، استفاده از رابط ناشنوایان و نیز پخش توصیف شنیداری فیلم‌ها جهت افراد نابینا اقدام کند. پورمحمدی با اشاره به قدیمی بودن سمعک‌ها در ایران، توضیح می‌دهد: مشکلی که سمعک‌ها دارند این است که به دلیل اینکه سمعک‌های قدیمی قطعات ضعیف‌تری دارند، مصرف باتری آنها زیاد است. از سوی دیگر ناشنوایان برای تهیه سمعک‌های جدید باید هزینه گزافی بپردازند و این درحالیست که به دلیل تحریم‌های ظالمانه در واردات سمعک مشکلاتی وجود دارد و از سوی دیگر به دلیل گران بودن قیمت‌ سمعکهای خارجی و به دنبال آن عدم توان خرید آنها از سوی ناشنوایان، واردات برای شرکتها مقرون به صرفه نیست و از این کار منصرف می‌شوند ‌. نایب رئیس هیئت مدیره انجمن خانواده ناشنوایان ایران درخصوص وضعیت اشتغال ناشنوایان در ایران نیز معتقد است که بسیاری از کارفرمایان به دلیل عدم آشنایی با توانایی ناشنوایان، از به کارگیری آنها در شرکت‌ها خودداری می‌کنند و از همین رو تعداد ناشنوایان شاغل به نسبت پایین است این درحالیست که در نظر گرفتن مترجم و به رسمیت شناختن زبان اشاره می‌تواند در ارتقاء وضعیت شغلی این قشر اثرگذار باشد.