کاربرد شاخه های رشته روانشناسی در حوزه های مختلف

         
1-لطفا خودتان را معرفی فرمایید و سوابق فعالیت خود را نیز بازگو نمایید:
بنده پریسا هواسی هستم دانش آموخته مقطع کارشناسی ارشد روانشناسی که در حوزه مشاوره و روانشناسی تربیتی فعال می باشم .
2- در ابتدا لطفا برای خوانندگان ما از روانشناسی تربیتی و محدوده فعالیت آن مفاهیمی را بفرمایید.
روانشناسی تربیتی یکی از شاخه‌های روانشناسی است که به مطالعه فرآیندهای یادگیری و تدریس و بهینه‌سازی این فرآیندها در محیط‌های آموزشی می‌پردازد. هدف اصلی روانشناسی تربیتی، درک و بهبود عملکرد یادگیری و تدریس است. این شاخه از روانشناسی، اصول و نظریه‌های روانشناسی را به کار می‌گیرد تا به چالش‌ها و مشکلات مرتبط با آموزش و پرورش پاسخ دهد.
محدوده فعالیت این رشته از روانشناسی به مواردی چون تحقیق و پژوهش ، طراحی و ارزیابی برنامه ارزشیابی ،مشاوره و هدایت تحصیلی ، آموزش معلمان و امثال آن می پردازد. کاربرد این شاخه از روانشناسی هم بسیار متنوع می باشد. مواردی چون بهبود یادگیری فردی ، توسعه استراتژی تدریس و مطالعه اثرات فناوری و مانند آن را در بر می گیرد.
3- به نظر شما  چرا مردم کمتر سراغ روانشناس ها می روند؟
به طور کلی بسیاری از مردم تصورات غلطی از روانشناسی دارند وبا همین تصور غالبا یا خود را بی نیاز از مشاوره می بینند و یا اساسا از آن می ترسند و علی رغم احساس نیاز از مراجعه به روانشناس پرهیز می کنند. حال آنکه این علم می تواند زمینه ساز بسیاری از موفقیت ها و کاهنده بسیاری از مشکلات در مسیر موفقیت انسان باشد. دلایل مختلفی وجود دارد که ممکن است باعث شود مردم کمتر به روانشناس‌های تربیتی اعتماد کنند. بعضی مواردی که بنده می توانم به آن اشاره کنم شامل کمبود آگاهی از خدمات رسانی و نوع کمکی است که روانشناس می تواند به آنها کند، نگرانی از برچسب خوردن، مقاومت فرهنگی و هزینه هایی است که باید در این راه پرداخت کنند.
4- شاخه های مختلف روانشاسی چیست و به نظر شما کدام رشته کاربردی تر است؟
روانشناسی به شاخه‌ها و تخصص‌های متعددی تقسیم می‌شود که هر یک به بررسی جنبه‌های مختلف رفتار انسان و فرآیندهای ذهنی می‌پردازند. بنده در اینجا به برخی از مهم‌ترین شاخه‌های روانشناسی به همراه یک توضیح مختصر می پردازم . این شاخه ها عبارتند از:
-          روانشناسی بالینی: تمرکز بر ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات روانی و مشکلات عاطفی و رفتاری.
-          روانشناسی مشاوره‌ای: مشابه روانشناسی بالینی، اما تمرکز بیشتر بر مشکلات روزمره و بهبود کیفیت زندگی افراد دارد.
-          روانشناسی تربیتی: بررسی فرآیندهای یادگیری و روش‌های آموزش و پرورش مؤثر.
-          روانشناسی صنعتی و سازمانی: مطالعه رفتار انسان در محیط‌های کاری و بهبود عملکرد سازمانی و رضایت شغلی.
-          روانشناسی اجتماعی: بررسی نحوه تأثیرگذاری افراد بر یکدیگر و تعاملات اجتماعی.
-          روانشناسی رشد: مطالعه تغییرات رفتاری و روانی افراد در طول زندگی از کودکی تا پیری.
-          روانشناسی شناختی: بررسی فرآیندهای ذهنی مانند تفکر، حافظه، حل مسئله و زبان.
-          روانشناسی سلامت: تمرکز بر تأثیر عوامل روانی بر سلامت جسمانی و روش‌های پیشگیری و درمان بیماری‌ها.
-          روانشناسی قانونی: کاربرد اصول روانشناسی در سیستم قضایی و قانونی.
کاربردی‌ترین رشته روانشناسی به نیازها و علاقه‌های فردی آحاد مردم بستگی دارد. مثلا اگرشما به درمان و کمک به افراد با مشکلات روانی علاقه‌مندید، روانشناسی بالینی یا مشاوره‌ای می‌تواند گزینه مناسبی باشد. اگر به بهبود عملکرد سازمان‌ها و ارتقای رضایت شغلی علاقه دارید، روانشناسی صنعتی و سازمانی مناسب است. در کل، هر رشته‌ای که بتواند نیازهای جامعه را برآورده کند و به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند، کاربردی است.
بنابراین، نمی‌توان به طور قطع گفت کدام رشته کاربردی‌تر است، زیرا هر رشته بسته به شرایط و نیازهای جامعه می‌تواند کاربردهای خاص خود را داشته باشد.
5-منابع نوین روانشناسی خصوصا خارجی  و دسترسی به آن در جامعه و کشورما به چه صورتی است؟
اگرچه تلاش های زیادی از طرف جامعه علمی برای تامین منابع معتبر و کتب خارجی روانشناسی تربیتی (که بسیار نیز منتشر می شود) اما همچنان متاسفانه مانند سایر علوم  منابع نوین روانشناسی و دسترسی به آن در جامعه ما به دلایل مختلفی محدود است. برخی از این دلایل عبارتند از:
محدودیت‌های ترجمه کم متون خارجی ،  تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی و عدم امکان به خرید کتاب از سایت های مطرح فروش کتاب از خارج کشور ، مشکلات اقتصادی اهل مطالعه و تحقیق  و فقدان انتشار و ترجمه منظم به دلیل عدم صرفه اقتصادی می تواند به عنوان مهمترین موانع وجود منابع کافی متون خارجی  برای روانشناسی تربیتی باشد.
6- از آنجاییکه به نظر می رسد  تربیت کودکان در حوزه رشته تخصصی شما باشد ؛ امروزه غالبا والدین در بحث تربیت کودکان دچار چالش هایی هستند ، شما این چالش ها را چگونه ارزیابی می کنید؟
امروزه  والدین با چالش‌های متعددی در تربیت کودکان مواجه هستند. این چالش‌ها می‌توانند ناشی از تغییرات سریع اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و تکنولوژیکی باشند. تغییرات تکنولوژی به نحوه تربیت کودک خانواده نیز موثر است.امروزه تغییرات ساختاری سریع در خانواده ها و بروز استرس های مختلف از جمله استرس ناشی از مسایل اقتصادی ، فشار نسلی و تغییرات مسایل رفتاری باعث چالش هایی شده که باید در مسایل تربیتی به آن پرداخته شود.
باید توجه داشت که تربیت کودکان در ایران با چالش‌های متعددی روبرو است که این چالش‌ها می‌توانند بر سلامت روانی و جسمی کودکان تأثیر بگذارند. من اجازه می خواهم در اینجا به اختصار  برخی از مهم‌ترین چالش‌های تربیتی در ایران را به اختصار توضیح بدهم. سیستم آموزشی
- فشار تحصیلی:
 سیستم آموزشی ایران به شدت بر موفقیت تحصیلی و نمرات بالا تأکید دارد، که می‌تواند باعث ایجاد استرس و اضطراب در کودکان شود. علاوه بر آن کمبود منابع و امکاناتدر بسیاری ازمدارس، به ویژه در مناطق محروم، با کمبود منابع آموزشی و زیرساخت‌های مناسب روبرو هستند.
- تفاوت‌های فرهنگی و اجتماعی
تفاوت‌های فرهنگی: در ایران، تفاوت‌های فرهنگی میان مناطق مختلف کشور و حتی میان خانواده‌ها می‌تواند چالش‌های خاصی در تربیت کودکان ایجاد کند.  این تفاوتهای فرهنگی باعث فشارهای اجتماعی به شکل های مختلفی شده است . جامعه ایران به شدت بر روی نقش‌های جنسیتی سنتی و انتظارات اجتماعی تأکید دارد که می‌تواند بر رشد و توسعه کودکان تأثیر بگذارد.
-مسائل اقتصادی
نکته بسیار مهم در تربیت کودکان درگیری خانواده ها با مسئله فقر و نابرابری است. فقر و نابرابری‌های اقتصادی می‌تواند به کمبود منابع مالی برای آموزش و تربیت کودکان منجر شود. یکی از نمود های اصلی آن اشتغال نامناسب و کمبود درآمد  والدین است که  بسیاری از والدین به دلیل شرایط اقتصادی ناچار به کار طولانی مدت هستند که ممکن است زمان کمی برای تربیت و همراهی با کودکان باقی بگذارد
- فناوری و رسانه
استفاده زیاد از تکنولوژی نوین در راستای فضای مجازی و در اختیار بودن بیش از حد از فناوری و رسانه‌های دیجیتال می‌تواند به مشکلاتی مانند کمبود فعالیت‌های فیزیکی و مشکلات اجتماعی منجر شود.
محتوای نامناسب فضای مجازی و دسترسی آسان به محتوای نامناسب و غیرسازنده  با سن کودکان از طریق اینترنت و رسانه‌ها، می‌تواند چالش‌های تربیتی جدیدی ایجاد کند
- سلامت روانی و عاطفی
از طرفی مشکلات روانی بسیاری از افراد جامعه ، افزایش میزان افسردگی، اضطراب و سایر مشکلات روانی در کودکان و نوجوانان نیازمند توجه ویژه‌ای است؛ همچنین  ازسوی دیگر فقدان خدمات مشاوره‌ای و کمبود خدمات مشاوره‌ای و روانشناسی در مدارس و مراکز آموزشی می‌تواند به مشکلاتی در شناسایی و درمان به موقع مسائل روانی منجر شود.
- تعامل والدین و کودکان
سبک‌های تربیتی مختلف به صورت اختلاف نظر میان والدین می‌تواند باعث ایجاد سردرگمی و استرس در کودکان شود ؛ همچنین کمبود مهارت‌های تربیتی برخی والدین وفقدان مهارت‌های لازم برای تربیت ، می‌تواند به مشکلات رفتاری و عاطفی منجر شود.
برای مقابله با این چالش‌ها، لازم است که سیاست‌گذاران و مسئولان آموزشی برنامه‌های جامع و مناسبی را طراحی و اجرا کنند که به بهبود شرایط تربیتی و آموزشی کودکان کمک کند. افزایش آگاهی والدین و ارائه خدمات مشاوره‌ای و حمایت روانی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
7_با توجه به گسترش شبکه های اجتماعی و تاثیر آن در محیط کار، روانشناسی محیط کار امروز را چگونه ارزیابی میکنید؟
افزایش تمرکز در محیط کار با کنترل استفاده از فضای مجازی، یک موضوع بسیار مهمی است که نادیده گرفته می‌شود. اما کاهش استفاده از این برنامه‌ها می‌تواند تأثیر چشمگیری در رشد و پیشرفت کارمندان در محیط کار داشته باشد.
اهمیت افزایش تمرکز در محیط کار از آن جایی قابل توجه است که با وجود حواس‌پرتی‌های اطراف، مانند شبکه‌های اجتماعی، شاهد کاهش بازخورد از کارکنان خواهیم بود. این موضوع درمجموع همه کارمندان یک سازمان، باعث افت بازدهی در محیط کار می شود. باتوجه به اینکه اینترنت و فضای مجازی از نظر روانشناسی فضای مجازی در محیط کار داری ویژگی های زیر می باشد
۱- در دسترس بودن
2- اثر تحریک کنندگی
3- بی زمانی
4- ناشناس بودن
5- عدم بازداری
بنابراین چرخ زدن و جست و جوی کلی افراد، انتخاب ها، الویت ها و رفلکس های آنان در فضای مجازی ناشی از ویژگی های شخصیتی آنها است. تجزیه و تحلیل داده های حاصل از بررسی روانشناسی فضای مجازی کارمندان، ارتباط بسیار نزدیکی بین شخصیت فرد و رفتار اینترنتی وی را نشان خواهد داد. برای مثال سطح مسئولیت پذیری فرد در چند دقیقه جست و جوی آنلاین وی  آشکار می شود ، پس میتوان گفت گسترش شبکه های اجتماعی و فضای مجازی تاثیر شگرفی در روانشناسی محیط کار خواهد داشت و در جهت افزایش راندمان در محیط کار، این موضوع حائزه اهمیت بسیار است.

گفتگو: امیر علی بینام