تاثیر صندلی خالی دانشگاه‌ها بر بازار کار/ ضربه‌گیر ورود جوانان به بازار برداشته می‌شود؟

به گزارش بازارکار به نقل از تجارت‌نیوز، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد می‌گوید: «600 هزار صندلی خالی در دانشگاه‌ها داریم.» این خبر افزون بر اینکه نشان از کاهش انگیزه جوانان برای تحصیل در دانشگاه‌ها دارد، از آنجایی‌که قبلا گفته می‌شد دانشگاه به‌عنوان یک ضربه‌گیر برای بازار کار عمل می‌کند و به دلیل ادامه تحصیل، جمعیت فعال حداقل چهار تا 6 سال با تاخیر وارد بازار می‌شوند، می‌تواند خوانندگان را به این نتیجه برساند که حالا دیگر این ضربه‌گیر برداشته شده است. در این صورت، باید منتظر چه اتفاقاتی در بازار کار باشیم؟ آیا قرار است این نیروی جوان روانه بازار کار می‌شوند؟ یک کارشناس مسائل اقتصادی با بررسی چرایی کاهش تمایل جوانان به تحصیل در دانشگاه‌ها، در پاسخ به این سوالات این نگرانی را مطرح می‌کند که باید منتظر افزایش مهاجرت از کشور و محروم ماندن بازار کار از سرمایه انسانی باشیم، چرا که صندلی خالی دانشگاه‌ها یعنی نبود تصویری روشن از آینده اقتصاد ایران. علت بی‌انگیزگی برای ادامه تحصیل چیست؟ یک کارشناس بازار کار در این باره به تجارت‌نیوز گفت: شاید رشد قابل توجه نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان که طبق آمارهای رسمی حدود 40 تا 45 درصد است، مهم‌ترین عاملی باشد که انگیزه جوانان را برای تحصیل در دانشگاه‌ها از بین برده است و در نتیجه دانشگاه‌ها روز‌به‌روز در جذب دانشجو با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند. حمید حاج‌اسماعیلی افزود: طی دو-سه دهه گذشته اقداماتی برای توسعه دانشگاه‌ها انجام شد اما بازار کار متناسب با آن توسعه نیافت. در واقع، دانشگاه‌ها پیش‌قدم توسعه و افزایش ظرفیت برای جذب دانشجو شدند و همین موضوع مشکلاتی را برای کشور ایجاد کرد. در یک برهه زمانی برای رفع این مشکل، تلاش‌هایی برای برقراری ارتباط بین بازار کار و دانشگاه انجام شد و طرح‌هایی در دستور کار قرار گرفتند اما در نهایت شکست خوردند. هنوز ما در نقطه اول قرار داریم و متاسفانه ارتباط منطقی بین دانشگاه و صنعت شکل نگرفته است. طرح توسعه دانشگاه شکست خورد؟ وی با اشاره به لزوم بررسی همه‌جانبه این موضوع، گفت: اولین موضوع، شکست طرح توسعه دانشگاه‌ها و در نهایت به‌کارگیری فارغ‌التحصیلان در بازار کار است. اقتصاد ایران متناسب با طرح و برنامه توسعه دانشگاه دچار تغییر و تحول نشده است. اقتصاد کشورمان دولتی است؛ طوری که بیش از 85 درصد از امور اقتصادی در اختیار سازمان‌ها و نهادهای دولتی قرار دارد و این موضوع به مانعی بر سر جذب فارغ‌التحصیلان تبدیل شده است. در چنین وضعی، جذب فارغ‌التحصیلان از طریق گزینش و عبور از فیلترهای متعدد و از میان افراد وابسته و خویشاوندان مدیران دولتی انجام می‌شود و این امر راه را بر بقیه فارغ‌التحصیلان می‌بندد. یکی از انگیزه‌های اصلی فارغ‌التحصیلان این است که بعد از اتمام تحصیلات خود بتوانند نقشی را در بازار کار ایفا کنند و یک شغل مناسب با درآمد مکفی داشته باشند اما در وضعیت کنونی، این موضوع به یک آرزوی دست‌نیافتنی تبدیل شده است. حاج‌اسماعیلی با بیان اینکه موضوع بعدی به شرایط بد اقتصاد ایران مربوط می‌شود، خاطرنشان کرد: در حقیقت، بازار کار ایران به دلیل وضع تحریم‌ها هر روز کوچک و کوچکتر شده و امکان توسعه آن با اما و اگرهای بسیاری مواجه شده است. می‌توان از تحریم‌ها به‌عنوان یک سد بزرگ در مسیر توسعه کشور و به‌ویژه بازار کار نام برد. به‌رغم اینکه مسئولان با پنهان‌کاری از دستیابی به موفقیت و خودکفایی دم می‌زنند اما بازار کار ایران با محدودیت‌های بزرگی در مسیر توسعه خود و انتقال دانش و تکنولوژی به دلیل نبود تعامل و با وجود تحریم‌ها دست به گریبان است و این موضوع عامل بازدارنده‌ای برای جذب فارغ‌التحصیلان محسوب می‌شود. گره کور اجتماعی و ناامیدی جوانان این کارشناس بازار کار تاکید کرد: در کنار تمام اینها باید به گره‌های کور اجتماعی که ناشی از مشکلات اقتصادی است، اشاره کرد. بحران‌هایی که در بخش‌های مختلف مثل اشتغال، رفاه، تفریح یا درآمدزایی ایجاد شده، ناامیدی جوانان را از آینده کاری‌شان افزایش داده است. دانشگاه وابسته راه را بر رقابت بسته است حاج‌اسماعیلی ادامه داد: مساله بعدی به تاسیس دانشگاه‌های وابسته برمی‌گردد. یعنی به جای اینکه یک فضای رقابتی و سالم برای جوانان ایجاد کنیم، دانشگاه‌های وابسته راه را بر رقابت بسته‌اند. دانشگاه‌های وابسته افراد مورد نظر خودشان را تربیت و بعد در بازار کار استخدام می‌کنند و در نتیجه افرادی که در دانشگاه‌های سراسری و غیروابسته تحصیل می‌کنند پشت درب کارخانجات و کسب و کارها می‌مانند و راه برای ورود و نقش‌آفرینی آنها در بازار کار بسته است. تناقض جدی میان طرح‌های دولتی وی وجود تناقض و تعارض جدی در سیاست‌ها و طرح‌های کشور را مساله آخر دانست و در این باره توضیح داد: از طرفی مقامات دولتی در تریبون‌های رسمی از نبود مهارت دم می‌زنند و از طرفی دیگر با ظرفیت‌سازی بری افزایش جذب دانشجو در دانشگاه‌ها تبلیغ می‌کنند. این یک تناقض آشکار است. بازار غیررسمی مانع استخدام شده است حاج‌اسماعیلی در پایان خاطرنشان کرد: یک نکته مهم دیگر به سود سرشار فعالیت در بازارهای غیررسمی مربوط می‌شود که جوانان را نسبت به ادامه تحصیل ناامید کرده است و مانع جدی برای استخدام و به دست آوردن شغل محسوب می‌شود. مجموع این موارد باعث شده تا ما به این نتیجه برسیم که آینده‌ی روشنی پیش روی جوانان از طریق تحصیل در دانشگاه‌ها وجود ندارد. این تصویری که وجود دارد به مهاجرت‌ها دامن زده و جوانان خروج از کشور را به ماندن ترجیح می‌دهند.