۶ راه تأمین مالی برای دانش بنیان‌ها طراحی شد؛ کاهش ریسک سرمایه‌گذاری

حامد رفیعی با اشاره به جزییات ۶ الگوی تأمین مالی شرکت‌های دانش بنیان و فناور در مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی گفت: از این ۶ الگو از ابتدای سال ۱۴۰۴، ۳ الگو در حال اجرایی شدن است و طراحی الگو‌های جدید توسعه سرمایه‌گذاری در زیست‌بوم دانش‌بنیان، هدف اصلی اجرای این طرح‌ها به شمار می‌رود.

اوراق گواهی توسعه فناوری به صورت مردم پایه منتشر می‌شود / جذب ۲۰ همت تا خرداد

رفیعی یکی از مهم‌ترین الگو‌ها را «اوراق گواهی توسعه فناوری» عنوان کرد و گفت: این طرح با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری طراحی شده و منابع آن از طریق مشارکت مردمی تأمین می‌شود. این اوراق به‌صورت مردم‌پایه منتشر خواهد شد و منابع حاصل از آن به شرکت‌های دانش‌بنیان تزریق می‌شود. برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا خردادماه ۱۴۰۳ حدود ۲۰ همت (۲۰۰۰ میلیارد تومان) از این طریق جذب کنیم و در صورت موفقیت، این میزان در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت.

مدیر کل مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی ضمن بیان این مطلب که انتشار این اوراق می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران نسبت به شرکت‌های دانش‌بنیان را افزایش دهد، گفت: از مهم‌ترین ویژگی‌های این روش می‌توان به دستیابی به منابع جهت سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های شرکت‌های دانش‌بنیان و کاهش نیاز به تسهیلات، ارزان‌تر بودن تأمین منابع نسبت به روش تأمین مالی جمعی و سایر روش‌های بازار سرمایه اشاره کرد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: این روش تامین مالی با اولویت تامین مالی کسب و کار‌های دانش‌بنیان موثر در افزایش سهم زیست‌بوم در GDP کشور، شرکت‌های دانش‌بنیان سبز، دانش‌بنیان‌های دارای طرح‌ها و اولویت‌های مرتبط با توسعه انرژی تجدیدپذیر یا اوراق گواهی سپرده سبز حائز اولویت تخصیص خواهند بود.

الگوی فاکتورینگ؛ راه‌حلی مناسب برای تأمین مالی زنجیره تأمین

مدیر کل مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی الگوی دوم را «فاکتورینگ» نام برد و در این باره توضیح داد و گفت: با وجود تأکید قانون برنامه هفتم و قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها بر این موضوع، متأسفانه فاکتورینگ در اقتصاد ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است. ما در مرکز، روشی طراحی کرده‌ایم که بتواند استقبال ذینفعان را داشته باشد و پس از اجرای آزمایشی، می‌تواند به کل اقتصاد تعمیم داده شود.

وی در تشریح این الگو گفت: در این الگو، خریدار قرارداد خود با فروشنده را در نهاد مالی فاکتور خواهد کرد با این شرط که ۵۰ درصد مبلغ قرارداد را به حساب فروشنده در نهاد مالی واریز کند. مابقی مبلغ قرارداد تا زمان سر رسید به صورت اقساطی در مقابل تسلیم تضامین مکفی و پرداخت کارمزد به نهاد مالی به حساب فروشنده در نهاد مالی واریز خواهد شد. نهاد مالی نیز متعهد خواهد بود که به میزان اصل مبلغ قرارداد (به تضمین مبلغ بلوکه شده در نهاد مالی به ذینفعی فروشنده)، به فروشنده تسهیلات ارائه کند.

رفیعی ادامه داد: در زمان سر رسید قرارداد، نهاد مالی متعهد به بازگرداندن اصل مبلغ قرارداد پس از تنزیل و کسر کارمزد نهاد مالی به فروشنده (با شرط تسویه تسهیلات) خواهد بود. چنانچه سررسید تسهیلات با سررسید قرارداد متفاوت باشد، معادل مبلغ لازم جهت تضمین باقیمانده تسهیلات، همچنان در حساب فروشنده نزد نهاد مالی بلوکه خواهد بود و در زمان سررسید تسهیلات، به فروشنده باز گردانیده خواهد شد. در این الگو هر سه طرف، منتفع خواهند شد.

تأمین مالی جمعی و کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌ها

رفیعی در ادامه طراحی «الگوی تأمین مالی جمعی» برای زیست بوم خاص دانش بنیان (Crowdfunding) را به عنوان سومین الگوی تامین اعتبار پایدار برشمرد و گفت: در این روش از ظرفیت انجمن‌های دانش‌بنیان استفاده می‌کنیم و معاونت در کنار انجمن‌ها خواهد بود تا با کاهش هزینه‌های تأمین مالی، منابع بیشتری را از طریق مشارکت مردم و سرمایه‌گذاران خرد جذب کنیم. این الگو به شرکت‌های دانش‌بنیان کمک می‌کند تا با نرخ‌های مناسب‌تر به منابع مالی دسترسی پیدا کنند.

صندوق تضمین دارایی‌های نامشهود؛ تضمین جذب سرمایه برای دانش بنیان‌ها

وی همچنین طرح‌های «بیمه اعتباری، بیمه دارایی نامشهود و صندوق تضمین دارایی‌های نامشهود» را از دیگر روش‌های تأمین مالی پایدار نام برد و افزود: در زیست‌بوم دانش‌بنیان، دارایی‌های نامشهود سهم قابل‌توجهی دارند، اما متاسفانه در اقتصاد سنتی کمتر دیده می‌شوند. با راه‌اندازی این طرح‌ها، امکان استفاده از این دارایی‌ها برای تأمین مالی فراهم می‌شود و شرکت‌ها می‌توانند از پشتوانه بیمه و تضمین برای جذب سرمایه استفاده کنند.

صندوق تأمین مالی مشترک؛ حمایت چند بانک از یک طرح دانش بنیان

مدیر کل مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی با بیان این مطلب که یکی دیگر از الگوها، «صندوق تأمین مالی مشترک» مبتنی بر همکاری است که با مشارکت چند نهاد مالی اجرا می‌شود، خاطرنشان کرد: در این روش، چند بانک یا مؤسسه مالی به‌صورت مشترک از یک طرح دانش‌بنیان حمایت می‌کنند. این کار نه‌تن‌ها ریسک نهاد‌های مالی را کاهش می‌دهد، بلکه دسترسی شرکت‌ها به منابع مالی را نیز بهبود می‌بخشد و شرکت‌ها می‌توانند با یک وثیقه از چندین نهاد مالی (بانک) تامین مالی شوند، اما در بلند مدت باید در پلتفرم هوشمند از نوع فناوری‌های بلاکچین قرار بگیرد تا شفاف سازی صورت گیرد.

وی در این باره بیشتر توضیح داد و گفت: این صندوق در قالب پلتفرم همکاری مالی نوآورانه (هما) فعالیت می‌کند و بر مبنای همکاری بین بانکی استوار بوده و در قالب مجوز بانک مرکزی، می‌تواند صندوقی جهت همکاری بین بانکی جهت مشارکت در تأمین مالی و ارائه تسهیلات به هر طرح دانش‌بنیان راه‌اندازی شود. در این حالت بانک‌ها بر اساس اطلاعات پروژه‌ها و ارزیابی‌ها تصمیم می‌گیرند که کدام پروژه‌ها را تامین مالی کنند.

درآمد آینده دانش بنیان‌ها، اقساط تسهیلات می‌شود

این مقام مسئول معاونت علمی در ادامه الگوی «وام‌های مبتنی بر درآمد آینده» را یکی دیگر از ابتکاری‌ترین طرح‌ها برای تامین مالی پایدار شرکت‌های دانش بنیان و فناور عنوان کرد و گفت: در قالب این الگو، شرکت‌های دانش بنیان متعهد می‌شوند که درصدی از درآمد آینده کارشان را به عنوان اقساط تسهیلات اعلام کنند. این اظهار درآمد که بر اساس موفقیت در بازپرداخت، اعتبار برای تسهیلات بعدی را دریافت می‌کند، بسیار مهم است و در ارزیابی‌ها نهاد تأمین کننده مالی، برای اعتباردهی و تخصیص تسهیلات بعدی، تأثیرگذار خواهد بود.

وی ضمن اشاره به اینکه در این روش، اقساط وام به جای مبالغ ثابت، به صورت درصدی از درآمد شرکت‌ها تعیین می‌شود و با ایجاد یک نظام اعتبارسنجی پویا، شرکت‌های متعهد از مزایای بیشتری برخوردار خواهند شد، بیان کرد: همواره این نگرانی در وام‌های مبتنی بر درآمد وجود دارد که اظهار دقیق درآمد از طرف شرکت‌ها تحقق نیابد. در الگوی اعتباردهی براساس اعلام درآمد که توسط معاونت علمی معرفی می‌شود، شرکت‌ها ابتدا یک وام اولیه دریافت می‌کنند و براساس درآمد‌های اعلام شده و اهداف محقق شده، می‌توانند اعتبار برای وام بعدی را دریافت کنند.

مدیر کل مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی در همین رابطه افزود: شرکت‌هایی که درآمد‌های خود را دقیق اعلام کنند و به اهداف مالی تعیین شده برسند، با توجه به کاهش ریسک نهاد وام دهنده، محتمل است که با وثایق کمتر و بطور کلی نرخ‌های سود واقعی کمتری برای وام‌های بعدی مواجه شوند و یا حتی بانک‌ها با شخصی‌سازی مشتریان، شرایط وام‌دهی بهینه‌تری را به این گروه پیشنهاد دهند.

توسعه اوراق صکوک و انواع مرابحه در زیست‌بوم دانش‌بنیان

رفیعی در ادامه با اعلام اینکه طرح‌های دیگری همچون توسعه فرانچایز‌های فناورانه، توسعه اوراق صکوک و انواع مرابحه در زیست‌بوم دانش‌بنیان، و انتشار اوراق سبز در بازار سرمایه در دستور کار مرکز قرار دارد، گفت: الگوی دیگری که در نظر داریم، توسعه گواهی صرفه‌جویی ناشی از توسعه فناوری در بازار سرمایه است. آیین‌نامه‌های مربوط به این طرح نهایی شده و ظرفیت بسیار خوبی برای صرفه‌جویی انرژی به شمار می‌رود. این اقدام می‌تواند به کاهش تهدیدات انرژی کشور کمک کند و فضایی امن‌تر را ایجاد کند.

توسعه بازار نوآفرین فرابورس در ۱۴۰۴ در دستور کار

وی با اشاره به توسعه بازار نوآفرین در فرابورس در سال ۱۴۰۴ گفت: بازار نوآفرین با دو تابلوی رشد و تابلوی دانش‌بنیان در فرابورس ایجاد و این برنامه از دی‌ماه اجرا شده است و اولین شرکت دانش‌بنیان در بازار نوآفرین عرضه شد. امسال فرایند توسعه‌ای بازار نوآفرین پیگیری خواهد شد.

مدیر کل مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی همچنین از راه‌اندازی «صندوق سرمایه‌گذاری با اثرات اجتماعی» خبر داد و گفت: اجرای این صندوق به‌ویژه در حوزه‌های آب، انرژی و محیط‌زیست و با نگاهی به محرومیت‌زدایی از مناطق محروم کشور پیش خواهد رفت. می‌دانیم برخی کسب‌وکار‌ها در این مناطق به ویژه در حوزه‌های نام‌برده نمی‌توانند نرخ‌های سودی که در بازار وجود دارد را پرداخت کنند. به همین دلیل ما یک صندوق سرمایه‌گذاری مد نظر داریم که در این صندوق، نرخ‌ها پایین‌تر است و در حوزه مسئولیت اجتماعی ورود می‌کند و ان‌شاءالله بتوانیم نیاز‌های کشور را تامین کنیم؛ شاید این موضوع برای سرمایه‌گذار خیلی جذاب نباشد، ولی برای کشور منافع زیادی برای ایجاد اشتغال و بهبود وضعیت مردم دارد.