نشست" تصویری از مدل‌های فقرزدایی در نهاد‌های غیر دولتی " برگزار شد

به گزارش خبرنگار بازارکار سلسله نشست‌های گفتمان سازی عدالت اجتماعی فراگیر با موضوع " تصویری از مدل‌های فقرزدایی در نهاد‌های غیر دولتی " با حضور و سخنرانی دکتر ناصر شمس مدیر عامل محترم موسسه خیریه رویان ابوعلی سینا، مهندس علیرضا محمودی مدیر عامل محترم اتحادیه امکان، دکتر آصفه کامرانی رئیس محترم هیات مدیره انجمن روشنگران فردای کودک و مهندس جسیم مصطفوی مدیرعامل محترم موسسه بین المللی توسعه خدمات مالی خرد روستا برگزار شد.
علیرضا محمودی مدیرعامل اتحادیه امکان با اشاره به موضوع عدالت فراگیر اجتماعی در حوزه فقر و حمایت‌های اجتماعی خاطرنشان کرد: برگزاری این سلسله جلسات، تبیین موضوع و شرح اتفاقاتی که در این مسیر افتاده است، موجب افزایش رغبت فعالان این حوزه خواهد شد و در کنار آن تجارب نقش‌آفرینان این حوزه به اشتراک گذاشته می‌شود. موضوع جلسه امروز نیز بحث نقش نهاد‌های اجتماعی و سمن‌ها در فقرزدایی است که موضوعی بسیار مهم است.

فقر درآمدی و فقر قابلیتی دو نوع فقر هستند
وی با اشاره به اهمیت و جایگاه موضوع تعاون ادامه داد: سازمان جهانی کار در زمینه کار شایسته تحقیقات زیادی انجام داده است و این موضوع برای این سازمان بسیار جدی است. این در حالی است که متاسفانه بحث‌های مربوط به این حوزه تا پیش از پاندمی کرونا کلیشه‌ای و تکراری شده بود. بعد از این همه‌گیری، تغییرات چشمگیری صورت گرفت و تمرکز بیشتری روی نهاد‌های اجتماعی و خیر انجام شد. در دوران کرونا، مدل‌های موفقی در برخی تعاونی‌های بین‌المللی مانند باسک اسپانیا اجرا شد که موجب شد میزان آسیب به مردم تا حد قابل توجهی کاهش پیدا کند. امسال نیز مجمع عمومی سازمان ملل سال ۲۰۲۵ را به عنوان سال تعاون انتخاب کرد.
محمودی با اشاره به در ایران گفت: دو نوع فقر در مفاهیم تعریف می‌شود. فقر درآمدی و فقر قابلیتی دو نوع فقر هستند. فقر مفهومی عام‌تر از فقر درآمدی است. باید پذیرفت که انسان به دنبال این است که متناسب با داشته‌های خود، شغل دلخواه، آموزشی مناسب و زندگی شرافتمندانه داشته باشد. این موضوع باید در ایران مورد توجه قرار گیرد. وی با اشاره به انواع مختلف تشکل‌هایی که به کارگران خدمت میکنند اظهار کرد: ما در ایران چند مدل مجموعه خدمتگزار به کارگران داریم. برخی از این انجمن‌ها، صرفا در محیط کار خود فعالیت میکنند و به دنبال تامین خواسته‌های کارگران خود هستند. دومین گروه، تعاونی‌ها هستند که در دهه دوم و سوم انقلاب بسیار فعال بودند. پس از سیاست‌های اقتصادی نادرست، این نهاد‌ها از نظر کمی و کیفی افت کردند. این تعاونی‌ها در حوزه مصرف و مسکن فعال هستند. سومین گروه تشکل‌هایی هستند که در وزارت کار ثبت نیستند، اما از جامعیتی برخوردارند. یکی از مثال‌های این موضوع اتحادیه کارگری و جامعه اسلامی کارگران است.
وی با اشاره به کارکرد‌های این تشکل‌ها برای مقابله با فقر قابلیتی گفت: مجموعه این تشکل‌ها و نهاد‌ها هفت با هشت کار اصلی دارند. آموزش و توانمندسازی کارگران، برگزاری دوره‌های مهارت آموزی، آموزش حقوق کارگران، آموزش‌های علمی و عالی، حمایت از خانواده‌های کارگری، تقویت امنیت شغلی، بهبود رفاه اجتماعی و فرهنگی و بهبود شرایط شغلی به ویژه افزایش دستمزد همه و همه از کار‌هایی است که توسط این تشکل‌ها انجام می‌شود و بسیار مهم است.
محمودی با اشاره به خدمات خانه کارگر در ایران گفت: خانه‌های کارگری در همه استان‌های کشور وجود دارند و خدمات گوناگون آموزشی، فرهنگی، رفاهی، بهداشتی، غذایی و ... به کارگران و خانواده‌های آن‌ها ارائه می‌دهد. موسسه آموزش عالی کار نیز در سه شهر رفسنجان، قزوین و خرمدره دانشجو دارد و مراکز علمی و کاربردی نیز حدود ۱۹ هزار دانشجو در خود جای داده اند. ۱۵ مرکز کاریابی نیز در مراکز علمی کاربردی ما وجود دارند که به متقاضیان خدمت ارائه می‌دهند. اتحادیه امکان نیز در سراسر کشور شعبه دارد و به دومیلیون و صد هزار کارگر خدمت ارائه میکند.
وی با اشاره به کمک‌های اضافه بر سازمان خانه کارگر به به مناطق محروم گفت: مجموعه فعالیت خانه کارگر بر اساس اساسنامه آن است و این اساسنامه می‌گوید که خانه کارگر نمی‌تواند از قشر کارگر فراتر برود. البته تلاش ما این بوده است که بدون اینکه اسم و اثری از خانه کارگر وجود داشته باشد کمک‌های اضافه بر سازمانی نیز در مناطق محروم به ویژه در خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان انجام دهیم.
محمودی با اشاره به چشم‌انداز عدالت اجتماعی و فقرزدایی در ایران اظهار کرد: متاسفانه باید گفت که چشم‌انداز جالبی در آینده دیده نمیشود و هر چقدر جلوتر برویم، میزان نابرابری بیشتر خواهد شد. البته ما تلاش میکنیم که تا جایی که میتوانیم با بررسی جوانب مختلف با این موضوع مبارزه کنیم.
نقش سمن‌ها در کاهش فقر و نابرابری
دکتر کامرانی رییس هیئت مدیره انجمن روشنگران فردای کودک با اشاره به نقش کیفیت رفتاری انسان‌ها در آموزش خاطرنشان کرد: در اوایل قرن بیستم همه جوامع با چالش‌هایی مانند فقر، جنگ و بیسوادی روبه رو بودند. اولین پارادایمی که برای مقابله با این مشکلات شکل گرفت پارادایم رفاه حداقلی بود که به فساد و رانت ختم شد. پس از آن پارادایم آسایش ایجاد شد که منجر به محرومیت به علت فقر شد. در نهایت جوامع به این نتیجه رسیدند که حکومت‌ها با قدرتشان و بخش خصوصی با سرمایه و پولش نمیتوانند راه حل مبارزه با فقر باشند و باید تشکل‌های نوع سوم یا سمن‌ها و سازمان‌های مردم نهاد به عنوان راهکار شناخته شوند.
وی ضمن اشاره به هدف این انجمن اظهار کرد: هدف انجمن ما کمک به کودکان بازمانده از تحصیل و خانواده‌های آنهاست. تلاش ما این است که این کودکان از توانمندی‌های خود آگاه شوند و با استفاده از آن‌ها آینده روشنی برای خود رقم بزنند. انجمن ما توانسته بستر سوادآموزی برای بیش از دوهزار کودک و ۷۵۰ مادر بیسواد را فراهم کند.
کامرانی با اشاره به رویکرد این انجمن برای توسعه آموزشی گفت: مدل و طرح انجمن روشنگران فردای کودک برای توسعه آموزشی این است که توسعه باید از خود ما و آموزگاران شروع شود. پس از آن آموزگار هشیار می‌تواند دانش‌آموزی خودراهبر پرورش دهد. همچنین آموزگار باید بداند که رویکرد فرایند محور به جای محتوا محور میتواند کمک بیشتری به دانش‌آموزان و خود آموزگار کند.
وی با اشاره به فعالیت‌های این انجمن برای ایجاد مسیری جدید برای آموزش دانش‌آموزان گفت: متاسفانه وجود کنترل بیرونی به جای درونی، نبود ارتباط موثر و تعامل بر اساس تنبیه، تشویق و باجدهی سبب شده تا انجمن ما به فکر مسیر جدیدی برای آموزش کودکان بیفتد. در این راستا، برگزاری دوره‌های تربیت مدرس، سوادآموزی کاربردی مادران، استفاده از رویکرد‌های نوین آموزشی و ایجاد بستر امن اشتغال در انجمن روشنگران فردای کودک، بخشی از اقدامات انجمن ما بوده است.
کامرانی با اشاره به دستاورد‌های این انجمن خاطرنشان کرد: تغییر مسیر آموزش از کنترل بیرونی به کنترل درونی، تشکیل رابطه عمیق بین دانش‌آموزان و آموزگاران، دور شدن فقر از دل و ذهن کودکان و نوجوانان، باکیفیت‌تر شدن فعالیت‌های اجتماعی و داوطلبانه، قرار گرفتن کودکان و نوجوانان در مسیر داشتن چشم‌اندازی با عزت نفس بیشتر برای خود و جامعه که در نهایت به رشد اجتماعی می‌انجامد و رشد خودباوری و مسئولیت پذیری در مقابل قربانی گری بزرگترین دستاورد‌های انجمن ما بوده است.
در فقرزدایی از بسیاری از کشور‌ها عقب هستیم
همچنین دکتر جسیم مصطفوی با اشاره به موضوع تامین مالی خرد و مدل‌های نوین فقرزدایی اظهار کرد: فقر قابلیتی موضوعی مهم است که تعریف و مفهوم آن در سیاستگذاری حاکمیت نقش بسزایی دارد. همچین امروز باید به موضوع زنان بیشتر پرداخت، چرا که در هر جامعه‌ای زنان به ویژه زنان سرپرست خانوار بیش از بقیه مردم از فقر آسیب می‌بینند. متاسفانه در کشور ما شرایطی ایجاد شده که در برخی از طرح‌ها کرامت زنان زیر سوال می‌رود.
مدیرعامل محترم موسسه بین المللی توسعه خدمات مالی خرد روستا ادامه داد: بیشتر کشور‌های در حال توسعه برنامه‌ای برای فقرزدایی دارند، اما ما هنوز نتپانسته ایم به نتیجه قطعی برسیم. برای مثال کشور‌هایی مانند اتیوپی، هند، چین، ترکیه، بنگلادش، پاکستان، فیلیپین، اندونزی و ... توانسته اند با اجرای برنامه‌های اشتغال، تامین مالی خرد و پرداخت نقدی مشروط با فقر مبارزه کنند و پیشرفت‌های قابل توجهی در این زمینه داشته باشند. برای مثال چین توانسته در یکی از برنامه‌های فقرزدایی خود ۷۵ میلیون نفر را از فقر نجات دهد. این اعداد نشان می‌دهد که ما بسیار عقب از دنیا حرکت می‌کنیم.

گزارش: امیر علی بینام