تازه ها
سال‌هاست که بسیاری از کارشناسان آموزشی با انتقاد از وضعیت جاری در آموزش عالی کشور، تمرکز فزاینده بر پژوهش را مانع کارکرد موثر آموزشی دانشگاه‌ها بر می‌شمارند و معتقدند اگر گسست بین پژوهش‌های دانشگاهی و نیاز‌های صنعت که چالش اصلی در تعامل بین ۲ نهاد است از بین نرود، عقب ماندگی علمی و صنعتی تداوم خواهد یافت.
به گزارش بازارکار به نقل از ایرنا، در حالی که دانشگاه‌های برتر دنیا اعتبار خود را از ارایه آموزش‌های باکیفیت و تعامل سازنده با صنعت کسب می‌کنند، بسیاری بر این باورند که نظام آموزش عالی ایران به کمیت گرایی در تولید مقالات ISI روی آورده که تاثیری بر رشد اقتصادی کشور نداشته و از این رو خواستار باز تعریف ماموریت دانشگاه بر مبنای ارائه خدمات فعالانه و پاسخگویانه به صنعت هستند.
عضو هیات علمی و رییس دفتر هدایت شغلی و کاریابی دانشگاه اصفهان با تشریح چالش‌های پیش روی دانش‌آموختگان براین باور است که گسست بین پژوهش‌های دانشگاهی و نیاز‌های صنعت، چالش اصلی در تعامل بین این ۲ نهاد است.
سید میثم دیباجی، معتقد است تحول به معنای واقعی آن در سیستم آموزش عالی ایران رخ نداده و تغییرات بیشتر از اینکه محتوایی باشد، صرفا ظاهری است.
متن زیر حاصل گفت و گوی ایرنا با عضو هیات علمی و مدیر دفتر هدایت شغلی و کاریابی دانشگاه اصفهان درخصوص مشکلات و موانع موجود در راه ارتباط موثر و کاربردی صنعت و دانشگاه است
ضمن تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید، بفرمایید وضعیت کنونی آموزش در دانشگاه‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
متاسفانه در نظام آموزش عالی ما، کارکرد آموزشی دانشگاه‌ها تا حدی تحت‌الشعاع تمرکز فزاینده بر فعالیت‌های پژوهشی قرار گرفته است. این موضوع، به دلایل ساختاری و اولویت‌بندی‌های موجود در نظام آموزش عالی قابل مشاهده است.
به نظر شما، چه تغییراتی در روش‌های آموزشی دانشگاه‌ها ضروری است؟
اگر بخواهیم با اغراق نسبی سخن بگوییم، تحول بنیادین مشهود در روش‌های آموزشی ما، عمدتاً محدود به جایگزینی ابزار‌های نوشتاری سنتی نظیر گچ و تخته با فناوری‌های نوین همچون ماژیک و وایت برد بوده است، متاسفانه، پابه‌پای تغییر محتوای علم و روش‌های عرضه آن تغییر نیافته است.
به نظر می‌رسد شما معتقدید نظام آموزشی فعلی، آمادگی لازم را برای مواجهه با نیاز‌های آینده به دانشجویان نمی‌دهد.
دقیقا همینطور است. نظام آموزشی حاکم، دانشجویان را نه در راستای آمادگی برای مواجهه با اقتضائات آتی سپهر کار و زندگی، بلکه به‌طور عمده در انطباق با شرایط و مقتضیات علمی و فناوری که در حال افول و گذر است، تربیت می‌نماید.
چه راهکاری برای ایجاد این تحول بنیادین پیشنهاد می‌کنید؟
این دگردیسی اساسی، صرفاً از طریق ایجاد مناسک، تشریفات و ساختار‌های سازمانی نوین در دانشگاه‌ها به منصه ظهور نخواهد رسید، بلکه مستلزم نهادینه سازی یک فرهنگ سازمانی مبتنی بر پذیرش فعال و التزام عملی تمامی ذینفعان به باز اندیشی و تحول در رویکرد‌های آموزشی استوار است.
نقش استاد و دانشجو در رویکرد فعلی نظام آموزشی چیست؟
کماکان استمرار رویکرد آموزشی مبتنی بر مونولوگ و استاد محور در محیط‌های یادگیری مشهود است که در این ساختار، دانشجو عمدتاً در نقش گیرنده غیرفعال داده‌های آموزشی و فاقد عاملیت شناختی پویا تعریف می‌گردد.
در مقایسه با دانشگاه‌های برتر دنیا، نقاط ضعف نظام آموزش عالی ایران را در چه مواردی می‌بینید؟
در حالی که دانشگاه‌های دارای رتبه بندی ممتاز نظیر هاروارد، کمبریج و آکسفورد، اعتبار و جایگاه رفیع خود را عمدتاً از طریق ارائه آموزش با کیفیت ممتاز و اثربخشی آموزشی حاصل می‌نمایند، متاسفانه در نظام ما، رویکرد غالب و محرک، معطوف به کمیت گرایی در تولید انتشارات علمی نمایه شده در پایگاه ISI است.
با استناد به تحلیل داده‌های آماری بازه زمانی ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ میلادی، با وجود نمایان شدن یک رشد در حجم انتشارات علمی نمایه شده، هیچ گونه همبستگی معنادار و تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر شاخص تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور با این مقالات مشاهده نگردید.
به عنوان مدیر دفتر هدایت شغلی و کاریابی تخصصی دانشگاه اصفهان، عملکرد این دفتر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
بهینه‌سازی سطح اثربخشی این دفتر، مستلزم تخصیص یکپارچه توجهات راهبردی در سطوح مدیریتی عالی و تبیین دقیق و مدون ساختار‌های سازمانی هم راستا با حجم فزاینده و تنوع چندوجهی وظایف محوله می‌باشد که توفیقات نسبی در این زمینه به دست آمده است.
ارتقای سطح کارآمدی و اثربخشی این دفتر، مستلزم ایجاد و تحکیم شبکه‌ای از ارتباطات استراتژیک و موثر با صنایع، انجام یک فرآیند نظام‌مند جهت شناسایی دقیق و تفصیلی نیاز‌های تخصصی آن‌ها و تسهیل بستر‌های مشارکت فعال صنایع در طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی دانشجویان می‌باشد.
در دفتر هدایت شغلی، رویکرد راهبردی مبتنی بر تحکیم تعاملات ساختارمند با سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و صنایع گوناگون اتخاذ گردیده است تا زمینه برای طراحی و برگزاری دوره‌های آموزشی تلفیقی فراهم آید. هدف ما هم افزایی ظرفیت‌های علمی اساتید دانشگاه با دانش عملی کارشناسان صنعتی در فرآیند یاددهی-یادگیری دانشجویان است.
چه چشم‌اندازی برای آینده شغلی دانش‌آموختگان دانشگاه اصفهان متصور هستید؟
در شرایط حاضر، اکثریت صنایع با چالش اساسی در زمینه جذب و استخدام نیروی کار متخصص و برخوردار از صلاحیت‌های لازم مواجه‌اند. علی‌رغم این تقاضا و عرضه بالقوه، مکانیسم‌های کارآمد و هدفمندی جهت ایجاد یک اتصال ساختارمند و اثربخش میان این ۲ گروه ذینفع، به نحو مطلوب استقرار نیافته است. ما در تلاشیم با ایجاد این اتصال، آینده شغلی بهتری را برای دانش‌آموختگان دانشگاه اصفهان رقم بزنیم.
در خصوص بورسیه تحصیلی دانشجویان مستعد، چه برنامه‌هایی در دست اقدام دارید؟
پیگیری‌های مستمری نیز در جهت ایجاد فرصت‌های بورسیه تحصیلی با حمایت مالی صنایع برای دانشجویان مستعد، از بدو ورود به دانشگاه، در جریان است که با قطعی شدن آن به دانشکده‌ها اعلام خواهد شد.
به نظر شما، برای پیشرفت در این زمینه، چه تحولاتی در دانشگاه ضروری است؟
دستیابی به پیشرفت‌های معنادار در این عرصه، مستلزم وجود یک عزم راسخ در تمامی سطوح ساختاری و مدیریتی دانشگاه می‌باشد. دانشگاه در عصر حاضر نیازمند باز اندیشی در تعریف هویت سازمانی و حرکت نظام‌مند به سوی پارادایم دانشگاه نسل چهارم و کارآفرین، با تاکید بر تولید دانش و ثروت از طریق نوآوری و کارآفرینی و نسل پنجم با محوریت خدمت به جامعه است.
چالش‌های اصلی در تعامل بین دانشگاه و صنعت را چه مواردی می‌دانید؟
یکی از مسائل کانونی و تعیین کننده، عدم هم راستایی در افق‌های زمانی و اولویت‌های پژوهشی فی‌مابین است. دانشگاه عمدتاً بر حل مسائل و چالش‌های آتی‌نگر تمرکز دارد، در حالی که صنایع ما کماکان درگیر مسائل بنیادین و پایه‌ای با فوریت اجرایی بالاتر می‌باشند.
متاسفانه، بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌های فعال در حوزه علوم انسانی، حتی اصول اولیه مدیریت را به نحو مطلوب در ساختار و عملکرد خود نهادینه نکرده‌اند.
برای رفع این چالش‌ها چه راهکار‌هایی پیشنهاد می‌کنید؟
ضرورت دارد با محوریت دفتر ارتباط با صنعت و جامعه، ماموریت بنیادین دانشگاه بر مبنای ارائه خدمات فعالانه و پاسخگویانه به نیاز‌های صنعت و جامعه باز تعریف و تبیین گردد.
در وضعیت کنونی، مسائل مورد بررسی و پژوهش در محیط‌های آکادمیک، غالباً با چالش‌های عینی و نیاز‌های مبرم بخش صنعت، دارای یک گسست معرفتی و کاربردی قابل ملاحظه می‌باشند.
ارزیابی اثربخشی پژوهش‌های دانشگاهی چه نقشی در این میان ایفا می‌کند؟
استقرار یک سیستم ارزیابی جامع که بتواند تاثیر واقعی و ملموس پایان‌نامه‌ها و پروژه‌های تحقیقاتی دانشگاهی را در حل مسائل و ارتقای عملکرد صنعت سنجش نماید، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
صنایع تنها در صورتی تمایل به سرمایه‌گذاری در پژوهش‌های دانشگاهی خواهند داشت که اطمینان حاصل نمایند این سرمایه‌گذاری منجر به رفع یک چالش مشخص یا ایجاد ارزش افزوده برای آن‌ها خواهد شد.
در خصوص درآمدزایی دانشگاه، چه راهکار‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
اینکه دانشگاه به صورت کنش‌گرانه در پی ایجاد جریان‌های درآمدی پایدار و متنوع باشد، اجتناب ناپذیر است و در این راستا، بالفعل سازی ظرفیت‌های نهفته در دانشجویان مستعد و آگاه، به عنوان یکی از کارآمدترین استراتژی‌ها قابل طرح است.
متاسفانه، دانشگاه ما در وضعیت کنونی، یک رویکرد غیر بهینه را در پیش گرفته است؛ به طوری که خروجی‌های پژوهشی عمدتاً در سطح اثبات مفهومی و نمونه‌های آزمایشگاهی محدود مانده و فرآیند گذار نظام‌مند از دانش تولید شده به محصولات و خدمات قابل عرضه در بازار و ایجاد ارزش اقتصادی، به نحو مطلوب تحقق نمی‌یابد.
خبرنگار: هویت سازی دانشگاهی در این خصوص چه اهمیتی دارد؟
انجام ارزیابی‌های جامع و مبتنی بر شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPIs) برای واحد‌های دانشگاه و همچنین، تدوین و تثبیت یک هویت سازمانی منسجم، متمایز و هدف‌گذاری شده در راستای مزیت رقابتی پایدار، امری ضروری است.
دانشگاه‌های با اعتبار جهانی، دارای هویت‌های تخصصی و حوزه‌های تمرکز استراتژیک مشخصی هستند و عدم تعریف دقیق و متمرکز هویت دانشگاهی و تلاش برای ورود به تمامی حوزه‌ها به صورت همزمان و به تبع آن عدم تمرکز منابع، منجر به اتلاف منابع ارزشمند گردیده است.
در پایان، چه پیامی برای صنعتگران و صاحبان صنایع دارید؟
مبنا و اصالت با بخش صنعت است و این نهاد دانشگاه است که باید خدمات و توانمندی‌های خود را به نحوی موثر و متناسب عرضه نماید که موجب جذب و اعتماد صنعت شود.
این تصور که صنعت به صورت خودکار به سوی دانشگاه خواهد آمد، دیدگاهی نادرست و منفعلانه است و ما باید در زمینه معرفی و بازاریابی شایسته قابلیت‌های خود، رویکردی پیشگامانه و فعال اتخاذ نماییم.
از شما برای شرکت در این مصاحبه سپاسگزاریم.
من هم از شما تشکر می‌کنم.
ارسال نظرات