در زمینه مهارت شغلی جزو چند کشور ضعیف جهان هستیم/ افزایش ۱۰ درصدی مزد کارگر با آموزش فنی مناسب

صبح امروز( 28 اردیبهشت)، جلسه نخست کمیسیون‌های تخصصی همایش ملی کار و تامین اجتماعی با حضور صاحب نظران در مرکز همایش‌های تلاش وزارت کار با موضوع «اشتغال، تعاون و مهارت افزایی» برگزار شد. 

در این کمیسیون تخصصی، غلامحسین محمدی (معاون وزیر کار و رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای) اظهار کرد: امروزه مسیری طراحی شده که مبتنی بر تجارب علمی و جهانی در حوزه اشتغال و آموزش فنی است؛ در سطح جهانی مهارت افزایی اهمیت فوق العاده زیادی دارد. در تابستان سال گذشته و بهار امسال پایش‌هایی را انجام دادیم که نشان می‌دهد که کمبود نیروی کار ماهر به‌عنوان مشکل مهم کسب و کارها و شرکت‌ها مطرح است. این مشکل جزو سه مشکل اول برخی شرکت‌ها اعلام شده است. در گزارش‌های بین المللی یکی از دو مشکل اصلی بازار کار، کمبود نیروی ماهر است. 

محمدی تاکید کرد: در ایران به دلیل ضعف شاخص‌های مربوط به فقر مهارتی، این فشار ناشی از کمبود نیروی ماهر بسیار بیشتر است. ضعف نظام آموزشی و عدم دسترسی به آموزش و تغییرات بازار کار و عدم تطابق آموزش‌ها با بازار کار واقعی روز، در این امر موثر هستند. 

به گفته وی، در سطح جهانی، یکصد و هفتاد میلیون شغل تا سال ۲۰۳۰ ایجاد می‌شوند و ۹۲ میلیون شغل درحال حذف شدن است. از هر ۱۰ کارگر ۶ نفر طبق این مطالعه نیازمند افزایش مهارت خود هستند و ۴۰ درصد از مهارت‌های کارگران فعلی تا ۲۰۳۰ منسوخ می‌شود. آن‌ها باید ۴۴ درصد از مهارت‌های موجود خود را با بازار کار جدید و دنیای نوین به روز کنند. 

وی تصریح کرد: هر سال آموزش فنی مناسب، باعث افزایش ۱۰ درصدی مزد کارگر می‌شود و بهره‌وری را سالانه  تا ۳ درصد افزایش می‌دهند. افزایش در ثبت نام دوره‌های فنی و حرفه‌ای تا بیش از ۳ درصد روی افزایش تولید ملی کشورها اثر دارد. همچنین نرخ بیکاری در کشورهایی که آموزش‌های فنی خوب دارند، ۴۰ درصد از کشورهای فاقد این آموزش‌ها کمتر است. 

معاون وزیر کار اعلام کرد: امروزه فردی که سواد تکنولوژیک و اینترنتی و نرم افزاری ندارد، خود را در معرض موقعیتی قرار می‌دهد که در جایگاه شغلی نامناسب قرار می‌گیرد. خود موضوع هوش مصنوعی به‌عنوان یک فناوری برتر، می‌تواند ۸۵ میلیون شغل را تحت تاثیر قرار دهد و اگر کسی این روند رشد هوش مصنوعی را به رسمیت نشناسد، قطعا با کمبود نیروی کار ماهر مواجه خواهد شد. بحث کمبود و ناترازی در نیروی کار ماهر زمانی اهمیت می‌یابد که ببینیم بین کشورها چه رقابتی در سرمایه‌گذاری روی آموزش فنی دارند. این ناترازی در نیروی کار ماهر از ناترازی انرژی خطرناک‌تر است و این را تجربه جهانی تایید می‌کند. 

رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای اعلام کرد:  ۴۰ درصد از کارفرمایان نیروی کار خود را به دلیل‌ عدم تطابق مهارت‌شان با شرایط جدید تولید در معرض خطر تعدیل قرار می‌دهند تا به جای آنان، افراد آموزش دیده و ماهری که می‌توانند با ابزارهای جدید کار کنند جایگزین شوند.

محمدی خاطرنشان کرد: وضعیت نظام آموزش فنی و حرفه‌ای ایران به نحوی است که در سطح آموزش رسمی و غیررسمی وضع خوبی نداریم. ما در بین ۱۴۰ کشور، رتبه آموزش فنی و حرفه‌ای ۶۱ را داریم. اما در رتبه مهارتی ما از ۱۴۰ کشور ۱۳۶ است که به شدت فاجعه بار است. شاخص سرمایه‌گذاری در آموزش فنی ۱۳۲ از ۱۴۰ کشور است و جزو هشت کشور آخر هستیم. وضعیت نظام آموزشی ما در سطح رسمی چندان بحرانی نیست ولی آموزش‌های مهارتی غیررسمی بحران شدیدی دارد. ما برای یک میلیون فرصت شغلی، آموزش‌های فنی و حرفه‌ای قرار دادیم اما تناسب شغل و شاغل کمتر رخ می‌دهد چون کارایی نیروی کار به شدت کمتر است. از ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار نفری که سالانه به بازار کار اضافه می‌شوند، نیروی کیفی کمتر از ۷۰۰ هزار نفر است که این نشان می‌دهد نیمی از ورودی بازار کار ما فاقد تطابق مهارتی با بازار کار است. 

وی افزود: ما در آموزش علمی-کاربردی و آموزش عالی تنها ۲۰ درصد تطابق مهارت آموزی با نیاز بازار کار را داریم و  تازه در آموزش فنی و حرفه‌ای کشور این رقم به ۳۸ درصد می‌رسد. این فاصله بین آموزش و مهارت‌های عملی کار در ایران، بحرانی در کشور ایجاد کرده که آینده اشتغال را دچار بحران می‌کند. در سطح جهانی برای حل این مشکل، پیشنهاد ترکیب آموزش‌ها برای تطابق بهتر با بازار کار را ارائه می‌دهند. می‌گویند بیش از ۹۰ درصد آموزش‌ها را از حالت آکادمیک خارج کنید و به صورت تعاونی و مشارکتی آموزش را پیش ببرید. آموزش‌های مجازی توسط انجمن‌های فنی، آموزش‌های فنی در داخل محیط کار و واحدهای تولیدی، ایجاد پلتفرم‌های مرتبط با آموزش و کاهش سهم آموزش‌های رسمی و آکادمیک، از جمله این پیشنهادات جهانی است. 

رئیس سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای اعلام کرد: ما باید سازوکاری ایجاد کنیم که آژانس‌های کاریابی و سازوکارهای شغل‌یابی دولتی و خصوصی اگر ببینند کارجو مهارت کافی برای ورود به بازار کار را ندارند، دوباره آموزش‌های فنی لازم برای اشتغال را به تناسب توان وی به او انتقال می‌دهند تا شکاف میان مهارت و بازار کار کاهش یابد.

محمدی ادامه داد: ما در سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، به دنبال الگوهایی هستیم که بتوانیم بازار اشتغال را به نظام آموزش فنی متصل کنیم. ما برای این منظور، کنسرسیوم‌های مهارتی را پیشنهاد دادیم. مبنای طراحی این کنسرسیوم‌ها در برخی استان‌ها به صورت آموزشی (هشت استان) این بود که ما یک سامانه رهجویی اشتغال مهارت محور ایجاد کردیم. ۴۶ درصد مهارت آموختگان این طرح کنسرسیومی ما کارجو بودند. ما شرکت‌ها را عضو کنسرسیوم مهارت می‌کنیم تا بتوانیم مهارت‌ها را به استان‌ها منتقل کنیم تا امکانات نیز عادلانه پخش شود. 

وی تصریح کرد: برای تدوین یک نظام آموزشی فنی‌وحرفه‌ای اشتغال محور، ما باید مشارکت سه جانبه کارگری، کارفرمایی و دولتی موثر و کارا داشته باشیم.